Jump to content

ذي قار

د wikishia لخوا

ذي قار د عراق په جنوب کې یوه سیمه ده چې پکې د اسلام د پېغمبر(ص) له بعثته وروسته د ساسانیانو او عربو تر مینځ جنګ وشو چې عرب بریالي شول. همداراز امام علي(ع) په ۳۶ سپوږمیز کال کې له اهل جمل سره د جنګ لپاره په ذي قار سیمه کې ایسار شو او هتله یې خپلو ملګرو ته خطبه وویله. دغه خطبه په نهج البلاغې کې نقل شوې ده.

نن سبا ذي قار د عراق په جنوب کې یوه ولایت دی چې مرکز یې ناصریه دی. ذي قار ولایت تر دوو میلیونو زیات نفوس لری چې زیاتره یې شیعه دي. اور ښار د دغه ولایت له لرغونو اثارو دی چې د حضرت ابراهیم(ع) زېږنځای دی او د زیګورات معبد پکې پروت دی.

موقعیت او نوموَنه

ذي قار د عراق په جنوب کې د کوفې او بصرې تر مینځ یوه سیمه ده[۱] د یاقوت حموي په وینا، دلته د بکربن وائل قبیلې یو کوهی و چې ذوقار نومید.[۲] د شپږمې پېړۍ عالم ابوالحسین بیهقي هم په ذي قار د دغه سیمې نومول د هغه کوهي له امله بللي چې اوبه یې د تارکولو په شان تورې وې.[۳]

پېښې

په ذي قار کې له شویو پېښو یوه هم د عربو او ساسانیانو جنګ او بله د جمل جنګ په وخت کې په دغه ځای کې د امام علي(ع) پړاو اچول دي.

د ذي قار جنګ

په دې سیمه کې د ذي قار جنګ د بکر بن وائل قبیلې او د خسرو پرویز د استازي هرمزان تر مینځ وشو.[۴] دغه جنګ چې ویل کیږي سبب یې د خسرو پرویز له خوا د عربو د یو قبایلي مشر نُعمان بن مُنذر لَخمی وژله وه،[۵] هغه وخت وشو چې رسول الله مبارک(ص) څلویښت کلن و؛ خو ځینې دغه جنګ د بدر له غزا وروسته او په مدینه کې د رسول الله مبارک د شتون په زمانه کې ګڼي.[۶] په دغه جنګ کې اعراب د خسرو پرویز پر استازي بریالي شول او د خدای له رسول(ص) نقل شوې چې په اړه یې وفرمایل:« دا لومړی ځل دی چې زما په برکت عربو له غېر عربو خپل حق واخیست او پرې بریالي شول»[۷]

د جمل د جنګ لاره

د تاریخي سرچینو په وینا، امام علي له عایشې او طلحه او زبیر سره د جنګ لپاره، له خپل لښکر سره د عراق په لور وخوځېد او عراق ته په رسیدو سره یې په ذي قار سیمه کې واړول.[۸] له عبدالله بن عباس نقل شوي چې کله د امام علي(ع) په ملګرتیا ذي قار ته ورسیدو او دمه مو وکړه، امام ته مې عرض کړ:« له کوفې ډېر کم خلک ستاسو ملګرتیا ته راغلل» امام وفرمایل: «۶۵۶۰ کسان به بې له کمي زیاتي زما مرستې ته راځي»[۹] له دې وروسته پینځلس ورځې په ذي قار کې پاتې شو تر دې چې د اسونو او خچرو د شڼهار اوازونه راغلل او د کوفې لښکر راورسېد. ما هغوي وشمېرل، ومې لیدل هماغه شمېر و چې امام یې خبر راکړی و.[۱۰]

همداراز له ابن عباسه نقل شوې چې په ذي قار سیمه کې د امام علي(ع) په خدمت کې حاضر شو په داسې حال کې چې خپل پېزار ته یې ټوټه لګوله، له ما یې وپوښتل: د دغه پېزار ارزښت څومره دی: ومې ویل: هیڅه. ویې ویل: په خدای قسم دا شلېدلی پېزار زما په نزد پر تاسو له حکومته زیات ارزښت لري مګر دا چې وکړی شم یو حق واخلم او باطل ختم کړم. بیا رابهر شو او خلکو ته یې یوه خطبه ولوستله[۱۱] دغه خطبه په نهج البلاغې کې نقل شوې او امام علي په هغې کې د انبیاوو د بعثت د حکمت، د ځان د لوړاوي او د مخالفانو په غندنه کې خبرې کړې دي.[۱۲]

د ذي قار ولایت

د ذي قار ولایت نقشه

په عراق کې د ذي قار په نوم یو ولایت دی چې مرکز یې ناصریه ښار دی چې د کوفۍ په ۱۸۰ کلومیټرۍ او د بغداد په ۳۶۰ کلومیټرۍ کې واقع دی[۱۳] دغه ولایت د جوړېدو په اول کې په «المُنتَفَک» پېژندل کېده او د جمهوریت په زمانه کې یې نوم په ناصریه بدل شو. د عراق بعث دولت په ۱۹۶۹ کال کې د دغه ولایت نوم ذي قار کېښود.[۱۴]

په اور ښار کې ذیګورات معبد

ذي قار ولایت تر دوو میلیونو زیات نفوس لري او اکثره اوسیدونکي یې شیعه دي. نور اوسیدونکي یې اهل سنت، صابئین او مسیحیان دي. «اور» ښار د دغه سیمې له لرغوني اثارو دی چې د سومریانو او آکادیانو د استوګنې ځای[۱۵] او د حضرت ابراهیم علیه السلام زېږنځای[۱۶] و او د زیګوارت معبد هم دغلته واقع دی.[۱۷]

فوټ نوټ

  1. طریحی، مجمع البحرين، ۱۳۷۵ش، ج‏۳، ص۴۶۴.
  2. حموى، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج‏۴، ص۲۹۳.
  3. بیهقی، معارج نهج البلاغه، ۱۴۰۹ق، ص۱۲۲.
  4. مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج‏۱، ص۳۰۷.
  5. الطبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۲، ص۲۰۶.
  6. مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج‏۱، ص۳۰۷.
  7. مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج‏۱، ص۳۰۷.
  8. ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج‏۳، ص۲۲۶.
  9. ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۸۷.
  10. ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۸۷.
  11. ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۸۵.
  12. نهج‌البلاغه، صبحی صالح، ص۷۷، خ۳۳.
  13. آشنایی با استان ذی‌قار، عراق‌یار
  14. آشنایی با استان ذی‌قار، عراق‌یار
  15. آشنایی با استان ذی‌قار، عراق‌یار.
  16. ابن‎‌ابی‌حاتم، تفسير القرآن العظيم، ۱۴۱۹ق، ج‏۸، ص۲۷۷۷.
  17. آشنایی با استان ذی‌قار، عراق‌یار.

سرچينې

  • آشنایی با استان ذی‌قار، عراق‌یار، درج مطلب ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ش، مشاهده ۲۳ آذر ۱۴۰۰ش.
  • ابن‌ابى‌حاتم، عبدالرحمن، تفسير القرآن العظيم، عربستان سعودى، مكتبة نزار مصطفى الباز، چاپ سوم، ۱۴۱۹ق.
  • ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
  • ابن‌اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، بیروت، چاپ اول، ۱۳۸۵ق.
  • بیهقی، علی بن زید، معارج نهج البلاغه، قم، کتابخانه حضرت آيت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۹ق.
  • حموی، ياقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بيروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.
  • طبری، محمد بن جرير، تاريخ الامم و الملوک، دار التراث، بيروت، چاپ دوم، ۱۹۶۷م.
  • طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تحقیق و تصحیح احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵ش.
  • مسعودی، على بن حسين، ‏مروج الذهب‏، تحقيق اسعد داغر، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
  • نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، قم، نشر هجرت‏، چاپ اول‏، ۱۴۱۴ق.