د "آل بویه" د بڼو تر مېنځ توپير
د سمون لنډیز نسته
د سمون لنډیز نسته |
د سمون لنډیز نسته |
||
| ۴ کرښه: | ۴ کرښه: | ||
'''آل بویه''' یا '''بوئیان''' د [[شیعه]] و هغه لړۍ ده چې له ۳۲۲ نه تر ۴۴۸ قمري کلونو کښې یې د [[ایران]] او [[عراق]] په ځینو سیمو باندې حکومت کوه. د دې لړۍ بنسټګر د خپلو وروڼو [[معزالدوله دیلمي|احمد]] او [[حسن بن بویه|حسن]] په ملاتړ، علي بن بویه(وفات ۳۳۸ق) و. دا لړۍ د هغوي د پلاویه (بویه) په نامه نومول شوې ده. د یادې لړۍ د حکومت په پړاؤ کښې به د [[عاشورا|عاشورا په ورځ]] د [[امام حسین علیه السلام]] د [[سوګواري|سوګوارۍ]] مراسم او په [[د غدیر اختر|غدیر اختر]] کښې به د [[امام علي علیه السلام|حضرت علي علیه السلام]] د ولایت جشن هم په رسمي او هم عمومي توګه ترسره کیده. هم داشان په دغه پړاؤ کښې به په [[اذان|بانګ]] کښې [[حی علی خیرالعمل|حَی عَلی خَیرِ الْعَمَلْ]] ویل کیده او د [[لمونځ|لمانځ]] لپاره [[د لمونځ مهر]] او [[د تربت تسبیح]] دود وې. د دې لړۍ واکمنانو په عراق کښې هم [[د شیعو امامان|د شیعه امامانو]] قبرونه دوباره ورغول او د هغوي د قبرونو [[زیارت]] پراختیا وموندله. | '''آل بویه''' یا '''بوئیان''' د [[شیعه]] و هغه لړۍ ده چې له ۳۲۲ نه تر ۴۴۸ قمري کلونو کښې یې د [[ایران]] او [[عراق]] په ځینو سیمو باندې حکومت کوه. د دې لړۍ بنسټګر د خپلو وروڼو [[معزالدوله دیلمي|احمد]] او [[حسن بن بویه|حسن]] په ملاتړ، علي بن بویه(وفات ۳۳۸ق) و. دا لړۍ د هغوي د پلاویه (بویه) په نامه نومول شوې ده. د یادې لړۍ د حکومت په پړاؤ کښې به د [[عاشورا|عاشورا په ورځ]] د [[امام حسین علیه السلام]] د [[سوګواري|سوګوارۍ]] مراسم او په [[د غدیر اختر|غدیر اختر]] کښې به د [[امام علي علیه السلام|حضرت علي علیه السلام]] د ولایت جشن هم په رسمي او هم عمومي توګه ترسره کیده. هم داشان په دغه پړاؤ کښې به په [[اذان|بانګ]] کښې [[حی علی خیرالعمل|حَی عَلی خَیرِ الْعَمَلْ]] ویل کیده او د [[لمونځ|لمانځ]] لپاره [[د لمونځ مهر]] او [[د تربت تسبیح]] دود وې. د دې لړۍ واکمنانو په عراق کښې هم [[د شیعو امامان|د شیعه امامانو]] قبرونه دوباره ورغول او د هغوي د قبرونو [[زیارت]] پراختیا وموندله. | ||
ځینو څیړاندو په تاریخي سرچینو باندې په استناد او د یولړ شواهدو په وړاندې کولو سره دغه لړۍ، شیعه بللې ده. سره له دې، په دې اړه چې له مخکښې نه دولس امامي شیعه وو او که له زیدیه څخه دغه مذهب ته اوړیدلي دي، مختلف نظرونه موجود دي رکنالدوله (حک:۳۲۳-۳۳۸ق)، معزالدوله (۳۲۵-۳۵۶ق) و عضدالدوله (۳۳۸-۳۷۲ق) د دې لړۍ له مشهورو واکمنانو وو. د آل بویه په هکله مختلف آثار لیکل شوي دي. (په پنځمې قمري پیړۍ کښې لیکل شوی) د ابن مسکویه تجارب الاُمَم کتاب د دې لړۍ د تاریخ په هکله ترټولو مهمه سرچینه ګڼله کیږي. | ځینو څیړاندو په تاریخي سرچینو باندې په استناد او د یولړ شواهدو په وړاندې کولو سره دغه لړۍ، [[شیعه]] بللې ده. سره له دې، په دې اړه چې له مخکښې نه [[امامیه|دولس امامي شیعه]] وو او که له [[زیدیه]] څخه دغه مذهب ته اوړیدلي دي، مختلف نظرونه موجود دي [[حسن بن بویه|رکنالدوله]] (حک:۳۲۳-۳۳۸ق)، [[معزالدوله دیلمي|معزالدوله]] (۳۲۵-۳۵۶ق) و [[عضدالدوله دیلمي|عضدالدوله]] (۳۳۸-۳۷۲ق) د دې لړۍ له مشهورو واکمنانو وو. د آل بویه په هکله مختلف آثار لیکل شوي دي. (په پنځمې قمري پیړۍ کښې لیکل شوی) د ابن مسکویه [[تجارب الامم (کتاب)|تجارب الاُمَم]] کتاب د دې لړۍ د تاریخ په هکله ترټولو مهمه سرچینه ګڼله کیږي. | ||
== موقعیت او اهمیت == | == موقعیت او اهمیت == | ||