حلال غوښې
- دا مقالي د فقهي مفهوم په اړه یو توصیفی مقاله ده او د مذهبي کړنو لپاره معیار نشي کیدۍ. د مذهبي کړنو لپاره نورې سرچینې وګورئ.
حلال غوښې؛ هغه څاریو چې د فقهې له پلوه غوښی خوړل جواز لري، په هرو دریو ډوله؛ وچو څارویو، آبی څارویو او مرغیو کې، د غوښې حلال څاروي شتون لري. د حلال غوښې د غوښ خوړلو شرط، تذکیه ده. د فقیهان فتوا پر بنسټ، د دې ځینې برخې خوړل که تذکیه هم وشوه منع دي، لکه وینه، سپین، نارینه قلم او ډینبالان.
د فقیهانو د فتوا په وینا، د حلال غوښې څارویو د څرم کارول چې وینه یې ټوپ کړې(جهنده دی)او پرته له تذکیي او شرعی ذبح څخه مړه شوي په لمانځه کې اجازه ندي.
مفهوم پیژنه
په فقه کې، څاروي د حلال غوښې او حرام غوښې ویشل شوي دي. [۱] د حلال غوښې هغه دي چې اجزا یې د تذکیه کیدو وروسته د خوړلو اجازه لري.[۲]
په فقهي کتابونو کې، د حلال غوښې څارویو حکونه په فقهي بابونو لکه؛ طهارت، [۳] لمونځ،[۴] صید،[۵] او ذبح[۶] څیرنۍ کیژي.
د غوښې حلال څاروي
د شیعه فقهې پر بنسټ، د وچې، سمندري او مرغیو څارویو درې ډوله کې څاروي د غوښې حلال لاندې دي:
- وچی څاروي: څلور پښې لرونکۍ څاروي لکه پسه، وزې، غواګانې، اوښ، غرڅه، غزال، هیر، زیبرا او د غرونو وزې حلال غوښي بولی شویده[۷] د آسونو غوښه، کچر او اهلی وښ هم حلال دي؛ مګر د دوی غوښه خوړل نا شایست او مکروه گنل کیږی.[۸]
- سمندري څاروي: پولک لرو کبونو او میگو کب حلال غوښه دي، او پاتې آبی څاروي د حرام غوښې څاریو په ډله کی شتون لری.[۹]
- مرغۍ: هغه مرغیو چې د پښو په شا کې مرکندۍ لری، دمسلسله الوتل، شاتینگه(سنگدان)، او یا چینه دان لری، که له څلورو ځانګړتیاو څخه یوه لري حلال غوښه گنل کیږي؛ [۱۰] . د کورني چرګ، فیل مرغ، کوتره، چوغکه، مرغاوی، زرکه(کبک)، ټیهو، اوش مرغی.[۱۱] ملاچرگگ غوښه[۱۲] چیلچیلی او توتکۍ هم حلال دي، مګر خواړه یی میکرو ده.[۱۳]
د حلال غوښې څارویو حرام برخې
فقیهانو د حلال غوښې څارویو ځینې برخې هرڅو تذکیي هم وشوه حرام بولیي [۱۴] لکه وینه، سپین، نارینه عضله او ډینبالان. [۱۵]
په لمانځه کې د چرم کارولو امر
د فقیهانو د فتوا پر بنسټ، د غوښې حلال څاروي چې وینه یې جهنده(ټوب کونکۍ) دي ناپاک ګنل کیږی که چیرې دوی پرته له تذکیی څخه مړه شي او دا جواز نلري چې د هغی چرم په لمانځه کې وکاروي. البته که چیرې دا د مسلم بازار کې وړاندیز شي، نو دا د دې پراساس دی چې دوی تذکیه کړل شوي او موږ اړتیا نلرو پدې برخه کې څیرنه وکړو.[۱۶]
د حلال غوښې څارویو ذبح کول نظارت
په ایران او یو شمیر نورو اسلامي هیوادونو کې پر مصرفی غوښی تذکیه شولو د ذبح او صید کولو کارپوهان څاروی.[۱۷] د غوښې مصرف کونکي، د څارویو ذبح کول او د څارویو پالنې کارپوهان د غوښې حلال څارویو وژلو او نیولو پروسه څاري. په ایران کې د ذبح او صید د نظارت شرعی قانون پر ۱۳۸۷ لمریز کال په اسلامی شورا غونده تصویب کی رسیدلی ده.[۱۸]
اړوندې لیکنې
فوټ نوټ
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۴۰۸.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۴۲۶.
- ↑ نجفي ته وګوره، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۲۸۷.
- ↑ نجفي ته وګوره، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ۲۳۶.
- ↑ سبزواری ته وګوره، مهذبالاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۳، ص۲۹.
- ↑ نجفي ته وګوره، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۸، ۲۵۸.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۴۰۸.
- ↑ امام خمینی، رساله توضیحالمسائل، ۱۴۲۶ق، ص۵۵۵.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۴۰۸.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۵۵ و ۲۵۶.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۲۵ق، ج۳، ص۲۷۵-۲۷۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۶، ص۳۱۰.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۲۵ق، ج۳، ص۲۷۵.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۵۵.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۶، ص۳۴۲.
- ↑ بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، مسئله ۸۸، پورتال انهار.
- ↑ «اجرای قانون ذبح شرعی در ۵۷ کشور اسلامی»، سایت خبری حکیم مهر.
- ↑ «قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید»، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
سرچینې
- امام خمینی، سید روحالله موسوی، رساله توضیح المسائل، محقق: مسلم قلیپور گیلانی، بیجا، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.
- امام خمینی، سیدروحالله، تحریرالوسیله، ترجمه علی اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ ۲۱، ۱۴۲۵ق.
- سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم، دار التفسیر، ۱۴۱۳ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، مصحح عباس قوچانی/ علی آخوندی، بیروت،دار إحیاءالتراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
- مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت(ع)، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه الاسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- بنیهاشمی خمینی، سیدمحمدحسن، توضیح المسائل مراجع، مسأله ۸۸؛ مردار، پورتال انهار، بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش.
- «قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید»، پایگاه اینترنتی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش.
- «اجرای قانون ذبح شرعی در ۵۷ کشور اسلامی»، پایگاه اینترنتی مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش.