لمونځ

لمونځ د مسلمانانو تر ټولو مهم عبادي عمل دی چې یو لړ خاص ذکرونه او حرکات لری. په روایتونو کې هغه ته «د دین ستنه» او « د نورو عملونو د قبلېدو شرط» ویل شوی دی. لمونځ خاص احکام او اداب لري؛ منجمله دا چې باید ورپاره اودس وشي او د قبلې په لور وکړی شي. همداراز په دوو شکلونو فرادا (ځانله) او له جماعت سره کیږی او په جماعت سره کولو یې سپارښتنه شوې ده.

لمونځونه په واجب او مستحب وېشل کیږی: واجب لمونځونه دا دي: ورځني لمونځونه، آیات لمونځ، طواف لمونځ، د جنازې لمونځ، د والدینو قضایي لمونځ، او هغه لمونځ چې د نذر، عهد او قسم په وجه واجبیږي، ورځنۍ نافلې او د شپې لمونځ(تهجد) بیا له مستحب لمونځونه دي.

په روایتونو کې د لمانځه د پرېښودلو او پکې سستي کولو لپاره ځینې پایلې ذکر شوې دي منجمله دا چې د اهل بېتو له شفاعته د محرومیت سبب کیږي. له لومړي وخته د لمانځه ځنډول او بې خضوع او خشوعه د لمانځه کول، لمانځه ته د سپک کتلو له مصداقونو دي. همداراز د خدای یاد، له شرک او بت پرستۍ سره مبارزه او له فساده مخنیوي د هغې د وجوب له حکمتونو ذکر شوې دي.

لمونځ په نورو دینونو کې هم شته دی؛ که څه هم د هر شریعت طریقه بدله ده.

مقام او اهمیت

لمونځ د مسلمانانو یو عبادي عمل دی چې په قرآن کې ۹۸ ځله یاد شوی دی. د قرآن د ایتونو له مخې، لمونځ له ګناه د منعې کېدو لامل، د ژغورنې او کامیابۍ وسیله، په ستونزو کې له انسان سره مرسته کوونکی، او پېغمبرانو ته د خدای له مهمو سپارښتنو او د پېغمبرانو یوه مهمه یادونه په تېره بیا د خپلو کورنیو په اړه ده.

لمونځ د اسلام دین له ضروریاتو او داسې عبادت دی چې د فقیهانو په فتوا په هیڅ حال کې باید پرې نه ښودل شي. او پرېښودل یې لویه ګناه او د کفر او نفاق نښه ګڼل شوې ده په وسایل‌الشیعه او مُستَدرَک کتابونو کې د لمانځه په موضوع کې تر ۱۱۶۰۰ زیات حدیثونه نقل شوې دي. په فقهي کتابونو کې هم یوه برخه د کتاب الصلاة په نامه ده چې د لمانځه له احکامو او ادابو سره ځانګړې ده.

د لمانځه په هکله جدا هم ډېر کتابونه خپاره شوې دي چې شمېر یې تر ۱۳۷۶ لمریز کاله کابو دوه زره کتابه او رسالې او همداراز په سلګونو غزلونه او قصیدې بیان شوی دی. تر ۲۰۱۹ م کاله په نړۍ کې کابو درې میلیونه شپږ لکه جوماتونه د لمونځ کولو لپاره جوړ شوې دي. همداراز په عمومي ځایونو اوسړکونو کې د لمانځه کولو لپاره ځینې ځایونه مخصوص دي چې ورته نماز خانه وایي.[سرچینې ته اړتیا]

د شیعه حدیث څېړاندي محمدي ری شهري (وفات ۱۴۰۱ل) په وینا لمونځ د بعثت په لومړیو کې او په مکې کې واجب شوی دی. د یو روایت له مخې چې په بحار الانوار کې نقل شوی دی، پېغمبر(ص) له بعثته یوه ورځ پس له امام علي(ع) حضرت خدیجې او نورو سره لمونځ وکړ.

په روایتونو کې د لمانځه په اړه کارول شوي تعبیرات

د الصلوة عمودالدین حدیث خطاطی، د عبدالرحیم کهیا په لاس لیکل شوی، د ترکیې لیکوال.

• د دین ستنه؛
• لومړی الهي واجب؛
• لومړی عمل چې حساب کتاب به یې کیږي.؛
• د مومن معراج؛
• د ایمان نښه؛
• خدای ته د نزدېکت ډېره ښه وسیله؛
• د جنت کنجي؛
• د واقعي شیعیانو د پېژندلو وسیله؛
• د دعا د قبلېدو وسیله؛
• د روح د پاکۍ وسیله
• د شیطان پر وړاندې کلا؛
• د ګناهانو کفاره؛
• د شیطان د شړلو وسیله؛
• له صراط پله د تېرېدو جواز.

د لمانځه کولو طریقه

لومړی رکعت

په رکوع کې د بدن حالت

اول به اودس وکړو، بیا د قبلې په مخ ودریږو او نیت به وکړو. بیا تکبیرة الاحرام وایوو؛ یعنې لاسونه تر غوږو پورته کوو او وایو:« الله اکبر». بیا حمد سوره او ورپسې یوه بله سوره وایو. له دې وروسته رکوع ته ځو او د رکوع ذکر وایو او سر له رکوع راپورته کوو او ودریږو. او بیا سجدې ته ځو، په سجده کې د سجدې ذکر وایو، بیا په دوو زنګنونو کښېنو او دوباره سجدې ته ځو او د سجدې ذکر وایو. د رکوع ذکر «سُبحانَ رَبّیَ العظیمِ و بِحَمدِه» او د سجدې ذکر «سُبحانَ رَبّیَ الاَعلیٰ وَ بِحَمدِه» یا په رکوع او سجده کې درې ځله «سبحانَ‌الله» ویل دي.

دوهم رکعت

په سجدې کې د بدن حالت

له دوهمې سجدې وروسته ودریږو او د لومړي رکعت په شان حمد سوره او بیا بله سوره وایو. بیا قنوت لوستل کیږي. په قنوت کې د لاسونو تلي د اسمان لور ته نیسو او قنوت دعا لولو. له قنوت وروسته، رکوع ته ځو او د رکوع ذکر وایو. له رکوع وروسته ودرېږو او د لومړي رکعت په شان دوه سجدې کوو. په قنوت کې «رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار»[یادداشت ۱] دعا یا بله کومه دعا او ذکر لوستل کیږي.

تشهد

په تشهد او سلام کې د بدن حالت

له دوهمې سجدې وروسته، په دوو زنګنونو کښېنو او تشهد («اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ الله وَحْدَهُ لاشَرِیكَ لَهُ، وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُه، اَلّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد)[یادداشت ۲] وایو.

د لمانځه سلام

په دوه رکعتي لمانځه کې، له تشهد وروسته د لمانځه سلام («اَلسَّلامُ عَلَیْكَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ الله وَ بَرَکاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلی عِبادِ الله الصّالِحینَ، اَلسَّلامُ عَلَیكُمْ وَ رَحْمَةُ الله وَ بَرَکاتُهُ)[یادداشت ۳] لوستل کیږي او لمونځ پای ته رسیږي.

دریم او څلورم رکعتونه

د تشهد له لوستلو وروسته ودریږو او درې ځله تسبیحات اربعه (سُبْحانَ الله وَ الْحَمْدُ لِله وَ لا اِلهَ اِلّا الله وَ الله أكْبَر)[یادداشت ۴] وایو. او بیا رکوع او سجدې ته ځو. په درې رکعتي لمانځه کې، د دریم رکعت له دوهمې سجدې وروسته تشهد او سلام ویل کیږي. په څلور رکعتي لمانځه کې د دریم رکعت له دوهمې سجدې وروسته دوباره ودرېږو او له تسبیحات اربعه وروسته رکوع ته ځو او دوه سجدې کوو او تشهد او سلام لولو.

د لمانځه احکام او اداب

د لمانځه واجبات

اصلي مقاله : د لمانځه واجبات

د لمانځه د مُهر انځور چې شیعیان معمولا د سجدې په وخت خپل تندی په هغه ږدي.

د لمانځه واجبات د لمانځه اصلي برخې دي چې د فقیهانو د مشهور نظر په اساس دا دي: نیت، قیام (ودرېدل) تکبیرة الاحرام، رکوع، سجده، د حمد او یوې سورې قرائت، ذکر (لکه د رکوع او سجدې ذکر) تشهد، سلام، ترتیب و موالات،(یعنې د لمانځه د اجزاوو پرله پسې کول) د لمانځه واجبات په رکني او غیر رکني واجباتو وېشل کیږي: پینځه لومړي واجبات، د لمانځه رکنونه دي چې که عمدا یا په غلطۍ سره کم یا زیات شي لمونځ باطلیږي، شپږ نور غیر رکني واجبات دي چې یوازې په عمدي توګه یې کمول یا زیاتول د لمانځه د باطلېدو سبب کیږي.

د لمانځه مطبلات (ماتوونکي)

لمونځ په لاندینیو مواردو کې په هر یو مورد سره باطلیږي:

په ایران کې د لومړني ښوونځي په دوهم ټولګي کې د "د اسمانی ډالۍ" په کتاب کې د لمانځه تدریس

• د حدث اکبر کېدل،( هغه کار او شی چې د غسل سبب شی) یا حدث اصغر( هغه کار یا شی چې اودس ماتوي)
• له قبلې مخ اړول؛
• عمدا خبرې کول؛
• په غږ سره او عمدا خندل؛
• تَکَتُّف: د یو بل لپاسه لاسونه کېښودل؛
• د دنیایي کارونو لپاره عمدي او په لوړ غږ ژړل؛
• د حمد سورې له ختمېدو وروسته آمین ویل ؛
• هغه کار چې د لمانځه صورت ګډوډوي؛ لکه ښکته پورته ټوپونه وهل او لاس پړقول؛
• خوراک څښاک
• په دوه رکعتي او درې رکعتي لمونځونو کې یا د څلور رکعتي لمونځونو د لومړیو دوو شویو رکعتونو په شمېر کې شک کول؛
• د رکني واجباتو عمدي یا سهوي کم یا زیاتول یا د غیر رکني واجباتو عمدي کمول یا زیاتول.

نور احکام

د حضرت معصومه سلام الله علیها په حرم کښې د ایت الله مرعشي نجفي په مشرۍ د جماعت لمونځ.

• طهارت: واجبه ده چې د واجبو لمونځونو لپاره اودس اوکړی شي. په ځينو مواردو کې د اودس په ځای تیمم کیږي. لکه د اوبو نه موندل او په اوبو سره د اودس کول مضر وي یا وخت تنګ وي.
• د لمونځ کوونکي ځای: د لمونځ کوونکي د ځای لپاره څو شرطونه بیان شوې دي؛ منجمله دا چې مباح وي.(غصبي نه وي) بې حرکته وي، نجس نه وي،د تندي ځای د زنګنونو له ځایه تر څلورو ګوتو زیات ښکته یا پورته نه وي.
• د لمونځ کوونکي جامه: سړی باید خپل عورتین او ښځه باید ټول بدن پټ کړي؛ خو د مخ د ګولایۍ (غونډوالي) او ترمړوندونو د لاسونو او تر ګیټیو د پښو پټول ضروي نه دي.
• لمونځ باید د قبلې په لور وکړی شي.
• قصر لمونځ: مسافر باید د څلور رکعتي لمونځ په ځای دوه رکعته وکړي. د شرعي سفر د تحقق لپاره ځینې شرایط لازم دي؛ منجمله دا چې د تګ راتګ ټول ټال فاصله لږ تر لږه اته شرعي فرسخه (د ۴۰ تر ۴۵ کیلومیټرو) وي.

د لمانځه اداب

د لمانځه لپاره ځينې اداب او مستحبات بیان شوې دي چې یو لړ یې دا دي: په لومړي وخت کې د لمونځ کول، د لمانځه په وخت د ځان ښایسته او سنبالول، په جومات کې او په جماعت د لمانځه کول، د لمانځه په پېل کې د دعا کول، د زړه حضور او خشوع. له لمانځه وروسته هم ځینې اعمال وارد شوې دي چې ورته تعقیبات ویل کیږي؛ لکه د آیة الکرسي لوستل، د حضرت زهرا(س) د تسبیحات ویل او د شکر سجده. ځینې دغه عملونه په مفاتیح الجنان کې راغلي دي.

واجب او مستحب لمونځونه

اصلي مقاله: واجب لمونځونه

د سید علي قاضي طباطبايي لاس لیک: "که د لمانځه ساتنه وکړئ، هرڅه به خوندي وي."

واجب لمونځونه هغه لمونځونه دي چې کول یې واجب دي او که په خپل وخت یې ونه کړې قضا یې واجبیږي. دغه لمونځونه په دې ډول دي:

1. ورځني لمونځونه: اولس رکعته دي او په پینځو وختونو کې (سهار، ماسپښین، مازیګر، ماښام او ماسخوتن) کیږي او په همدې نامو پېژندل کیږی؛
2. د آیات لمونځ: هغه لمونځ دی چې د ځینو طبیعي پېښو لکه زلزلې، د لمر او سپوږمۍ تندر نیولو په وخت واجبیږي.
3. د جنازې لمونځ: هغه لمونځ دی چې له ښخولو مخکې د مسلمان په جنازه کیږي او د هغه له کولو پرته د مسلمان مړي ښخول جایز نه دي.؛
4. د طواف لمونځ: هغه لمونځ دی چې د کعبې له طواف وروسته کیږي؛
5. د والدینو قضا لمونځونه چي په مشر زوي باندی واجب دي؛
6. هغه لمونځ چې د نذر، قسم، او عهد په وجه واجبیږي.

مستحب لمونځونه

اصلي مقاله: مستحب لمونځونه

مستحب لمونځونه یا نوافل هغه لمونځونه دي چې کول یې واجب نه دي؛ سره له دې د کولو سپارښتنه یې شوې ده؛ لکه ورځنۍ نافلې او د شپې لمونځ (تهجد) مستحب لمونځونه، بې د وِتر له لمانځه ټول دوه رکعتي دي.

په لمانځه کې د سستۍ کولو انجام

امام صادق(ع):

«إِنَّ شَفَاعَتَنَا لَا تَنَالُ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلَاة؛ زمونږ شفاعت هغه چاته چې لمانځه ته سپک ګوري نه رسیږي»

شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ل، مخ۴۸۴.

پېغمبر(ص):

«مَن اَحسَنَ صَلاتَه حتّى تَراها الناس، وَ أساءَها حينَ يَخلو، فَتِلکَ استهانة؛ څوک چې د خلکو په مخکې ښه په دقت او ځیرتیا او په خلوت کې بې ځیرتیا لمونځ وکړي، لمانځه ته یې بې پروایي کړې ده»

نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ټوک۳، مخ۲۶.

• د اهل بېتو له شفاعته محرومه پاتې کېدل: د یو روایت له مخې چې ابوبصیر نقل کړی، امام صادق(ع) کله چې د ځنکندن په حال کې و خپل خپلوان یې راوغوښتل و وې ویل: «زمونږ شفاعت هغه چاته چې لمونځ ته سپک وګوري نه رسیږی.
• په پینځلسو خویونو اخته کېدل: د یو روایت په اساس چې له پېغمبر(ص) څخه حضرت فاطمې(س) ته په خطاب کې راغلی دی، څوک چې لمانځه ته سپک وګوري خدای یې په پینځلسو خویونو اخته کوي.

1. د عمر بې برکته کېدل؛
2. د مال بې برکته کېدل؛
3. د څېرې بې نوره کېدل؛
4. د عملونو بې اجره کېدل؛
5. د دعاګانو نه قبلېدل؛
6. د نورو له دعاګانو ګټه نه پورته کول؛
7. په خوارۍ سره مرګ؛
8. وږی مړ کېدل؛
9. تږې مړ کېدل، په دې ډول چې هر څومره اوبه وڅښي تنده یې نه ماتیږي؛
10. په قبر کې به یې یوه پرښته ځوروي؛
11. د قبر تیاره؛
12. د قبر فشار؛
13. په قیامت کې به یې یوه فرښته په مخ راکاږي او خلک به ورته ګوري؛
14. په قیامت کې سخت حساب کتاب؛
15. خدای ورته د رحمت نظر نه کوي او سخت عذاب به ولري.

بې له عذره په لومړي وخت کې د لمانځه نه کول او ځنډول یې، او بې له خضوع او خشوعه د لمانځه کول د لمانځه د سپک ګڼلو ځینې مصداقونه ګڼل شوې دي.

د لا ډېرو معلوماتو لپاره دا هم وګورئ: تارک الصلاة

د شیعه سني په لمانځه کې فرق

د شیعه او سني په لمانځه کې ځینې فرقونه شته دي چې یو شمېر یې په دې ډول دي:

عنوان	شیعه	مالکی	شافعی	حنفی	حنبلی
د حمد سوره لوستل	په لومړي او دوهم رکعت کې واجب دي.	د واجب او مستحبو لمونځونو په ټولو رکعتونو کې واجب دي.	د واجب او مستحبو لمونځونو په ټولو رکعتونو کې واجب دي.	په لومړي او دوهم رکعت کې واجب دي.	په ټولو رکعتونو کې واجب دي.
د سورې په اول کې بسم الله ویل	د سورت جز دی او ویل یې واجب دي.	نه ویل یې مستحب دي	د سورت جز دی او ویل یې واجب دي.	نه ویل یې جایز دي.	د سورت جز دی او ویل یې واجب دي.
قنوت	په ټولو لمونځونو کې مستحب دی.	یوازې د سهار په لمانځه کې جایز دی.	یوازې د سهار په لمانځه کې جایز دی	یوازې د وتر په لمانځه کې جایز دی	یوازې د وتر په لمانځه کې جایز دی.
جَهر او اِخفات (د لمانځه د ځینو برخو په لوړ یا ټیټ غږ ویل.	هرد سهار، ماښام او ماسخوتن او اخفات د ماسپښین او مازیګر په لمونځونو کې واجب دی.	جهرد سهار، ماښام او ماسخوتن په لمونځونو کې مستحب دی.	جهر د سهار، ماښام او ماسخوتن په لمونځونو او اخفات ماسپښین او مازیګر په لمونځونو کې واجب دی.	جهر و اخفات په هیڅ یو لمونځ کې واجب یا مستحب نه دی.	جهرد سهار، ماښام او ماسخوتن په لمونځونو کې لازم دی.
تَکَتُّف	حرام او د مشهور په نظر لمونځ باطلوي.	جایز دی، نه واجب او نه مستحب.	مستحب او سنت دی.	مستحب او سنت دی.	مستحب او سنت دی.
د حمد سورې له قرائته وروسته د آمین ویل	حرام دی او لمونځ باطلوي.	مستحب دی.	مستحب دی.	مستحب دی.	مستحب دی.
رکوع او طمأنینه	په دومره اندازه ټیټیدل چې لاسونه زنګنونو ته ورسیږي، لازم او په رکوع کې طمأنینه واجبه ده.	په دومره اندازه ټیټیدل چې لاسونه زنګنونو ته ورسیږي، لازم او په رکوع کې طمأنینه واجبه ده.	په دومره اندازه ټیټیدل چې لاسونه زنګنونو ته ورسیږي، لازم او په رکوع کې طمأنینه واجبه ده.	یوازې ټیټېدل کافي دي او طمأنینه لازمه نه ده.	په دومره اندازه ټیټیدل چې لاسونه زنګنونو ته ورسیږي، لازم او په رکوع کې طمأنینه واجبه ده.
د رکوع ذکر	واجب دی.	واجب نه دی او مستحب دی.	واجب نه دی او مستحب دی	واجب نه دی او مستحب دی	واجب دی.
له رکوع وروسته قیام	واجب دی.	واجب دی.	واجب دی.	واجب نه دی.	واجب دی.
د سجدې غړي	د سجدې په وخت تندی او د دوو لاسونو تلي او زنګونونه او د پښې دوه غټې ګوتې باید په ځمکه لګېدلې وي.	لازمه ده تندی په ځمکه ولګي او نور غړي مستحب دي.	لازمه ده تندی په ځمکه ولګي او نور غړي مستحب دي.	لازمه ده تندی په ځمکه ولګي او نور غړي مستحب دي.	اوه غړي سره د پوزې لازمه ده چې په ځمکه ولګي.
په سجده کې طمأنینه	لازمه ده.	لازمه ده.	لازمه ده	لازمه نه ده.	لازمه ده.
په سجده کې ذکر	واجب دی.	مستحب دی.	مستحب دی.	مستحب دی.	مستحب دی.
تشهد	د لمانځه په مینځ او اخره کې واجب دی.	د لمانځه په مینځ او اخره کې مستحب دی.	دلمانځه په مینځ کې مستحب او په اخره کې یې واجب دی.	د لمانځه په مینځ او اخره کې مستحب دی.	د لمانځه په مینځ او اخره کې واجب دی.
سلام	په متاخرینو کې په مشهوره فتوا واجب دی .	واجب دی.	واجب دی.	مستحب دی	واجب دی.
د لمانځه د رکعتونو په شمېر کې شک	له دوهم رکعت وروسته په شک کې بنا په زیات ږدو او احتیاط لمونځ کوو.	په واجبو لمونځونو کې بنا پر کم ږدو او لمونځ جاري ساتو.	په واجبو لمونځونو کې بنا پر کم ږدو او لمونځ جاري ساتو.	په واجبو لمونځونو کې که په عمر کې مو په لومړي ځل پېښه شوې وي چې شک کوو، لمونځ له اوله کوو او په ورپسې ځلونو کې بنا په کمو رکعتونو ږدو.	په ټولو واجبو لمونځونو کې بنا پر کم ږدو او لمونځ جاري ساتو.
د مسافر لمونځ	څلور رکعتي لمونځونه باید قصر (دوه رکعتي) وشي.	په قصر او پوره کې اختیار لرو	په قصر او پوره کې اختیار لرو	باید قصر ولوستی شي	په قصر او پوره کې اختیار لرو.
دوه لمونځونه په یو ځای کول	جایز دي.	د سفر په حال کې جایز دي	د سفرپه حال کې جایز دي	جایز نه دي	د سفر په حال کې جایز دي.

د لمانځه د واجبوالي حکمت

قرآن:

«وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ؛ او لمونځ قائم کړه، بې شکه چې لمونځ له سپکو او بدو کارونو منعې کول کوي.»

عنکبوت سوره، آیت ۴۵.

له امام رضا(ع) په یو روایت کې نقل شوې دي چې د لمانځه د واجبوالي فلسفه د رب په ربوالي اقرار، له شرک او بت پرستۍ سره مبارزه، د خدای د عظمت په وړاندې د انسان د تذلل او خوارۍ اظهار، د فساد، ګناه او سرکښۍ څخه مخنیوي او... بیان شوې ده. په نمونه تفسیر کې هم د نظم و انضباط د روحیې پیاوړتیا، پاکوالي ته بلنه، د اخلاقي فضایلو روزونه، نورو عملونو ته ارزښت ورکول او د ګناهونو بخښل کېدل د لمانځه د وجوب نور حکمتونه بیان شوې دي.

همدراز په «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي» آیت کې د لمانځه هدف د خدای یاد بیان شوی دی. له حضرت فاطمه(س) نقل شوي چې خدای لمونځ واجب کړ چې بندګان یې له تکبره لرې وي. په نهج البلاغه کې هم راغلي چې لمونځ کبر او ځان لوړ ګڼل ختموي.

په نورو دینونو کې لمونځ

لمونځ په ټولو شریعتونو کې موجود و؛ که څه هم د کولو طریقې یې بدلې وې. په یهودیت کې لمونځه «تِفیلا» د جماعت په بڼه، «تفیلیم» یا «تفیلوت» لوستل کیږی. او احکام یې په «رسیدور» یا د «میشنا«(د یهودو د دین دعا دودیز کتاب) په ځینو برخو کې راغلي دي. معمولا هره ورځ، درې لمونځونه لوستل کیږي. د شبات (شنبې) په ورځ او نورو سپېڅلو ورځو کې اُرتُدُکس او محافظه کارې فرقې د موساف په نوم یو بل لمونځ هم کوي.

په مسیحیت کې لمونځ له خدای (پلار) د تثلیث له نورو شخصیتونو (پلار یا روح القدس) سره د اړیکو لپاره ترسره کیږي. په مختلفو مسیحي فرقو کې لمونځ په مختلفو شکلونو ترسره کیږي. لمونځونه هم په ګډه توګه (دعا لوستل) کېدی شي لکه د عِشای رَبّاني دستورې یا په فرادا او ځانله ترسره کیږي.

کتابونه

آداب الصلاة کتاب تألیف د امام خمینی

د لمانځه په هکله په مختلفو ژبو کتابونه لیکل او ژباړل شوې دي. ځینې یې دا دي:

• آداب نماز، لیک د امام خمینی: دا کتاب د لمانځه قلبي آداب او معنوي اسرار بیانوي او دوه سریزې لري چې لیکوال خپلو بچیانو ته په خطاب کې لیکلي دي.
• اسرار الصلوة، لیک د میرزا جواد ملکي تبریزي: د زړه د حضور او تهذیب او د لمانځه د پېژندلو په اړه کتاب دی.
• اسرار نماز، تألیف د امام خمینی: د لمانځه عرفاني تفسیر دی، له اذان تر تشهد او سلامه پورې
• الصَّلاةُ فی الکتابِ و السُّنة، لیک د محمد محمدی ری‌شهری: په دې کتاب کې د لمانځه د ضروري والي په اړه د شیعه سني حدیثونه، د قرآن ایتونه، د لمانځه حکمت، له اسلامه مخکې لمونځ، د لمانځه لوړاوي، ځانګړتیا، د لمانځه وختونه، اداب او... ذکر شوې دي.
• رازهای نماز، تألیف د عبدالله جوادي آملي: لمانځه او احکامو ته یې فلسفي نظر دی.

اړونده لیکنې

• روژه

بهرنۍ لینکونه

• د لمانځه احکام (احکام نماز(از توضیح المسائل چند مرجع).