د اذن آیت
د اُذُن آیت یا د تصدیق آیت(د توبه سوره۶۱) د ځینو منافقینو په اړه څرګنده شول، څوک چې د خپل په وینا، پیغمبر(ص) ته ازیت کړ او هغه یې د زود باور په توګه معرفي کړ. دا آیت د رسول الله(ص) پام کول د خلکو خبرو ته، د ټولنې د مشر لپاره مثبت ځانګړتیا ګني، کوم چې د ټولو لپاره ښه دی او د افرادو وقار او پته ساتي.
په اصول فقه کې، دا آیت د واحد خبرونو حجیت او اعتبار لپاره اخیستل شوی دی.
متن او ژباړه
وَمِنْهُمُ الَّذِینَ یؤْذُونَ النَّبِی وَیقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ ۚ قُلْ أُذُنُ خَیرٍ لَّکمْ یؤْمِنُ بِاللهِ وَیؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ وَرَحْمَةٌ لِّلَّذِینَ آمَنُوا مِنکمْ ۚ وَالَّذِینَ یؤْذُونَ رَسُولَ اللهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿۶۱﴾
او د دوی په منځ کې داسې کسان شتون لري چې پیغمبر(ص) ته وايي: «هغه زود باور دی» ووایاست: «ستاسو لپاره ښه غوږ دی، په خدای باور لري او د موءمنانو [وینا] باور کوي او د ستاسو د هغو کسانو لپاره رحمت دی چې ایمان راوړلی دی.» او هغه څوک چې رسول الله(ص) ازیت کوي په مخکې درد ونکی عذاب به ولري.
د نزول شاءن
د اُذُن آیت، د ځینې منافقینو په اړه څرگند شو چې د خپل وینا سره د اسلام پیغمبر(ص) ازیت وکړ، او کله چې ځینې یې د رسول الله(ص) خبرشول او د هغوی د سزا څخه ویره درلوده او دوی منع کړل، د جلاس بن سوید په نوم یو کس، او د ځینې نقلونو له مخې، نبیل بن حارث وویل: موږ هرڅه چې د محمد په اړه غواړو وایو، او وروسته بیا د نږدی ته لارشو او قسم کوو، نو هغه زموږ تیروتنی څخه و بښی؛ ځکه چې پیغمبر(ص) اُذُن(زودباور) دی.[۱] د دې آیت د نزول په اړه، نور شاءنونه هم ويل شوي دي.[۲]
د آیت منځپانګې
د توبه سوری۶۱ آیت، د اُذن آیت یا تصدیق آیت په نوم پیژندل شوی دی.[۳] په دې آیت کې د اُذن کلمی د غوږ په معنی دی او له هغه څوک څخه کنایه دی چې هر بیان او دینا اوري او مني.[۴]د دې آیت د ګتلو سره سم، منافقینو رسول الله(ص) غوږ ونومول او د دوی موخه داوو چې هغه زود باور او بښنه منونکی دی.[۵]
په دې آیت کې، الله(ج)منافقینو ته وايي: «د رسول الله(ص) غوږ کیدل ستاسو لپاره ښه دي». د علامه طباطبایی په وینا، د «اُذن» کلمی «خیر» ته اضافه شول، یو رښتیني او حقیقي اضافه ده او د پیغمبر(ص) د خورا اوریدونکی معنی لري؛ مګر هغه څه اوري چې ستاسو لپاره ښه دی؛ له یوې خوا د خدای وحی اورئ چې د خلکو لپاره ښه دی او له بلې خوا د مسلمانانو خیر غوښتنی اورئ، کوم چې بیا ستاسولپاره ښه دی. البته داهم امکان لری چې د غوږونو اضافه کول خیرته، د صفتوته د موصوف اضافه وي. پدې حالت کې، دا پدې معنی ده چې پیغمبر(ص) یو غوږ دی، د هغه ځانګړي سره غوږی چې ستاسو لپاره هیر دی، ځکه چې هغه یوازینی هغه شیان اوري چې تاسو ته ګټه رسوي او ستاسو لپاره ښه دی. د هغه په نظر، د دې دوه تفسیرونو ترمنځ توپیر دا دی چې لومړی دا چې د رسول الله(ص) اوریدلی شوی ښه دي؛ ځکه چې هغه د الله تعالی وحی او د مومنانو مشورې او خیرخواهی اوري، مګر دوهم احتمال دا دی چې د پیغمبر(ص) اوریدل خپل ښه دی، ان داچې منځپانګه هم ښه نه وي؛ په دی معنی چې پیغمبر ځینې ټکي چې د مسلمانانو لپاره ښه ندي؛ یوازې د ویونکی درناوي لپاره غوږ نیسي.[۶] د علامه طباطبایی په وینا، دویم نظره د آیت سیاق او لارته غورنی لیدل کیږی ځکه چی د آیت دوام «وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِين» په دی معنی دی چې د موءمنانو په گټی ته تصدیق کوی هغه تصدیق او باور چې حتی په زیان رسونکي خبرونو کې مومنانو ته ګټه رسوي، دا دی چې اوریدونکی مخبر مني، نه د هغه خبر.[۷]
د نمونې په تفسیر کې، اُذن اوسیدل، د اسلام پیغمبر په ګډون د ټولنې د مشرانو یوه مثبت ځانګړی معرفي شوه، چې د ټولنې د خلکو په وړاندې د مشر خورا فضل او رحمت ښیې، ترڅو د خلکو رازونه ساتل شي او د ټولنې یووالي ساتل شی؛ که څه هم منافقینو د پیغمبر دغه ځواک د ضعف ټکي په توګه ګني.[۸]
د آیتالله مکارم شیرازی په وینا؛ د دی لامله چی عیب لټونکی د پیغمبر له اذن کیدل بد کتل نه کوی، الله(ج) دغسې اضافه کوی «يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ»؛ رسول الله(ص) په خدای او د هغه په حکمونو باور لري او هغه د ریښتیني مومنانو ټکو ته غوږ نیسي او مني او تاثیر یې ورکوی. د هغه په نظر، پیغمبر(ص) دوه ډوله پلانونه لري: یو یې د ظاهري ساتلو او د پردې نه پری کول، او بل یې د عمل په مرحله کې، په لومړي مرحله کې هغه د هرچا خبرو ته غوږ نیسي او ظاهرا انکار نه کوي؛ په دوهم مرحله او د عمل واک کې، د هغه یوازینۍ پاملرنه د خدای حکمونو او د رښتیني مؤمنانو ټکو ته ده.[۹]
د آیت په پای کې، دا په ګوته کوي چې که څه د اسلام پیغمبر هم د منافقانو په وینا غوږ کړ، او هغه یې د سینی د پراخوالې لامله دی چې هم د دوی له سپکاوي نه ډډه وکړه؛ مګر دا پدې معنی ندي چې دوی به د دغو غلطو کارونو لپاره مجازات نه شي؛ بلکه دوی به د قیامت په ورځ د سپکاوي سزا سره مخ شی.[۱۰]
په اصول فقه کې د آیت پلي کول
د اُذُن آیت، د اصول فقه په علم کې، یو له هغه آیتونو څخه دی چې د واحد خبرونو د حجیت لپاره استناد شوی دی.[۱۱] د دی آیت استناد ته د خبرواحد حجیت په اړه د څرنگوالې کی ویل شویده؛ د آیت د دی برخی له مخه؛ «یؤْمِنُ بِاللهِ وَ یؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ»، الله تعالی د موءمنانو تصدیق، د خپل تصدیق د پیغمبر لخوا ورته کښینولی ده او دغه کړنه ستاینه یې کړیده. د مومن تصدیق کول، د هغه خبرونو تصدیق کی هم اړین دی. له همدې امله، که یو عادل سړي خبر راوړي، نو هغه باید ومنل شي. البته، دې دلیل ته ډیری نیمګړتیاوې شتون لري، او دا د دوی له جملې څخه پایله اخیستلی شی چې د خبر واحد حجیت د دې شریفه آیت څخه نه کارول کیږي.[۱۲]
فوټ نوټ
- ↑ واحدی، اسباب النزول، ۱۴۱۱ق، ص۲۵۴؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۳۶.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۰۰؛ فخر رازی، تفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۸۹-۹۰.
- ↑ آخوند خراسانی، کفایة الاصول، ۱۴۰۹ق، ص۳۰۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۵؛ شاهعبدالعظیمی، تفسیر اثنیعشری، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۱۳۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۴.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۴.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۵-۱۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۷.
- ↑ آخوند خراسانی، کفایة الاصول، ۱۴۰۹ق، ص۳۰۱.
- ↑ آخوند خراسانی، کفایة الاصول، ۱۴۰۹ق، ص۳۰۱؛ شیخ انصاری، فرائد الاصول،۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۹۱-۲۹۲.ش
سرچينې
- قرآن کریم.
- آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، ۱۴۰۹ق.
- حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، مصحح هاشم رسولی، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.
- شاه عبد العظیمی، حسین، تفسیر اثنی عشری، طهران، میقات، ۱۳۶۳ش.
- شیخ انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۱۹ق.
- علامه طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- فخر رازی، محمد بن عمر، تفسیر الکبیر، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دار الکتاب، ۱۳۶۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
- واحدی، علی بن احمد، اسباب نزول القرآن، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، ۱۴۱۱ق.