اسماء بنت عمیس
اسماء بنت عمیس؛ (مرړینه له ۳۸ ق وروسته) د اسلام پیغمبر(ص) له ملګرو څخه چې د فاطمې د بدن په غسل ورکول کې امام علي(ع) سره مرسته کړې. اسماء د جعفر بن ابي طالب ښځه وه، او د جعفر شهادت وروسته، هغه د ابوبکر بن ابي قحافه سره واده وکړ او د ابوبکر له مرګ وروسته هغه د امام علي(ع) میرمن شوه. اسما د عبدالله بن جعفر (د حضرت زینب(س) خاوند) او محمد بن ابي بکر، مور وه چې په مصر کې د امام علي(ع) کار کونکی و.
اسماء د حضرت فاطمې(س) بدن کی د هغه پر وصیت، امام علي(ع) سره غسل ورکړه. هغه د فاطمې(س) لپاره په اسلام کې لومړی تابوت هم جوړ کړ ترڅو د هغه بدن څرګند نه شي او د فاطمې د ژوند په وروستیو شیبو کې د روایتونه له مخې، هغه د فاطمې سره و، او د هغې د ژوند وروستۍ شېبې، او همدارنګه د فاطمه(س) جنازی او حضرت علي(ع) او حسنین(ع) سره مخامخ شول هم راپور کرړیده. اسماء یو له لومړیو مسلمانانو څخه و چې د خپلې میرمنې جعفر سره حبشی او مدینه ته کډه(هجرت) وکړه. هغه د رسولالله(ص) څخه څو حدیثونو هم روایت وکړه.
ژوند پانه
اسماء د عمیس بن معد لور وه. د هغه پلار د بنی خثعم قبیلې څخه و او مور یې هند د عون لور و.[۱] د هغه خویندې دا دي:
- سلمي بنټ عمیس، د حمزه بن عبدالمطلب میرمن
- د پیغمبر میرمن، میمونه (مورنی خور) [۲]
اسما د امام علي(ع) ورور جعفر بن ابي طالب سره واده وکړ، هغه یو له لومړیو مسلمانانو څخه و چې رسولالله(ص) ته د ارقم کور راتلو دمخه اسلام راوړه.[۳] اسماء د بعثت په پنځم کال کې[۴] د خپلې میرمن جعفر سره حبشی ته مهاجر شو [۵] او په اووم قمري کال کې مدینې ته هجرت وکړ.[۶] وروسته له دی چې په اتمه هجری کال، د موته په جګړه کې جعفر شهادت ته ورسید [۷] اسماء د ابوبکر میرمن شوه او د ابوبکر له مړینې وروسته د امام علي(ع) ښځه شوه.[۸]
د امام صادق(ع) لخوا په یو روایت کې، اسماء آسماني ښځه ګنل کیږي.[۹]
د حضرت فاطمې(س) سره د اسماء اړیکې
د فاطمه(س) د وصیت له مخې، اسماء د علي بن ابي طالب(ع) په مرسته، د حضرت فاطمې(س) بدن غسل ورکړه.[۱۰] د شیعي روایی سرچینو کې د روایت شوي حدیث پر بنسټ، اسماء په اسلام کې د حضرت فاطمې (س) لپاره لومړی تابوت جوړ کړ. کله چې فاطمه په ناروغۍ بسټر کې وه، هغې له اسما څخه وغوښتل چې د مړینی و روسته د هغې بدن کې په دغسي تابوت ځای پر ځای نه کړئ چې لیدل شوه، نو اسماء د فاطمې لپاره همدغسي تابوت جوړه کړه چې په حبشه کې لیدلې وه، او فاطمه د دې په لیدو خوښ شوه. [۱۱] د یو روایت له مخې اسماء د فاطمی ژوند په وروستي ساعتونو کې، هغه سره وه، او دا شېبې، او همدارنګه د حسنین(ع) او حضرت علي(ع) د فاطمه بدن سره مخ شول راپور ورکړی. [۱۲] د حضرت فاطمې د شهادت په مراسمو کې د اسماء او د هغه د وینا راپور به و اوریدل شي. [۱۳]
د ځینې روایاتو پر بنسټ، د امام علی(ع) د حضرت فاطمې(س) سره د واده مراسم هم اسماء حضور درلود. [۱۴] دځینې روایتو نو له مخې، اسماء د حضرت فاطمې د زیږون پرمهال، د پیغمبر(ص) په حکم سره، د هغې سره د قابلی په توګه شتون درلود.[۱۵] د علي بن عیسی اربلي په وینا، د اوومې پیړۍ شیعی متکلم، د دې بیاناتو په ثبت کولو کې، د اسماء بنت یزید انصاري او اسماء بنت عمیس تر منځ گډه وشوه. ځکه چې د فاطمې واده په ۲ یا ۳ قمری کال و، او د خیبر تر فتحې پورې، اسماء بنت عمیس (تر ۷قمري کال) په حبشی کې و. [۱۶] اربیلۍ هم احتمال ورکړه چې د سلمی چی حمزی کې میرمن و او اسما بنت عمس ترمینځ گډه شویده. [۱۷]
اسماء د پیغمبر(ص) نږدی د هغه ناروغۍ په وخت کې هم شتون درلود چې د هغه مرګ لامل شوی.[۱۸]
د حدیث وینا کول
د اسماء له خوا، ځینې حدیثونه هم له پیغمبر(ص) څخه نقل شويده.[۱۹] د هغه زوی عبدالله، سعید بن مسیب، عروه بن زبیر او نور هم له اسماء څخه روایت کړی دی. [۲۰] فاطمه د علي(ع) لور، د منزلت حدیث [۲۱] او ردالشمس حدیث کې [۲۲] له اسماء څخه روایت کړی دی.
احمد بن ابي یعقوب، د دریمې پیړۍ تاریخ لیکونکی، د اسماء سره یو کتاب نوم یادونی کړه چې پکې د پیغمبر(ص) ویناوی شامل و.[۲۳]
ماشومان
اسماء، عبدالله، محمد او عون د جعفر بن ابي طالب لپاره زیږیدلی. [۲۴] هغه د ابو بکر لپاره محمد بن ابي بکر ته هم زیږیدلی. [۲۵] چی په مصر کې د امام علي(ع) کار کونکی و. [۲۶] هغه د امام علي(ع)، لپاره یحیی ته زیږیدلی و[۲۷] چی په ماشومۍ مړ شوی.[۲۸]
د اسماء وفات
ابن کثیر دمشقي، د قمری اتم پیړۍ تاریخ لیکونکی، د اسماء مړینه د ۳۸ هجری کال پیښو ته راوړه.[۲۹] البته، په ځینو سرچینو کې، د امام علي د شهادت وروسته د هغه مړینه ذکر شوې. [۳۰] په دمشق کې د باب الصغیر په هدیره هغه ته یو قبر منسوبیژی.[۳۱]
فوټ نوټ
- ↑ ابنکلبی، نسب معد والیمن الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۵۶-۳۵۸.
- ↑ ابنکلبی، نسب معد والیمن الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۵۸-۳۵۹.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.
- ↑ مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۱۱۶.
- ↑ ابنهشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۲۳.
- ↑ ابنعبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۴۲.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.
- ↑ ابنعبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۶۳.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۴۰۵.
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۰۳.
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۰۰-۵۰۱.
- ↑ د مثال په توګه، وګورئ «روضه و توسل بسیار جانسوز_ویژه فاطمیه»، پایگاه خیمهگاه.
- ↑ د مثال په توګه، وګورئ گنجی شافعی، کفایة الطالب، دار احیاء تراث اهل البیت، ص۳۰۶؛ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۶۵-۳۶۶.
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۵۱.
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۳.
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۶۶-۳۶۷.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۴۵.
- ↑ حمیدی، المسند، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۲۸؛ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۶۶.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۵۱۹.
- ↑ ابنعبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۹۷.
- ↑ حرعاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۱۴.
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۰۱.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.
- ↑ ابنعبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۵۵۵-۵۵۶.
- ↑ ابنعبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفه، ص۳۷.
- ↑ ابنکثیر، البدایة و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۱۸.
- ↑ ابنحجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ۱۴۰۶ق، ص۷۴۳.
- ↑ قائدان، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۵.
سرچینې
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبین، تحقیق سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفه، بیتا.
- ابنحجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، تحقیق محمد عوامة، دار الرشید، سوریا، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
- ابنسعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
- ابنعبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م
- ابنکثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
- ابنکلبی، هشام بن محمد، نسب مَعَد والیَمَن الکبیر، تحقیق ناجی حسن، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
- ابنهشام، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، تحقیق مصطفی سقا و دیگران، قاهره، بیروت، دارالمعرفة، بیتا.
- اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفة الائمة، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، بنی هاشمی، تبریز، ۱۳۸۱ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، مصر، دار المعارف، ۱۹۵۹م.
- حرعاملی، محمد بن حسن، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، اعلمی، بیروت، ۱۴۲۵ق.
- حمیدی، عبدالله بن زبیر، المسند، تحقیق حسن سلیم الدارانی، دمشق، دارالسقا، دمشق، ۱۹۹۶م.
- ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، قاهره، دار الحدیث، ۱۴۲۷ق/۲۰۰۶م.
- د مثال په توګه، وګورئ «روضه و توسل بسیار جانسوز_ویژه فاطمیه»، پایگاه خیمهگاه، تاریخ درج مطلب: ۱۷ بهمن ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، تصحیح علیاکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعة الثانیه، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- قائدان، اصغر، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
- گنجی شافعی، محمد بن یوسف، کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابیطالب، دار احیاء التراث اهل البیت، بیتا.
- مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، الطبعة الثالثه، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- یعقوبی، احمد بن ابییعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بیتا.