خیر البریه آیت
 | |
| د آیت ځانګړتیا | |
|---|---|
| د آیت نوم | خَیرُالبَرِّیه آیت |
| په سورت کې موقعیت | بینه |
| د آیت شمېر | ۷ |
| جزء | ۳۰ |
| د منځپانګې معلومات | |
| د نزول ځای | مدینه |
| موضوع | اعتقادي |
| په اړه | د امام علي(ع) او شیعو لوړ مقام |
خَیرُ البَریَّه آیت (بینه: ۷) له هغو ایتونو دی چي د امام علي(ع) په شان کې نازل شوی دی. د هغو روایتونو له مخې چې په شیعه سني سرچینو کې له پېغمبر(ص) نقل شوي، د «خیرالبریه» چې معنا یې ده تر ټولو غوره مخلوق، د عبارت مطلب امام علي(ع) او د هغه پېروان دي.
ځینو مفسرانو له دغه ایته نتیجه اخستې چې مومن او صالح انسانان پر پرښتو هم لوړاوی لري؛ ځکه چې د «بریه» په ټکي کې ټول مخلوقات شاملیږی.
متن او ترجمه
د بینه سورې اوم آیت په خیر البریه آیت مشهور شوی دی.[۱]
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَـٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ
په حقیقت کې هغه کسان چې ایمان یې راوړی او نېک کارونه یې کړې دي، هغوي په مخلوقاتو کې تر ټولو ښه دي.
بینه سوره، ۷ آیت
مونږ له پېغمبر(ص) سره وو او علي(ع) راورسېد. پېغمبر(ص) وفرمایل:« قسم په هغه ذات چې زما ځان یې په لاس کې دی، دی او شیعیان یې دي چې د قیامت په ورځ کامیاب دي» او دا ایت نازل شو؛ «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ.» او د پېغمبر اصحابو به هر کله چې علي رارسېده ویل به یې:«خیر البریه (تر ټولو غوره مخلوق) راورسېد»
مقام او اهمیت
د خیر البریه ایت د امام علي(ع) له فضایلو ګڼل کیږي.[۲] له ابن عباسه نقل شوي چې دا ایت د امام علي(ع) په باره کې نازل شوی دی..[۳] د شیعه عالمانو په وینا، امام علي په شپږ کسیزه شورا کې د خپل حقانیت د ثابتولو لپاره په دغه ایت او د ځان لپاره د هغه په شان نزول استناد کړی د ی.[۴]
شیعه مفسر آیتالله مکارم شیرازي (زوکړ: ۱۳۰۵ل)، په هغو روایتونو په استناد سره چې له پېغمبره د دغه ایت د شان نزول په اړه راغلي او پکې د علي او د هغه د شیعیانو خبره شوې،[۵] ویلي چې شیعه ټکی د پېغمبر(ص) له زمانې دود و او په دې روایتونو کې د شیعه مطلب، د امام علي(ع) خاص پېروان دي.[۶]
له خیر البریه مطلب
د شیعه او اهل سنتو په روایي کتابونو کې له پېغمبر(ص) ځینې روایتونه نقل شوي چې پکې خیر البریه (تر ټولو غوره مخلوق) په امام علي(ع) او د هغه په شیعیانو تفسیر شوی دی.[۷] اهل سنت عالم حاكم حَسكانی (وفات: ۴۹۰ق) په شَواهدُالتَنزیل کتاب کې په دې اړه تر شلو زیات روایتونه په مختلفو سندونو سره نقلوي.[۸] منجمله له ابن عباسه روایتوي چې کله دا ایت نازل شو پېغمبر(ص) امام علي(ع) ته په خطاب کې وویل: «هغه (خیر البریه) ته او ستا شیعیان دي. د قیامت په ورځ ته او ستا شیعیان په داسې حال کې چې له خدایه راضي یئ او خدای له تاسو راضي دی، راځئ.»[۹]
تفسیري ټکي
یو تفسیري ټکی چې مفسرانو له دغه ایته اخستی دا دی چې ایمانداره او صالح انسانان تر پرښتو هم لوړ دي؛ ځکه چې په «خیر البریه»(تر ټولو ښه مخلوق) کې د « البریه» ټکی ټولو مخلوقاتو ته شاملیږي.[۱۰]
په مکې کې د آیت نزول
د ځینو روایتونو له مخې خیر البریه ایت په داسې حال کې نازل شو چې پېغمبر په مکې کې په مسجد الحرام کې و.[۱۱] د تفسیر نمونه په لیکنه دا مساله د سورې له مدني والي سره منافات او ټکر نه لري؛ ځکه چې ممکنه ده سوره مدني وي او دا ایت په هغه سفرونو کې چې پېغمبر(ص) له مدینې مکې ته لرل نازله شوې وي.[۱۲]
فوټ نوټ
- ↑ علامه حلی، نهج الحق، ۱۴۰۲ق، ص۱۸۹.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۲۱۳.
- ↑ وګورئ: حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۰-۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۷۳؛ شوشتری، احقاقالحق، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۲۷.
- ↑ طبری، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۳۵۴؛ استرآبادی، تأویل الآیات الظاهره، ۱۴۰۹ق، ص۸۰۳.
- ↑ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۸، ص۵۸۹؛ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۷ و ۵۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۲۱۳-۲۱۴.
- ↑ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۹؛ استرآبادی، تأویل الآیات الظاهره، ۱۴۰۹ق، ص۸۰-۸۰۳؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۴۳۲.
- ↑ وګورئ: حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۰-۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۵۹-۴۷۳.
- ↑ حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۰-۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۱.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۳۴۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۲۰۹.
- ↑ حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۰-۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۷.
- ↑ وګورئ: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۲۱۲.
سرچينې
- آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون، ۱۴۱۵ق.
- ابنعساکر، تاریخ دمشق، تحقیق عمرو بن غرامة العمروی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
- استرآبادی، سید علی، تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره، تحقیق حسین استادولی، قم، نشراسلامی، ۱۴۰۹ق.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیه، ۱۴۱۶ق.
- حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفصیل فی الآیات النازله فی اهل البیت، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت، تهران، وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی، ۱۴۱۰-۱۴۱۱ق.
- سیوطی، عبدالرحمن ابن ابیبکر، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- شوشتری، قاضی نورالله، احقاق الحق و ازهاق الباطل، قم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، ۱۴۰۹ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
- طبری، محمد بن جریر، المسترشد فی امامة علی بن ابیطالب(ع)، تصحیح احمد محمودی، قم، کوشانپور، ۱۴۱۵ق.
- علامه حلی، حسن بن بوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دار الکتاب اللبنانی، ۱۴۰۲ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۷۴ش.