د "یتیم پالنه" د بڼو تر مېنځ توپير

په تاریخ کې، په اسلامي نړۍ کې، یتیم پالنې ته خاصه پاملرنه شوې او د یتیمانو د ساتلو او پاللو لپاره د مکتب الایتام په نوم ډېرې یتیم خانې جوړې شوې دي. په ۱۳۹۲ ل کال کې په ایران کې، له بې سرپرستو او بد سرپرستو ماشومانو او زلمکیانو د ملاتړ قانون په اسلامي شورا کې تصویب شو.

   

پناه تابلو (یتیم پالنه) د محمود فرشچیان اثر

یتیم په فقهي اصطلاح کې هغه کس دی چې له بالغېدو مخکې یې پلار له لاسه ورکړی وي.[۵]  په قرآن او حدیث کې، یتیم  په غیر شرعي او لغوي معنا کې، یعنې هغه کس چې له مور او پلاره یې یو کس مړ شوی وي، هم استعمال شوی دی.[۶]

د یتیم درناوي ته د قرآن سپارښتنه:

هغه کسان چې د یتیمانو مالونه په زوره خوري، دا ده بله نه ده چې خپلو خیټو ته اور اچوي او ډېر زر به غرغړانده اور ته واچول شي..(نساء سوره ۱۰ ایت)

  قرآن د یتیم درناوی  کړی او په ځینو سپارښتنو سره یې  خپل مخاطبان د یتیمانو د حقوقو خیال ساتلو او هغوي ته پام او ورسره نیکۍ کولو ته بللي دي.[۷] په قرآن کریم کې د یتیم  عزت کولو(د فجر سورې ۱۷ ایت) د یتیم اطعام (د انسان سورې۸ او د بلد سورې ۱۵ ایت) له یتیم سره احسان او نیکي کولو [۸] ( د بقرې سورې ۸۳ ایت د نساء سورې ۳۶ ایت) او د یتیم د انفاق [۹] (د بقرې سورې ۲۱۵ ایت) سپارښتنه شوې ده.[۱۰]

   

ویل شوي د یتیم حق دا دی چې د هغه مالونه په ډېره ښه توګه وکارول شي چې لا زیاته فایده ولري او کله چې هغه بالغ شي، د هغه حق هغه ته وروسپارل شي.[۱۵] د فجر سورې د ۱۷ ایت له مخې، د ځینو کسانو د ذلت سبب دا دی چې د یتیم درناوی یې نه دی کړی او د حقوقو خیال یې نه دی ساتلی.[۱۶] له دې ایته استفاده کیږي چې هر څوک چې د یتیم د اکرام او د هغه د حق د خیال ساتلو لپاره پاڅیږي، د خدای له اکرام او فضل سره مخامخیږي.[۱۷] د تقلید د مرجع جعفر سبحاني په وینا، قرآن ډېره هڅه کړې چې د ټولنې نظر یتیمانو ته واړوي؛ تر دې چې حکم کوي کله چې د مړي مالونه ویشل کیږي که د هغه په نزدې کسانو کې کوم یتیم وي، هغه ته دې هم یوه برخه ورکړي، که څه هم وارث نه وي.[۱۸]

   

په اسلامي روایتونو کې یتیمانو سره مینه او ورته پاملرنه خاص اهمیت لري[۱۹] او د یتیم عزت کول د اهل بیتو (ع) د سیرت برخه ګڼل شوې ده.[۲۰] له پېغمبر (ص) څخه نقل شوي چې:« هر څوک چې په یو یتیم تر هغه وخته چې بې نیازه شي، خپله مهرباني وکړي، جنت پرې واجبیږي»[۲۱]همداراز نقل شوي چې امام علي (ع) به یتیمانو ته ډېر زیات پام کاوه او ځان یې د یتیمانو پلار باله.[۲۲] امام علي (ع) په خپله وصیتنامه کې یتیمانو ته توجه لمانځه او قرآن ته د توجه په څنګ کې راوستې او ویلې یې دي:« یتیمان کله ماړه او کله وږي مه ساتئ او داسې نه شي چې یتیمان ستاسو په شتون کې سختۍ وزغمي.»[۲۳]

   

   

د همدان دارالایتام مهدیه موسسه په کال ۱۳۵۱ل [۲۷] تهران  خانه نوباوګان محمد علي مظفري، تاسیس په ۱۳۲۶ل[۲۸] پرورشګاه مژدهی رشت، تاسیس په ۱۳۲۸ل[۲۹] کې په ایران کې له ډېرو لرغونو یتیم خانو ګڼل کیږي.