عنایت الله قهپایی
دا مقاله د تدوین په حال کې ده !
عنایت الله قُهْپایی (له ۹۷۵ق مخکې -له ۱۰۲۶ق وروسته)،د یوولسمې قمري پېړۍ شیعه رجال پېژندونکی او د رجالو د علم د مشهور کتاب مجمع الرجال لیکوال دی.[۱] هغه په دې کتاب کې د شیعه په پینځګونو رجالي کتابونو کې چې کوم راویان ذکر شوې (رجال کَشّی، رجال طوسی، فهرست طوسی، رجال نَجاشی، رجال ابن‌غَضائِری) د الفبا د حروفو په ترتیب سره منظم کړي او ځینې نور یې پرې هم ورزیات کړي دي.[۲]
عنایت‌الله قهپایي د مجمع الرجال له تالیفه مخکې د ابن غضائري له رجاله پرته، له پینځګونو شیعه رجالي کتابونو څخه هر یو په مستقل ډول د الفبا حروفو په ترتیب برابر کړي او پرې یې ځینې حاشیې ورزیاتې کړې دي.[۳] هغه همدارا د محمد اِستر ابادي په لیکلي کتاب منهج المقال او د مصطفی تفرشي په لیکلي کتاب نقد الرجال ځینې لمن لیکونه ولیکل.[۴]
عنایت الله قهپایي د مقدس اردبیلي، شیخ بهایي او عبدالله شوشتري اصفهاني په درسونو کې برخه اخستله.[۵] په سرچینو کې د هغه د شاګردانو نوم نه دی اخستل شوی سره له دې آقا بزرګ تهراني د یو رجالي کتاب نوم اخستی چې لیکوال یې ځان د قهپایي شاګرد ابوالحسن بن عبدالله معرفي کړی دی.[۶] آقا بزرګ احتمال ورکړی چې د هغه پوره نوم ابوالحسن بن عبدالله کاشي (وفات وروسته له ۱۰۲۰ق) وي.[۷]
قهپایي په زکّی نجفي ملقب دی.[۸] دهغه د اصل او نسب په باره کې اختلاف دی. ځینو ترجمه لیکونکو د هغه اصل د اصفهان په ختیځ کې له یوه ښار کوهپایه [۹] ګڼلې او ځینو نجف بللی دی.[۱۰] تراجم لیکونکي عبدالله افندي د هغه اصل له نجفه خو د زوکړې ځای یې کوهپایه لیکلی دی.[۱۱] قهبایي له قهبایه سره چې د کوهپایه معّرب دی نسبت لري.[۱۲] هغه په نجف او اصفهان کې او یوه موده د لومړي شاه عباس په امر په کوهپایه کې استوګن و.[۱۳]
د قهپایي د وفات د تاریخ څه معلومات نیشته. شیعه اوسمهاله متکلم جعفر سبحاني، د قهپایي په لاس د من لایحضره الله الفقیه د کتاب له لیکنې نتیجه اخستې چې د هغه وفات له ۱۰۲۶ کاله وروسته دی.[۱۴]
فوټ نوټ
سرچينې
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، گردآوری احمد بن محمد حسینی، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۳ق.
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، تصحیح احمد منزوی، ۱۳۳۷ش.
- افندی، عبدالله بن عیسی بیگ، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، تحقیق احمد حسینی اشکوری، اهتمام محمود مرعشی، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، ۱۴۳۱ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.
- خوانساری، سید محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، تحقیق اسدالله اسماعیلیان، تهران، دهاقانی (اسماعیلیان)، ۱۳۹۰ق.
- سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الامام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق.
- غروی، محمد، مع علماء النجف الاشرف، بیروت، دار الثقلین، ۱۴۲۰ق.
- مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، کتابفروشی خیام، ۱۳۶۹ش.