د "د کربلا پیښه" د بڼو تر مېنځ توپير
د سمون لنډیز نسته
د سمون لنډیز نسته |
د سمون لنډیز نسته |
||
| ۸۹ کرښه: | ۸۹ کرښه: | ||
امام حسین(ع) د خپل تره زوی [[مسلم بن عقیل]] ته یو لیک ورکړ چې [[عراق]] ته لاړ شي او هلته وضعیت وڅیړي او دوی ته یې راپور ورکړي.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۰؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۴۷؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۳۹؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۲۱.</ref> مسلم کوفی ته له رسیدو وروسته د [[مختار بن ابي عبید ثقفي]] کور،<ref>بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۷۷؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۵.</ref> او د ځینې روایاتو د [[مسلم بن عوسجه اسدي|مسلم بن عوسجه]] په کور کې میشته کړه.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۴۷؛ مسعودی، مروجالذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۴.</ref> [[شیعه|شیعه ګانو]] د مسلم استوګنځي ته لیده کاته وکړ، او هغه دوی ته د امام لیک ولوست.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۱.</ref> مسلم د [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]] لپاره د [[بیعت]] اخیستلو پیل کړه.<ref>مقرم، الشهید مسلم بن عقیل(ع)، ۱۴۰۷ق، ص۸۵و۸۶.</ref> په کوفه کې ۱۲۰۰۰کسانو<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۴۸.</ref> او یا ۱۸۰۰۰ کسانو<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۵.</ref> او د ځینی روایتونه له مخې تر دیرش زره کسانو<ref> ابن قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ۱۹۹۰م، ج۲، ص۸.</ref> امام حسین(ع) سره د بیعت ژمنه وکړه. او مسلم امام ته یو لیک لیکلی چې د بیعت ژمنې زیاتیدو تاییدوي او امام ته یې [[کوفه|کوفی]] ته بلنه وکړ.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۴۳؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۹۵.</ref> | امام حسین(ع) د خپل تره زوی [[مسلم بن عقیل]] ته یو لیک ورکړ چې [[عراق]] ته لاړ شي او هلته وضعیت وڅیړي او دوی ته یې راپور ورکړي.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۰؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۴۷؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۳۹؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۲۱.</ref> مسلم کوفی ته له رسیدو وروسته د [[مختار بن ابي عبید ثقفي]] کور،<ref>بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۷۷؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۵.</ref> او د ځینې روایاتو د [[مسلم بن عوسجه اسدي|مسلم بن عوسجه]] په کور کې میشته کړه.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۴۷؛ مسعودی، مروجالذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۴.</ref> [[شیعه|شیعه ګانو]] د مسلم استوګنځي ته لیده کاته وکړ، او هغه دوی ته د امام لیک ولوست.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۱.</ref> مسلم د [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]] لپاره د [[بیعت]] اخیستلو پیل کړه.<ref>مقرم، الشهید مسلم بن عقیل(ع)، ۱۴۰۷ق، ص۸۵و۸۶.</ref> په کوفه کې ۱۲۰۰۰کسانو<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۴۸.</ref> او یا ۱۸۰۰۰ کسانو<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۵.</ref> او د ځینی روایتونه له مخې تر دیرش زره کسانو<ref> ابن قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ۱۹۹۰م، ج۲، ص۸.</ref> امام حسین(ع) سره د بیعت ژمنه وکړه. او مسلم امام ته یو لیک لیکلی چې د بیعت ژمنې زیاتیدو تاییدوي او امام ته یې [[کوفه|کوفی]] ته بلنه وکړ.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۴۳؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۹۵.</ref> | ||
[[یزید بن معاویه|یزید]] کله چې د مسلم بیعت اخیستلو خبرو او د نعمان بن بشیر دکوفی واکمن د نرمۍ چلند کولو د خلکو سره واورید، هغه [[عبیدالله بین زیاد]] ته چې هغه مهال د [[بصره|بصری]] واکمن و د کوفی ښار د واکمنۍ لپاره وټاکه.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۱.</ref> ابن زیاد کوفی ته له ننوتلو وروسته بیعت کونکو ته ولټوه او قومي مشران یې ګواښ کړل.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۹.</ref> تاریخي روایاتو د خلکو د عبید الله د ملګرو د شایعو لامله او د مسلمانانو له شاوخوا څخه د دوی د چټک لیریدو او ویره په اړه وايي، تر هغه حده پورې چې هغه د شپې یوازې پاتې شوی و او د خوب کولو لپاره هیڅ ځای نه درلود.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۶۹-۳۷۱.</ref> او په پای کې، د شخړې وروسته، د [[محمد بن اشعث بن قیس کندي|محمد بن اشعث]] خوندي لیک(امان نامه) سره، خپل وسلي ځمکه کیښود او تسلیم شو،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۰-۳۷۴.</ref>؛ او به کوفه مانۍ کې راوړل شو، مګر ابن زیاد د ابن اشعث خوندی لیک یی بې ځای وباله او امر یې وکړ چې دوی د مسلم سر له بدن څخه جلا کړي.<ref> مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۵۳-۶۳.</ref> | [[یزید بن معاویه|یزید]] کله چې د مسلم بیعت اخیستلو خبرو او د نعمان بن بشیر دکوفی واکمن د نرمۍ چلند کولو د خلکو سره واورید، هغه [[عبیدالله بین زیاد|عبید الله بین زیاد]] ته چې هغه مهال د [[بصره|بصری]] واکمن و د کوفی ښار د واکمنۍ لپاره وټاکه.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۱.</ref> ابن زیاد کوفی ته له ننوتلو وروسته بیعت کونکو ته ولټوه او قومي مشران یې ګواښ کړل.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۹.</ref> تاریخي روایاتو د خلکو د عبید الله د ملګرو د شایعو لامله او د مسلمانانو له شاوخوا څخه د دوی د چټک لیریدو او ویره په اړه وايي، تر هغه حده پورې چې هغه د شپې یوازې پاتې شوی و او د خوب کولو لپاره هیڅ ځای نه درلود.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۶۹-۳۷۱.</ref> او په پای کې، د شخړې وروسته، د [[محمد بن اشعث بن قیس کندي|محمد بن اشعث]] خوندي لیک(امان نامه) سره، خپل وسلي ځمکه کیښود او تسلیم شو،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۰-۳۷۴.</ref>؛ او به کوفه مانۍ کې راوړل شو، مګر ابن زیاد د ابن اشعث خوندی لیک یی بې ځای وباله او امر یې وکړ چې دوی د مسلم سر له بدن څخه جلا کړي.<ref> مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۵۳-۶۳.</ref> | ||
د ځینې تاریخي راپورونه له مخې، مسلم چې د امام حسین(ع) په اړه اندیښنه درلوده، [[عمر بن سعد]] ته چې [[قریش قبیله|قریشي]] و، وصیت وکړ، لومړۍ سپارښتنه دا وه چې عمر، امام ته لیک واستوي او کوفی ته د راتلو منعه وکړی.<ref>جعفریان، تأملی در نهضت عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۱۶۹؛ مقرم، الشهید مسلم بن عقیل(ع)، ۱۴۰۷ق، ص۱۴۶.</ref> [[زباله|د زباله په سیمه]] کې، د مسلم پیغام، چې هغه د خپل شهادت په وخت کې عمر بن سعد ته ویلي و، امام ته وسپارل شو.<ref>جعفریان، تأملی در نهضت عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۲.</ref> | د ځینې تاریخي راپورونه له مخې، مسلم چې د امام حسین(ع) په اړه اندیښنه درلوده، [[عمر بن سعد]] ته چې [[قریش قبیله|قریشي]] و، وصیت وکړ، لومړۍ سپارښتنه دا وه چې عمر، امام ته لیک واستوي او کوفی ته د راتلو منعه وکړی.<ref>جعفریان، تأملی در نهضت عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۱۶۹؛ مقرم، الشهید مسلم بن عقیل(ع)، ۱۴۰۷ق، ص۱۴۶.</ref> [[زباله|د زباله په سیمه]] کې، د مسلم پیغام، چې هغه د خپل شهادت په وخت کې عمر بن سعد ته ویلي و، امام ته وسپارل شو.<ref>جعفریان، تأملی در نهضت عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۲.</ref> | ||
| ۱۶۱ کرښه: | ۱۶۱ کرښه: | ||
اصلی مقاله: [[د بصرې مشرانو ته د امام حسین(ع) لیک]] | اصلی مقاله: [[د بصرې مشرانو ته د امام حسین(ع) لیک]] | ||
امام حسین(ع) یو لیک لیکلي او د یو خپلو موالې له لارې د [[سلیمان بن زرین]] په نوم یې د [[بصره|بصری]] پنځه قبیلو مشرانو لپاره(یعنی: عالیه، بکر بن وائل، تمیم، عبد القیس او اَزْد قبیلو) ته لیږلي.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۷؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۳۷.</ref> سلیمان د بصري هر مشرته؛ مالک بن مسمع بکری، [[احنف بن قیس]]، [[منذر بن جارود|مُنذِر بن جارود]]، مسعود بن عمرو، قیس بن هَیثَم و عمرو بن | امام حسین(ع) یو لیک لیکلي او د یو خپلو موالې له لارې د [[سلیمان بن زرین]] په نوم یې د [[بصره|بصری]] پنځه قبیلو مشرانو لپاره(یعنی: عالیه، بکر بن وائل، تمیم، عبد القیس او اَزْد قبیلو) ته لیږلي.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۷؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۳۷.</ref> سلیمان د بصري هر مشرته؛ مالک بن مسمع بکری، [[احنف بن قیس]]، [[منذر بن جارود|مُنذِر بن جارود]]، مسعود بن عمرو، قیس بن هَیثَم و عمرو بن عبید الله بن مَعمَر، د امام د لیک یوه نسخي ورکړه.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۷؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۳۷؛ خوارزمی، مقتلالحسین(ع)، مکتبة المفید، ج۱، ص۱۹۹.</ref> د دې لیکونو مینځپانګه، چې په یو متن کې لیکل شوې وه، په لاندې ډول وه: | ||
<blockquote>«...زه تاسو ته [[قرآن|د خدای کتاب]] او [[د اسلام پیغمبر صلی الله علیه و آله|د خدای د پیغمبر(ص)]] سنت ته بلنه کوم. په رښتیا چې [[سنت]] له منځه تللي دي او [[بدعت|بدعتونه]] بیرته راستانه شوي. که تاسو ما ته غوږ شئ او زما امر تعقیب کړئ، زه به تاسو ته په سمه لار کې به لارښود وکړم.» <ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۷؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۹۸۶م، ج۸، ص۱۵۷-۱۵۸.</ref></blockquote> | <blockquote>«...زه تاسو ته [[قرآن|د خدای کتاب]] او [[د اسلام پیغمبر صلی الله علیه و آله|د خدای د پیغمبر(ص)]] سنت ته بلنه کوم. په رښتیا چې [[سنت]] له منځه تللي دي او [[بدعت|بدعتونه]] بیرته راستانه شوي. که تاسو ما ته غوږ شئ او زما امر تعقیب کړئ، زه به تاسو ته په سمه لار کې به لارښود وکړم.» <ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۵۷؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۹۸۶م، ج۸، ص۱۵۷-۱۵۸.</ref></blockquote> | ||
| ۱۸۳ کرښه: | ۱۸۳ کرښه: | ||
<blockquote>«ای خلکو! که الهي تقوی پیشه وکړئ او هغو کسانو ته وپیژنئ چې دحق اهل دي، نو به د خدای خوښولو لامله کیږی. موږ [[اهل بیت علیهم السلام|اهللبیت]]، هغه ادعا کونکیو چې د حق ادعا کوي او دوی سره تړاو نلري، او ستاسو سره د دوی چلند د عدالت پر بنسټ نه دی او دوی ستاسو په حق کې تیرې او ردی کوي، موږ د تاسو پر باندې په [[ولایت]] کې د هغوی په پرتله مستحق یو. که تاسو موږ ته داسې حق نه راکړئ او نه غواړئ زموږ اطاعت وکړئ، او ستاسو لیکونه ستاسو د وینا او ستاسو د رایو سره ورته ندي، زه به له دې ځایه بیرته راشم.» <ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۲؛ خوارزمی، مقتلالحسین(ع)، مکتبة المفید، ج۱، ص۲۳۲؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۹۶۵م، ج۵، ص۷۸؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۷۹-۸۰؛ ابنمسکویه، تجاربالامم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۶۲-۶۳؛ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۴۷.</ref></blockquote> | <blockquote>«ای خلکو! که الهي تقوی پیشه وکړئ او هغو کسانو ته وپیژنئ چې دحق اهل دي، نو به د خدای خوښولو لامله کیږی. موږ [[اهل بیت علیهم السلام|اهللبیت]]، هغه ادعا کونکیو چې د حق ادعا کوي او دوی سره تړاو نلري، او ستاسو سره د دوی چلند د عدالت پر بنسټ نه دی او دوی ستاسو په حق کې تیرې او ردی کوي، موږ د تاسو پر باندې په [[ولایت]] کې د هغوی په پرتله مستحق یو. که تاسو موږ ته داسې حق نه راکړئ او نه غواړئ زموږ اطاعت وکړئ، او ستاسو لیکونه ستاسو د وینا او ستاسو د رایو سره ورته ندي، زه به له دې ځایه بیرته راشم.» <ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۲؛ خوارزمی، مقتلالحسین(ع)، مکتبة المفید، ج۱، ص۲۳۲؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۹۶۵م، ج۵، ص۷۸؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۷۹-۸۰؛ ابنمسکویه، تجاربالامم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۶۲-۶۳؛ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۴۷.</ref></blockquote> | ||
حر بن یزید وویل: "زه نه پوهیږم له دی لیکونو چې تاسو وویل" موږ د دې لیکونو لیکوالانو څخه نه یو، موږ ماموریت لرو چې تاسو سره د [[عبیدالله بن زیاد]] نږدی ته یوسو هرڅومره ژر چې موږ تاسو سره مخ شو.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۲؛ خوارزمی، مقتلالحسین(ع)، مکتبة المفید، ج۱، ص۲۳۲؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۹۶۵م، ج۵، ص۷۸؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۷۹-۸۰؛ ابنمسکویه، تجاربالامم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۶۲-۶۳؛ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۴۷.</ref> | حر بن یزید وویل: "زه نه پوهیږم له دی لیکونو چې تاسو وویل" موږ د دې لیکونو لیکوالانو څخه نه یو، موږ ماموریت لرو چې تاسو سره د [[عبیدالله بن زیاد|عبید الله بن زیاد]] نږدی ته یوسو هرڅومره ژر چې موږ تاسو سره مخ شو.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۲؛ خوارزمی، مقتلالحسین(ع)، مکتبة المفید، ج۱، ص۲۳۲؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۹۶۵م، ج۵، ص۷۸؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۷۹-۸۰؛ ابنمسکویه، تجاربالامم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۶۲-۶۳؛ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۴۷.</ref> | ||
حسین(ع) خپلو ملګرو ته وویل: «بیرته راشئ!» لکه څنګه چې دوی بیرته راستانه شوي، حر او د هغه ملګري منع شوي او وویل: زه باید تاسو ته د عبید الله بن زیاد نږدی ته یوسم. [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]] وویل: «زه په خدای قسم کوم چې به تاسو تعقیب نه کړم.» هغه وویل: "زه له تاسو سره په جګړه کې ماءمور نه یم." مګر ماءمور یم چی له تاسو څخه جلا نه شم، ترڅو چې تاسو کوفی ته یوسم، نو که له راتلو څخه انکار وکړئ، داسې لاره واخلئ چې تاسو به [[کوفه|کوفی]] یا [[مدینه]] ته ونه لیږي؛ نو زه کولی شم عبید الله ته یو لیک ولیکم؛ که تاسو وغواړئ، [[یزید بن معاویه|یزید]] ته یو لیک ولیکئ، کوم چې ممکن د عافیت او سولې لامل شي، او زما په نظر دا ستاسو سره د جګړې او مبارزې څخه غوره دی له دی چی زه په جګری اخته شم.»<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۲-۴۰۳؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۸۱؛ ابنمسکویه، تجاربالامم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۶۴؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۴۸.</ref> | حسین(ع) خپلو ملګرو ته وویل: «بیرته راشئ!» لکه څنګه چې دوی بیرته راستانه شوي، حر او د هغه ملګري منع شوي او وویل: زه باید تاسو ته د عبید الله بن زیاد نږدی ته یوسم. [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]] وویل: «زه په خدای قسم کوم چې به تاسو تعقیب نه کړم.» هغه وویل: "زه له تاسو سره په جګړه کې ماءمور نه یم." مګر ماءمور یم چی له تاسو څخه جلا نه شم، ترڅو چې تاسو کوفی ته یوسم، نو که له راتلو څخه انکار وکړئ، داسې لاره واخلئ چې تاسو به [[کوفه|کوفی]] یا [[مدینه]] ته ونه لیږي؛ نو زه کولی شم عبید الله ته یو لیک ولیکم؛ که تاسو وغواړئ، [[یزید بن معاویه|یزید]] ته یو لیک ولیکئ، کوم چې ممکن د عافیت او سولې لامل شي، او زما په نظر دا ستاسو سره د جګړې او مبارزې څخه غوره دی له دی چی زه په جګری اخته شم.»<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۲-۴۰۳؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۸۱؛ ابنمسکویه، تجاربالامم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۶۴؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۴۸.</ref> | ||
| ۲۱۰ کرښه: | ۲۱۰ کرښه: | ||
===کربلاته د عمر بن سعد ننوتل=== | ===کربلاته د عمر بن سعد ننوتل=== | ||
[[عمر بن سعد]] د [[۳ محرم|محرم په دریمه ورځ]] [[کربلا]] ته ورسید او د [[کوفه|کوفی]] څلور زره خلکو سره و.<ref> الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۳؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۶؛ طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۹؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۵۲.</ref> کربلا ته د عمر بن سعد د موخې په اړه: [[عبید الله بن زیاد]] عمر بن سعد د کوفیانو څلور زره کسانو مشر جوره کړی و او هغه ته یې امر وکړ چې د [[دیلمیان|دیلمیانو]] سره په [[ری]] او دَستَبی کې جګړه وکړئ چې په دی سیمه کې واکمن و. عبید الله د ابن سعد په نوم د رای د حکومت فرمان کې هم لیکلی او د دی ښار، والي په توگه وټاکه. ابن سعد د کوفی بهر په یوه سیمه کې د حمام اعین په نوم د خپلو ملګرو سره اردو جوره کړ. هغه رې شار ته د تګ لپاره چمتووالی نیولی و، چې امام حسین(ع) کوفی ته حرکت وکر، | [[عمر بن سعد]] د [[۳ محرم|محرم په دریمه ورځ]] [[کربلا]] ته ورسید او د [[کوفه|کوفی]] څلور زره خلکو سره و.<ref> الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۳؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۶؛ طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۹؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۵۲.</ref> کربلا ته د عمر بن سعد د موخې په اړه: [[عبید الله بن زیاد]] عمر بن سعد د کوفیانو څلور زره کسانو مشر جوره کړی و او هغه ته یې امر وکړ چې د [[دیلمیان|دیلمیانو]] سره په [[ری]] او دَستَبی کې جګړه وکړئ چې په دی سیمه کې واکمن و. عبید الله د ابن سعد په نوم د رای د حکومت فرمان کې هم لیکلی او د دی ښار، والي په توگه وټاکه. ابن سعد د کوفی بهر په یوه سیمه کې د حمام اعین په نوم د خپلو ملګرو سره اردو جوره کړ. هغه رې شار ته د تګ لپاره چمتووالی نیولی و، چې امام حسین(ع) کوفی ته حرکت وکر، عبید الله بن زیاد، عمر بن سعد ته امر وکړ چې د [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]] سره جګړې ته لاړ شي او د پای ته رسیدو وروسته د ری په لور حرکت وکړي. ابن سعد د امام حسین(ع) سره جګړه نه خوښوي. له همدې امله له عبید الله څخه وغوښتل چې هغه له دې کار څخه معاف کړي؛ مګر ابن زیاد د ری د واکمنی په بیرته راستنیدو کې خپل معافیت مشروط کړ.<ref>الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۳؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۶؛ طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۹.</ref> کله چی عمر بن سعد د عبید الله بن زیاد ټینګار ولید، هغه کربلا تللو<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۱۰؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۶؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۳۹-۲۴۰.</ref> ته ومنله او د خپل لښکرو سره هلته لاړ، چیرې چې یوه ورځ مخکې امام حسین(ع) په کې راښکته شو.<ref>الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۳؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۶؛ طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۹.</ref> | ||
===د امام حسین(ع) او عمر بن سعد خبری اتری=== | ===د امام حسین(ع) او عمر بن سعد خبری اتری=== | ||
| ۲۲۶ کرښه: | ۲۲۶ کرښه: | ||
د عبید الله بن زیاد په فرمان کې، حصین بن تمیم او د هغه تر قوماندې لاندې څلور زره لښکرې له [[قادسیه|قادیسیه]] څخه نخیله ته غوښتل شوي.<ref> بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۸.</ref> [[محمد بن اشعث بن قیس کندې]]، کثیر بن شهاب او قعقاع بن سوید، هم د ابن زیاد لخوا امر شوي و چې خلک د حسین(ع) سره د جګړې لپاره چمتو کړي.<ref> بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref> ابن زیاد هم سوید بن عبدالرحمن منقری د څو سپرو خلکو سره کوفی ته ولیږه او هغه ته یې امر وکړ چې په کوفه کې پلټنه وکړي او هرڅوک چې د امام حسین(ع) سره جنګ ته لاړ نه شي، دی ته راوړو. سوید د شامیانو څخه یو سړی ونیول چې کوفی ته راغلي و ترڅو خپل میراث ترلاسه کړي او ابن زیاد ته یې لیږلی و. ابن زیاد [د کوفی خلکو د داریږل لپاره] د هغه وژنې امر وکړ. هغه خلک چې لیدلي ډیر ودریږی او نخیله ته تللي.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴-۲۵۵؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref> | د عبید الله بن زیاد په فرمان کې، حصین بن تمیم او د هغه تر قوماندې لاندې څلور زره لښکرې له [[قادسیه|قادیسیه]] څخه نخیله ته غوښتل شوي.<ref> بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۸.</ref> [[محمد بن اشعث بن قیس کندې]]، کثیر بن شهاب او قعقاع بن سوید، هم د ابن زیاد لخوا امر شوي و چې خلک د حسین(ع) سره د جګړې لپاره چمتو کړي.<ref> بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref> ابن زیاد هم سوید بن عبدالرحمن منقری د څو سپرو خلکو سره کوفی ته ولیږه او هغه ته یې امر وکړ چې په کوفه کې پلټنه وکړي او هرڅوک چې د امام حسین(ع) سره جنګ ته لاړ نه شي، دی ته راوړو. سوید د شامیانو څخه یو سړی ونیول چې کوفی ته راغلي و ترڅو خپل میراث ترلاسه کړي او ابن زیاد ته یې لیږلی و. ابن زیاد [د کوفی خلکو د داریږل لپاره] د هغه وژنې امر وکړ. هغه خلک چې لیدلي ډیر ودریږی او نخیله ته تللي.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴-۲۵۵؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref> | ||
لکه څنګه چې خلک په نخیله کې راټول شوي، عبید الله [[حصین بن نمیر|حُصَین بن نُمَیر]]، [[حجار بن ابجر عجلي|حَجّار بن اَبجَر]]، [[شبث بن ربعي تمیمي|شَبَث بن رِبعی]] او [[شمر بن ذي الجوشن|شمر بن ذي الجوشن]] ته امر کړی چې د ابن سعد د مرستي لپاره هغه ته یوځای شئ.<ref> الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۸.</ref> شمر لومړی څوک و چې دغه امر یې ترسره کړ او د حرکت لپاره تیار شو<ref>دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲.</ref> د شمر وروسته، زید(یزید) بن رَکاب کلْبي د دوه زرو خلکو سره، حُصَین بن نُمَیر سَکوني د څلور زره خلکو سره، مصاب مارې (مُضایر بن رهینه مازِنی) د دری زره خلکو سره<ref>ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲؛ ابنشهر آشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۹۸.</ref> حصین بن تمیم طاهوي د دوه زره سرتیرو سره<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۴۶۶.</ref> او نصر بن حَربه (حَرَشه) د دوه زره کوفیانو سره حرکت وکړ او د عمر بن سعد لښکرو کې شامل شو.<ref>ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲.</ref> بیا ابن زیاد یو سړی شَبَث بن رِبعي خواته واستاوه او له هغه یې وغوښتل چې د عمر بن سعد په لور حرکت وکړي. شبث د عمر بن سعد سره د زرو سپرو سره هم یوځای شو.<ref> الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۸؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲.</ref> د شبث وروسته، حجّار بن اَبجَر د زرو سپرو سره<ref> بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۸؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲.</ref> او د هغه وروسته محمد بن اشعث بن قیس کندي د زرو سپرو سره <ref> صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۱۵۵.</ref> او حارث بن یزید بن رویم هم د حجار بن ابجر پرله پسې کربلا ته راون شو.<ref>الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref> | لکه څنګه چې خلک په نخیله کې راټول شوي، عبید الله [[حصین بن نمیر|حُصَین بن نُمَیر]]، [[حجار بن ابجر عجلي|حَجّار بن اَبجَر]]، [[شبث بن ربعي تمیمي|شَبَث بن رِبعی]] او [[شمر بن ذي الجوشن|شمر بن ذي الجوشن]] ته امر کړی چې د ابن سعد د مرستي لپاره هغه ته یوځای شئ.<ref> الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۸.</ref> شمر لومړی څوک و چې دغه امر یې ترسره کړ او د حرکت لپاره تیار شو<ref>دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲.</ref> د شمر وروسته، زید(یزید) بن رَکاب کلْبي د دوه زرو خلکو سره، حُصَین بن نُمَیر سَکوني د څلور زره خلکو سره، مصاب مارې (مُضایر بن رهینه مازِنی) د دری زره خلکو سره<ref>ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲؛ ابنشهر آشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۹۸.</ref> حصین بن تمیم طاهوي د دوه زره سرتیرو سره<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۴۶۶.</ref> او نصر بن حَربه (حَرَشه) د دوه زره کوفیانو سره حرکت وکړ او د عمر بن سعد لښکرو کې شامل شو.<ref>ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲.</ref> بیا ابن زیاد یو سړی شَبَث بن رِبعي خواته واستاوه او له هغه یې وغوښتل چې د عمر بن سعد په لور حرکت وکړي. شبث د عمر بن سعد سره د زرو سپرو سره هم یوځای شو.<ref> الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۸؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲.</ref> د شبث وروسته، حجّار بن اَبجَر د زرو سپرو سره<ref> بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۸؛ ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲.</ref> او د هغه وروسته محمد بن اشعث بن قیس کندي د زرو سپرو سره <ref> صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۱۵۵.</ref> او حارث بن یزید بن رویم هم د حجار بن ابجر پرله پسې کربلا ته راون شو.<ref>الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۴؛ بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref> عبید الله بن زیاد هره سهار او غرمې، د کوفي سرتیرو یوه ډله د شل، دیرش، پنځوس څخه تر یو سل پورې کسانو په ډلو کې کربلاته واستاوه<ref> بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref> ترڅوچې د محرم په شپږم کې کربلا ته، د عمر سعد لښکرو کې د خلکو شمیر له شل زره ټنو څخه ډیر شو. <ref>ابناعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۹۰؛ خوارزمی، مقتلالحسین، مکتبة المفید، ص۲۴۲-۲۴۳؛ ابن نما حلی، مثیر الاحزان، ۱۴۰۶ق، ص۵۰.</ref> عبید الله عمر بن سعد ته دهغوی مشر وکړ. | ||
===د حبیب بن مظاهر هڅه د ځواک راټولولو لپاره=== | ===د حبیب بن مظاهر هڅه د ځواک راټولولو لپاره=== | ||
| ۲۳۶ کرښه: | ۲۳۶ کرښه: | ||
د محرم د څلورمې او شپږمې شپې ترمنځ<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/468961/چه-سخنانی-بین-امام-حسین-ع-و-عمر-سعد-در-خیمه-میان-دو-لشکر-رد «چه سخنانی بین امام حسین و عمر سعد در خیمه میان دو لشگر رد و بدل شد؟»]، خبرگزاری خبر آنلاین.</ref> امام حسين(ع) له عمر سعد سره د دواړو لښکرو په منځ کې وليدل او يو له بل سره يې خبرې وکړې<ref>طبری، تاریخ الرسل و الملوک، بیتا، ج۵، ص۴۱۵</ref> په دې خبرو کې د جګړې د پای ته رسولو لپاره وړاندیزونه شوي دي. په دې خبرو کې امام حسین له خپل ورور عباس او عمر سعد او زوی او غلام سره حاضر وو.<ref>طبری، تاریخ الرسل و الملوک، بیتا، ج۵، ص۴۱۵</ref> د محمد بن جریر طبري په وینا د دوی د خبرو د محتوا په اړه دقیق معلومات نه وو <ref>طبری، تاریخ الرسل و الملوک، بیتا، ج۵، ص۴۱۵</ref> او په دې اړه تاریخي روایتونه متضاد دي <ref>پیشوایی، مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۹۷ش، ج۱، ص۷۱۰و۷۱۱.</ref> | د محرم د څلورمې او شپږمې شپې ترمنځ<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/468961/چه-سخنانی-بین-امام-حسین-ع-و-عمر-سعد-در-خیمه-میان-دو-لشکر-رد «چه سخنانی بین امام حسین و عمر سعد در خیمه میان دو لشگر رد و بدل شد؟»]، خبرگزاری خبر آنلاین.</ref> امام حسين(ع) له عمر سعد سره د دواړو لښکرو په منځ کې وليدل او يو له بل سره يې خبرې وکړې<ref>طبری، تاریخ الرسل و الملوک، بیتا، ج۵، ص۴۱۵</ref> په دې خبرو کې د جګړې د پای ته رسولو لپاره وړاندیزونه شوي دي. په دې خبرو کې امام حسین له خپل ورور عباس او عمر سعد او زوی او غلام سره حاضر وو.<ref>طبری، تاریخ الرسل و الملوک، بیتا، ج۵، ص۴۱۵</ref> د محمد بن جریر طبري په وینا د دوی د خبرو د محتوا په اړه دقیق معلومات نه وو <ref>طبری، تاریخ الرسل و الملوک، بیتا، ج۵، ص۴۱۵</ref> او په دې اړه تاریخي روایتونه متضاد دي <ref>پیشوایی، مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۹۷ش، ج۱، ص۷۱۰و۷۱۱.</ref> | ||
ځينو له دې خبرو او د [[امام حسین علیه السلام|امام حسين(ع)]] د نورو ويناوو له تاريخي اقتباساتو څخه په نقل سره هر هغه خبر چې يزيد ته د تسليمېدو او يا هغه ته د تلو لپاره د امام د وړانديز څرګندونه كوي، دروغ بللي دي <ref>پیشوایی، مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۹۷ش، ج۱، ص۷۱۰و۷۱۱.</ref> له بلې خوا ځينې څېړونکي په دې اند دي چې هغه ليک چې [[عمر بن سعد|عمر سعد]] له دې خبرو وروسته يزيد بن معاويه ته ليکلی و، د دې خبرو محتوا او محتوا څرګندوي<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/251976 «متن کامل تحلیل سروش محلاتی از ملاقات امام حسین(ع) با عمر سعد»]، خبرگزاری شفقنا. </ref> هغه له امام حسین(ع) سره له خبرو وروسته یې | ځينو له دې خبرو او د [[امام حسین علیه السلام|امام حسين(ع)]] د نورو ويناوو له تاريخي اقتباساتو څخه په نقل سره هر هغه خبر چې يزيد ته د تسليمېدو او يا هغه ته د تلو لپاره د امام د وړانديز څرګندونه كوي، دروغ بللي دي <ref>پیشوایی، مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۹۷ش، ج۱، ص۷۱۰و۷۱۱.</ref> له بلې خوا ځينې څېړونکي په دې اند دي چې هغه ليک چې [[عمر بن سعد|عمر سعد]] له دې خبرو وروسته يزيد بن معاويه ته ليکلی و، د دې خبرو محتوا او محتوا څرګندوي<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/251976 «متن کامل تحلیل سروش محلاتی از ملاقات امام حسین(ع) با عمر سعد»]، خبرگزاری شفقنا. </ref> هغه له امام حسین(ع) سره له خبرو وروسته یې عبید الله بن زیاد ته په یوه لیک کې ولیکل: «... حسین بن علي(ع) له ما سره تړون وکړ چې له کوم ځای څخه چې راغلی دی بیرته به راګرځي او یا به د مسلمانانو یوې سیمې ته ځي او د نورو مسلمانانو په شان حقوق او دندې به لري. یا دې [[یزید بن معاویه|یزید]] ته ولاړ شي، چې د ده په اړه څه حکم صادر شي، او دا ستا د رضایت او د امت د خیر سبب دی».<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۱۴؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۸۷؛ ابنمسکویه، تجاربالامم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۷۱؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۵۵.</ref> عبید الله خط ولوست، ویې ویل: دا لیک په حقیقت کې د هغه سړي دی چې د خپل امیر مشر او د خپل قوم مشفق دی! هغه د دې وړاندیز منلو ته تیار و چې [[شمر بن ذي الجوشن]] یې مخه ونیوله<ref> بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۸۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۱۴؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۸۹؛ ابنمسکویه، تجاربالامم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۷۱-۷۲؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۵۵.</ref> | ||
===د محرم اووم او د اوبو بندول=== | ===د محرم اووم او د اوبو بندول=== | ||