د اختیار ځایونه

د wikishia لخوا
دا مقاله د یو فقهي مفهوم په اړه توضیحي مقاله ده او د دیني کړنو لپاره معیار نشي کیدی. د مذهبي کړنو لپاره نورو سرچینو ته مراجعه وکړئ.

د اختیار ځایونه یا د اماکن اربعه، هغه ځایونه چې مسافر پکې اختیار لري چې لمونځ پوره وکړي او که نیم(کسر). د شیعه فقهاوو د مشهور نظر له مخې هغه ځایونه دا دي: مکه، مدینه، د کوفې جومات او د امام حسین(ع) حرم. د فقهاوو د يوې ډلې فتوا دا ده چې د اختیار حکم ټولې مكې او مدينې ته نه شاملیږي. بلکې په دې کې یوازې مسجد النبي او مسجد الحرام شامل دي.

ځينو فقهاوو هم ويلي دي: د اختیار حکم يوازې د دغو ځايونو په زړو حدودو کې دی.

د نوم ورکولو لامل

د اختیار ځایونه هغه ځایونه دي چې مسافر پکې په نیم(کسر) یا پوره لمونځ کولو کې اختیار لري. د دې له امله چې مسافر په دې ځایونو کې د لمونځ په پوره کولو او نیم(کسر) کولو تر مینځ اختیار لري نو دې ځایونو ته د اختیار ځایونه ویل کیږي. همدارنګه د دغو ځايونو د شمېر له مخې چې څلور دي ورته اربعه (څلور) ویل کېږي.[۱]

مصداقونه

ویل شوي چې د مشهورو شیعه فقهاوو په وینا د مکې او مدینې[۲] ښارونه او همدارنګه د کوفې جومات او د امام حسین(ع) حرم د اختیار له ځایونو څخه دي.[۳] شیخ طوسي ویلي دي: د ځینو روایتونو له مخې د اختیار په حکم کې د کوفې[۴] او نجف[۵] ښارونه هم شامل دي. همدارنګ ځينو فقهاوو د کوفې ښار د اختیار له ځايونو څخه ګڼلى دى[۶] او ځینو نورو د اختیار ځایونه یواځې په مکه او مدينه کې تر مسجد الحرام او مسجد النبي پورې محدود کړي دي.[۷]

سیدِ مرتَضی او ابن‌جُنَید ته منسوب دی چې دوي د ټولو معصومو امامانو د قبرونو په خوا کې د پوره لمانځه او نیم(کسر) لمونځ د مستحبوالي حکم صحیح ګڼلی دی.[۸] صاحب جواهر دغه نظر بې بنسټه ګڼلی دی.[۹]

فقهي حکمونه

شیعه فقهاوو د اختیار د ځایونو په اړه د لمانځه په احکامو[۱۰] او د استجاري عبادت په احکامو کې خبرې کړي دي.[۱۱] د مشهور نظر له مخې، د اختیار په ځایونو کې مسافر هم پوره لمونځ کولی شي او هم نیم(کسر)؛ خو دا مستحب دي چې پوره لمونځ وکړي.[۱۲]

د اختیار د ځایونو ځینې نور فقهي احکام دا دي:

  • د اختیار حکم د لمانځه لپاره ځانګړی شوی دی او روژې ته نه شاملیږي.[۱۳]
  • اکثرو فقهاوو ويلي دي: احتياط دا دی چې له مسافره چې کوم لمونځونه د اختیار په ځایونو کې قضا کیږي، د هغو قضايي دې نیم(کسر) وکړي.[۱۴]
  • د ځينو فقهاوو د فتوا له مخې د اختیار د ځایونو حکم استمراري دی؛ يعنې لمونځ کوونکی کولای شي چې د لمانځه په وخت کې خپل نيت له کسر لمانځه څخه په پوره لمانځه او يا له پوره څخه نیم لمانځه ته بدل کړي.[۱۵]
  • د ځينو فقهاوو د فتوا له مخې، د اختیار حکم يوازې د دغو ځايونو په زړو حدودو کې جاري دی.[۱۶]

فوټ نوټ

  1. بېلګي په توګه وګورئ: یزدی طباطبایی، العروةالوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۲۴.
  2. حسینی عاملی، مفتاح الکرامه، داراحیاء التراث العربی، ج۳، قسم۱، ص۴۹۱.
  3. طوسی، النهایه، ۱۴۰۰ق، ص۱۲۴؛ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۳۶۶.
  4. طوسی، النهایه، ۱۴۰۰ق، ص۱۲۴.
  5. طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۱۴۱.
  6. سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۵.
  7. ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۳-۳۰۲؛ علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۳۸.
  8. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۴، ص۳۳۹.
  9. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۴، ص۳۳۹.
  10. بېلګۍ په توګه وګورئ: شهید اول، البیان، ۱۴۱۲ق، ص۱۵۳.
  11. انصاری، المکاسب، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۳۴.
  12. طوسی، النهایه، ۱۴۰۰ق، ص۱۲۴.
  13. یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۱۸و۶۲۴.
  14. یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۲-۶۳؛ حسینی عاملی، مفتاح الکرامه، داراحیاء التراث العربی، ج۳، قسم۱، ص۳۹۸.
  15. سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۶؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۱۸.
  16. محمودی، مناسک عمره مفرده، ۱۴۲۹ق، ص۲۴۶.

سرچينې

  • ابن‌ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۰ق.
  • انصاری، مرتضی بن محمدامین، المکاسب، قم، مؤسسه مطبوعاتی دارالکتاب، ۱۴۱۰ق.
  • حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد، مفتاح‌الکرامه فی شرح قواعد العلامه، تصحیح محمدباقر حسینی شهیدی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  • سیستانی، سیدعلی، منهاج‌الصالحین، قم، دفتر حضرت آیة‌الله سیستانی، ۱۴۱۷ق.
  • شهید اول، محمد بن مکی، البیان، تحقیق محمد حسون، قم، ۱۴۱۲ق.
  • شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعه فی احکام الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، ۱۴۱۹ق.
  • طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح سید محمدتقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، ۱۳۸۷ق.
  • طوسی، محمد بن حسن، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتب العربی، ۱۴۰۰ق.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف‌الشیعه فی احکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، منتهی‌المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع‌البحوث الاسلامیه، ۱۴۱۲ق.
  • محمودی، محمدرضا، مناسک عمره مفرده، قم، نشر معشر، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.
  • نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، ۱۴۰۴ق.
  • همدانی، آقارضا بن محمدهادی، مصباح‌الفقیه، تصحیح محمد باقری، محمد میرزایی و سیدنورالدین جعفریان، قم، مؤسسة الجعفریه لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
  • یزدی طباطبایی، سید محمدکاظم، العروةالوثقی فیما تعم به البلوی، تصحیح احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۹ق.