رانجه لګول

دا مقاله د تدوین په حال کې ده!

رانجه لګول، رانجه اچول یا سترګې تورول یا اکتحال یو مستحب عمل او د اسلام د پېغمبر (ص) او شیعه امامانو سنت دی چې نورو ته یې هم د دې سپارښتنه کړې ده. په روایتونو کې د رانجو لګولو لپاره ځینې مادي او معنوي فایدې لکه د سترګو د ځینو ناروغیو مخنیوی او درملنه او له عبادت او شپې روڼولو سره مرسته ذکر شوې ده.

د رانجو لګولو لپاره په فقې کې ځینې احکام ذکر شوې دي. ځینو فقیهانو هغه د نامحرمو په وړاندې د ښځو لپاره منع شوی زینت نه دی بللی، د روژتي لپاره رانجه لګول که چرې خوند یا بوی یې مرۍ ته ورسیږي، مکروه دي. همداراز ځینو کسانو هغه بدن ته د اودس د اوبو د رسېدو خنډ بللی. فقیهانو رانجه لګول د احرام له محرماتو ګڼلي دي.

مفهوم او مقام

د کاڼي سرمه دان له څلورمې تر اتمه پېړۍ په ایران او مینځنۍ اسیا پورې اړوند

د سترګو تورول یا رانجه اچول چې په فقې کې ورته اکتحال وایي،[۱] د سینګار یوه طریقه[۲] او له مستحبو عملونو څخه ده چې سړو او ښځو ته یې سپارښتنه شوې ده.[۳]

په اسلامي سرچینو کې رانجه لګول په نبوي سیرت کې یو سنت یاد شوی دی.[۴] او امامانو (ع) هم د دې سپارښتنه کړې [۵] او هغه یې د ایمان نښه ګڼلې ده[۶] او خپل ملګري یې د رانجو لګولو ته هڅول.[۷] ځینو روایي کتابونو، د رانجو لګولو روایتونو ته یو څپرکی بیل کړی دی.[۸] اکتحال په لغت کې د سترګو لپاسه یو څه لګولو ته وایي[۹] او یا هر مفید شی چې د درملنې لپاره په سترګو اېښودل کیږي.[۱۰]

د رانجو فقهي احکام

د رانجو لګولو په اړه په مختلفو فقهي بابونو کې خبره شوې ده:

د پردې په احکامو کې

ځینو فقیهانو رانجه لګول د نامحرمو په وړاندې د ښځو لپاره له منع شویو زینتونو نه دي ګڼلې.[۱۱] همداراز ځینو څېړاندو رانجه لګول په دغه ایت «وَ لا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها»[۱۲] کې د «إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها» (هغه زینتونه چې د نامحرم په وړاندې یې پر ښځو پټول واجب نه دي) له مصادیقو ګڼلې ده.[۱۳]د دغه ایت په تفسیر کې له امام صادق (ع) ]۱۴] او امام باقر (ع) یو روایت نقل شوی [۱۵] چې د سترګو رانجه د ښځو لپاره له مباحو ظاهري زینتونو معرفي شوې دي.

په احرام کې

د احرام په حالت کې د تورو رانجو د لګولو د حرام یا مکروهوالي په اړه د نظر اختلاف موجود دی.[۱۶] ځینې فقیهانو د احرام په حال کې د ښځو او سړو لپاره[۱۷] د تورو رانجو لګول حرام ګڼلې دي،[۱۸] ان که د زینت په نیت نه وي هم.[۱۹] سره له دې که څوک په احرام کې د رانجو لګولو ته مجبوره وي، حرام نه دي.[۲۰]

ځینو د احرام په حال کې د رانجو لګولو د حرمت لپاره د شهرت او اجماع ادعا کړې ده،[۲۱] که څه هم شیخ طوسي هغه د احرام له مکروهاتو ګڼلې دي.[۲۲] په ځینو روایي کتابونو لکه وسائل الشیعه[۲۳] او مستدرک الوسائل[۲۴] کې د احرام په حال کې د اکتحال د حراموالي روایتونو ته یو باب بیل شوی دی. ځینې فقیهان باوري دي چې د احرام په حال کې د رانجو لګول کفاره نه لري، خو که ښه بوی ولري، د اقوی نظر مطابق کفاره لري.[۲۵]

په لمانځه او روژې کې

ځینې فقیهانو د روژې په حالت کې د رانجو لګول جایز او ځینو د روژې له مبطلاتو او ماتوونکو ګڼلې دي.[۲۶] خو یو شمېر فقیهان باوري دي چې د روژتي رانجه لګول په داسې بڼه کې چې بوی یا خوند یې مرۍ ته ونه رسیږي مکروه دي.[۲۷] سرمه بدن ته د اودس د اوبو د رسېدلو خنډ بلل شوې ده. [۲۸]

فایدې

په اسلامي روایتونو کې د سترګو لپاره د رانجو فایدو ته اشاره شوې[۲۹] او په ځینو روایتونو کې د ځینو ناروغیو د مخنیوي [۳۰] او درملنې لپاره د رانجو لګولو سپارښتنه شوې ده.[۳۱] له امام صادق (ع) د یو روایت په اساس، د شپې رانجه لګول د بدن لپاره ګټه ور او د ورځې زینت دی.[۳۱] د بڼو لویېدل،[۳۳] له سترګو د دوړو او خاورو وتل،[۳۴] له شپه روڼولو سره مرسته،[۳۵] اوږدې سجدې[۳۶] او د انسان د مخ نورانیت [۳۷] د رانجو لګولو نورې فایدې دي.

په ځینو روایتونو کې د رانجو جنس او قسمونو،[۳۸][یادداشت ۱] د رانجو لګولو اندازې [۳۹] او د لګولو وخت [۴۰] ته توجه شوې او د رانجو لګولو په وخت خاصې دعا ته اشاره شوې ده.[۴۱]

اړونده لیکنې

د ښځو سینګار

فوټ نوټ

سرچينې

ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ۱۴۱۴ق.
ابنا بسطام، عبدالله و حسین، طبّ الأئمة(ع)، قم، دارالشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۱۱ق.
ازدی، عبدالله بن محمد، کتاب الماء، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل - دانشگاه علوم پزشکی ایران، ۱۳۸۷ش.
امام خمینی، سید روح‌الله موسوی، مناسک حج، بی‌جا، بی‌تا.
امام خمینی، سید روح‌اللّه موسوی، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، بی‌تا.
امام خمینی، سید روح‌اللّه موسوی، توضیح المسائل (محشّی - امام خمینی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
امام خمینی، سید روح‌اللّه موسوی، توضیح المسائل، بی‌جا، ۱۴۲۶ق.
بنی‌هاشمی خمینی، محمدحسن، رساله توضیح المسائل (مراجع)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.
جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، سید محمود هاشمی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۴۲۶ق.
جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، سید محمود هاشمی، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل‌البیت(ع)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۴۲۳ق.
جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، فارسی، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، بی‌تا.
حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۹ق.
حرعاملی، محمد بن حسن، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة - منتخب المسائل، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، ۱۴۱۲ق.
خامنه‌ای، سید علی، مناسک حج، بی‌جا، بی‌تا.
زبیدی، محمدمرتضی، تاج‌العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
شیخ انصاری، مرتضی، مناسک حج (محشی)، قم، مجمع الفکر الإسلامی، ۱۴۲۵ق.
شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.
شیخ صدوق، محمّد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دارالشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ۱۴۱۲ق، قم، الشریف الرضی، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق.
طوسی، محمد بن حسن، الجمل و العقود فی العبادات، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه فردوسی، ۱۳۸۷ق.
عاملی، حسن بن زین‌الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین (قسم الفقه)، قم، مؤسسة الفقه للطباعة و النشر، ۱۴۱۸ق.
فیاض، محمداسحاق، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات مجلسی، ۱۴۲۶ق.
فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی‏، تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمی، تهران، مکتبه الصدر، ۱۴۱۵ق.
قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق.
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، تحقیق طیّب موسوی جزائری، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
لاری، سید عبدالحسین، مجموعه مقالات، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۸ق.
مجلسی اول، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
محمود، عبدالرحمان، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، بی‌جا، بی‌تا.
محمودی، محمدرضا، مناسک عمره مفرده (محشی)، قم، نشر مشعر، ۱۴۲۹ق.
مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جديد، تهيه و تنظيم: ابوالقاسم عليان‌نژادى‌، قم، مدرسه الامام على بن ابى‌طالب( ع)، چاپ دوم، ۱۴۲۷ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیق: محمود قوچانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش
نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۸ق.
وجدانی‌فخر، قدرت الله، الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة، قم، انتشارات سماء قلم، چاپ دوم، ۱۴۲۶ق.
وحید خراسانی، حسین، مناسک حج، قم، مدرسة الإمام باقر العلوم(ع)، چاپ چهارم، ۱۴۲۸ق.

جواهر الکلام