د "آل بویه" د بڼو تر مېنځ توپير
د سمون لنډیز نسته
د سمون لنډیز نسته |
|||
| ۴ کرښه: | ۴ کرښه: | ||
'''آل بویه''' یا '''بوئیان''' د [[شیعه]] و هغه لړۍ ده چې له ۳۲۲ نه تر ۴۴۸ قمري کلونو کښې یې د [[ایران]] او [[عراق]] په ځینو سیمو باندې حکومت کوه. د دې لړۍ بنسټګر د خپلو وروڼو [[معزالدوله دیلمي|احمد]] او [[حسن بن بویه|حسن]] په ملاتړ، علي بن بویه(وفات ۳۳۸ق) و. دا لړۍ د هغوي د پلاویه (بویه) په نامه نومول شوې ده. د یادې لړۍ د حکومت په پړاؤ کښې به د [[عاشورا|عاشورا په ورځ]] [[د محرم سوګواري|د امام حسین(ع) د سوګوارۍ]] مراسم او په [[د غدیر اختر|غدیر اختر]] کښې به د [[امام علي علیه السلام|حضرت علي علیه السلام]] د ولایت جشن هم په رسمي او هم عمومي توګه ترسره کیده. هم داشان په دغه پړاؤ کښې به په [[اذان|بانګ]] کښې [[حی علی خیرالعمل|حَی عَلی خَیرِ الْعَمَلْ]] ویل کیده او د [[لمونځ|لمانځ]] لپاره [[د لمونځ مهر]] او [[د تربت تسبیح]] دود وې. د دې لړۍ واکمنانو په عراق کښې هم [[د شیعو امامان|د شیعه امامانو]] قبرونه دوباره ورغول او د هغوي د قبرونو [[زیارت]] پراختیا وموندله. | '''آل بویه''' یا '''بوئیان''' د [[شیعه]] و هغه لړۍ ده چې له ۳۲۲ نه تر ۴۴۸ قمري کلونو کښې یې د [[ایران]] او [[عراق]] په ځینو سیمو باندې حکومت کوه. د دې لړۍ بنسټګر د خپلو وروڼو [[معزالدوله دیلمي|احمد]] او [[حسن بن بویه|حسن]] په ملاتړ، علي بن بویه(وفات ۳۳۸ق) و. دا لړۍ د هغوي د پلاویه (بویه) په نامه نومول شوې ده. د یادې لړۍ د حکومت په پړاؤ کښې به د [[عاشورا|عاشورا په ورځ]] [[د محرم سوګواري|د امام حسین(ع) د سوګوارۍ]] مراسم او په [[د غدیر اختر|غدیر اختر]] کښې به د [[امام علي علیه السلام|حضرت علي علیه السلام]] د ولایت جشن هم په رسمي او هم عمومي توګه ترسره کیده. هم داشان په دغه پړاؤ کښې به په [[اذان|بانګ]] کښې [[حی علی خیرالعمل|حَی عَلی خَیرِ الْعَمَلْ]] ویل کیده او د [[لمونځ|لمانځ]] لپاره [[د لمونځ مهر]] او [[د تربت تسبیح]] دود وې. د دې لړۍ واکمنانو په عراق کښې هم [[د شیعو امامان|د شیعه امامانو]] قبرونه دوباره ورغول او د هغوي د قبرونو [[زیارت]] پراختیا وموندله. | ||
ځینو څیړاندو په تاریخي سرچینو باندې په استناد او د یولړ شواهدو په وړاندې کولو سره دغه لړۍ، [[شیعه]] بللې ده. سره له دې، په دې اړه چې له مخکښې نه [[امامیه|دولس امامي شیعه]] وو او که له [[زیدیه]] څخه دغه مذهب ته اوړیدلي دي، مختلف نظرونه موجود دي [[حسن بن بویه|رکنالدوله]] (حک:۳۲۳-۳۳۸ق)، [[معزالدوله دیلمي|معزالدوله]] (۳۲۵-۳۵۶ق) و [[عضدالدوله دیلمي|عضدالدوله]] (۳۳۸-۳۷۲ق) د دې لړۍ له مشهورو واکمنانو وو. د آل بویه په هکله مختلف آثار لیکل شوي دي. (په پنځمې قمري پیړۍ کښې لیکل شوی) د ابن مسکویه [[تجارب الامم (کتاب)|تجارب الاُمَم]] کتاب د دې لړۍ د تاریخ په هکله ترټولو مهمه سرچینه ګڼله کیږي. | ځینو څیړاندو په تاریخي سرچینو باندې په استناد او د یولړ شواهدو په وړاندې کولو سره دغه لړۍ، [[شیعه]] بللې ده. سره له دې، په دې اړه چې له مخکښې نه [[امامیه|دولس امامي شیعه]] وو او که له [[زیدیه]] څخه دغه مذهب ته اوړیدلي دي، مختلف نظرونه موجود دي [[حسن بن بویه|رکنالدوله]] (حک:۳۲۳-۳۳۸ق)، [[معزالدوله دیلمي|معزالدوله]] (۳۲۵-۳۵۶ق) و [[عضدالدوله دیلمي|عضدالدوله]] (۳۳۸-۳۷۲ق) د دې لړۍ له مشهورو واکمنانو وو. د آل بویه په هکله مختلف آثار لیکل شوي دي. (په پنځمې قمري پیړۍ کښې لیکل شوی) د [[احمد بن محمد رازي|ابن مسکویه]] [[تجارب الامم (کتاب)|تجارب الاُمَم]] کتاب د دې لړۍ د تاریخ په هکله ترټولو مهمه سرچینه ګڼله کیږي. | ||
== موقعیت او اهمیت == | == موقعیت او اهمیت == | ||