فیضیه مدرسه (قم)

دا مقاله د تدوین په حال کې ده!

د قم فیضیه مدرسې

فیضیه مدرسه د قم یوه علمیه (دیني) مدرسه ده چې د حضرت معصومه د حرم په خوا کې پرته ده. دغه مدرسه له ۱۳۲۰ لمریز کاله د قم د علمیه حوزې د عالمانو او طالبانو د راغونډېدو مرکز پاتې شوی دی. له دې امله له حوزویانو سره د امام خمیني او ایت الله خامنه اي ډېرې ویناوې او کتنې او سیاسي غونډې په دې کې ترسره کېدې. په ۱۳۴۲ لمریز کال کې د پهلوی حکومت مامورانو په دې مدرسې برید وکړ چې پکې یو شمېر طالبان ووژل شول. همداراز د ۱۳۴۲ لمریز کال په غبرګولي کې د امام خمیني وینا چې د غبرګولي د ۱۵ د پاڅون سبب شوه په دې مدرسې کې شوې وه.

په دې مدرسې کې ډېر عالمان میشته وو او پکې یې درس ورکاوه یا زده کاوه.

اهمیت او موقعیت

د فیضیه مدرسې په تل خونه کې د علمیه حوزو د تعلیمي کال د پېل دستورې

فیضیه مدرسه د قم ښار یوه دیني مدرسه ده چې د صفویانو په زمانه کې جوړه شوې او د حضرت معصومې بي بي له حرم سره د نزدېوالي په وجه یې خاصه ځانګړتیا موندلې ده.[۱] دا مدرسه د ۱۳۲۰ لمریز کال له خواوشا د سیاسي بدلونونو مرکز و. همداراز له عالمانو او طالبانو سره د امام خمیني ځینې کتنې به په دې مدرسه کې کېدې.[۲] منجمله له انقلابه وروسته د قم له خلکو سره د امام خمیني لومړۍ کتنه په دې مدرسه کې وشوه.[۳]

دا مدرسه د اعظم جومات او درالشفاء مدرسې په خوا کې پرته ده او د قم د علمیه حوزې ځینې درسونه او حوزوي غونډې پکې ترسره کیږي. د حجتیه مدرسې له جوړېدو مخکې فیضیه مدرسه د قم تر ټولو لویه دیني مدرسه وه.[۴]

په دغه مدرسه کې ډېر عالمان استوګن وو یا یې تدریس کړی دی. د مدرسي طباطبایي په وینا ، بهاءالدین عاملي، سلطان العلماء، قاضي سعید قمي، ملاعبدالرزاق لاهیجي او فیض کاشاني په دغه مدرسه کې سبق ښوده.[۵] امام خمیني له ۱۳۰۰ تر ۱۳۰۶ لمریز کاله په دې مدرسه کې استوګن و.[۷] د امام خمیني د استوګنې کوټه ( ۲۳ نمبر حجره) په طلابو کې د امام خمیني یا د امام په حجرې مشهوره ده همدراز سیدرضا بهاء الدیني، مرتضی مطهري او حسینعلي منتظري هم یوه موده په دغه مدرسه کې استوګن وو.[۸]

فیضیه مدرسه د ۱۳۸۶ لمریز کال د سلواغې په۹ په ۲۰۷۱۵ لمبر سره د ایران په ملي اثارو کې لیکل شوې ده.[۹] د اسلامي جمهوریت د دوران په یو پړاو کې د دغه مدرسې انځور په سکو او نوټونو وهل کېده.

مهمې پېښې

له فیضیه مدرسې سره ځینې اړوندې پېښې دا دي:

په فیضیه مدرسې حمله

اصلي مقاله: د فیضیې پېښه

په فیضه مدرسې کې د امام خمیني وینا (د ۱۳۴۲ لمریز کال غبرګولی)

د ۱۳۴۲ کال د وري په دوهمه د پهلوي حکومت مامورانو په فیضیه مدرسې برید وکړ. دغه حمله د ولایتي او صوبایي انجمنونو د لایحې او شپږونو لایحو او سپین انقلاب په تصویب د امام خمیني له اعتراض او د امام جعفر صادق (ع) د شهادت د تلین په ورځ د عمومي ویر له اعلانه وروسته وشوه.[۱۰] دغه حمله د فیضیه د واقعې په نامه هم یادیږي.

د ۱۳۴۲ لمریز کال په غبرګولي کې د امام خمیني وینا

اصلي مقاله. د ۱۳۴۲ لمریز کال په غبرګولي کې د امام خمیني وینا

د ۱۳۴۲ لمریز کال د غبرګولي په دیارلسمه امام خمیني په فیضیه مدرسې کې وینا وکړه. امام خمیني په دغه وینا کې د پهلوي په حکومت اعتراض وکړ.[۱۱] له دې وینا وروسته د ۱۳۴۲ لمریز کال د غبرګولي په ۱۵ د پهلوي حکومت مامورانو امام خمیني ونیوه او د بندي کولو لپاره یې تهران ته ولېږدوه. [۱۲] له دغه واقعې وروسته د قم د خلکو د غبرګولي د ۱۵ پاڅون وشو.

د مدرسې بندول

پهلوي حکومت د ۱۳۵۴ کال په غبرګولي کې د انقلابیانو د خوځښتونو د مخنيوي لپاره فیضیه مدرسه بنده کړه. دغه حرکت په دې مدرسه کې د غبرګولي د ۱۵ د پاڅون د کلیزې په مناسبت د طالبانو د غونډېدو په غبرګون کې وشو. مدرسه د ۱۳۵۷ کال د انقلاب تر کامیابۍ پورې بنده وه. البته د ابوالفضل زاهدي د جنازې لپاره (وفات د ۱۳۵۷ لمریز کال د وري ۱۲) مدرسه د یو څو ساعتونو لپاره پرانستل او بیا بنده کړی شوه.[۱۴]

نوموَنه

ویل شوې چې په دې مدرسې ځکه فیضیه نوم ایښودل شوی چې د صفویه دوران عالم فیض کاشاني یوه موده په دغه مدرسه کې استوګنه [۱۵] یا تدریس [۱۶] کړی دی. د قم تاریخ کتاب لیکوال ناصر الشریعه باوري دی چې په فیضیه مدرسې د هغې نومونه د فیض آثار (حضرت معصومه) له حرم سره د هغې د ګاونډیتوب په سبب ده.[۱۷] د هغه څه مطابق چې د قم د اثارو په ګنجینې کې راغلي فیضیې ته له دې امله فیضیه ویل شوې چې د فیض کاشاني په غوښتنه او تر څارنې لاندې جوړه شوې ده.[۱۸]

د جوړېدو تاریخچه

په فیضیه مدرسې کې د امام خمیني کوټه

د فیضیه مدرسې د جنوبي برنډې د ایوان په سر د لګېدلې کتیبې په اساس دغه مدرسه د شاه لومړي طهماسب له ودانیو او د ۹۳۴ قمري کال اړوند ده [۱۹] سره له دې مدرسي طباطبایي باوري دی چې دغه تاریخ د حرم د عتیق غولي په دروازې لګېدلې نیټه ده او د فیضیه مدرسې لومړۍ ودانۍ د مدرسه آستانه په نامه له شپږمې هجري قمري پېړې سره اړوند ده چې د یوولسمې پېړۍ له وروستیو یې نوم په فیضیه مدرسې بدل شوی دی.[۲۰]

په یو بل راپور کې راغلي چې دا مدرسه په پینځمې قمري پېړۍ کې د سلجوقیانو په پړاو کې جوړه شوې ده. په ۶۱۷ قمري کال کې د مغولو په ناتار کې ړنګه شوې او هیڅ نښه یې نه شوه پاتې او بیا د صفویانو په زمانه کې بیا رغول شوې ده.[۲۱] ځینې بیا په دې باور دي چې د فیضیه مدرسې له جوړېدو مخکې د دې په ځای ستي فاطمه مدرسه وه چې د شپږمې پېړۍ متکلم عبدالجلیل رازي په کتاب النقص [۲۲] کې د هغې یادونه کړې ده.[۲۳]

فتحعلي شاه قاجار د مدرسې پخوانۍ ودانۍ په ۱۲۱۳ او ۱۲۱۴ قمري کالونو کې ورانه او په ځای یې نوې ودانۍ جوړه کړه.[۲۴] دغه ودانۍ په ۶۰-۷۰ میټره اوږدوالي او ۵۰ میټره پلنوالي جوړه شوه.[۲۵] او پکې په لاندیني پوړ کې څلور کوټې، څلور لوړ ایوانونه، غرفه سپهر نشان دروازه او دولس ذرعه پلن او دولس ذرعه اوږد حوض و.[۲۶] همداراز په دغه زمانه کې د مدرسې غولی د حضرت معصومه (س) د حرم تر عتیق غولي وغځېد او د حرم د ننوتلو دروازه د مدرسې د جنوبي ایوان په شکل کې راغله. له دې مخکې مدرسه د حرم له عتیق صحنه جدا وه او په مینځ کې یې یوه لاره وه.[۲۷]

په ۱۳۰۱ ق کال کې میرزا محمد فیض او شیخ عبدالکریم حائري د مدرسې په برني پوړ کې ځینې کوټې جوړې کړې.[۲۸] مدرسه د ایت الله بروجردي په زمانه کې هم جوړه شوه.[۲۹] همداراز د فیضیه په پېښه کې دغه مدرسې ته تاوان ورسېد چې د بازاریانو په مرسته او د ایت الله ګلپایګاني تر څارنې لاندې تعمیر شوه.[۳۰] د اسلامي جمهوریت په پړاو کې هم د مدرسې تر غولي لاندې یوه تل خونه جوړه شوې ده.[۳۱]

اوسنی حالت

د مدرسې اوسنۍ ودانۍ د فتحعلي شاه د زمانې ده چې په ۱۲۱۳ او ۱۲۱۴ ق کلونو کې جوړه شوې [۳۲] او په وروستیو پړاونو کې بشپړه شوې ده. دا ودانۍ په دوو پوړونو کې څلور ایوانه لري او په هر پوړ کې څلویښت حجرې (کوټې) دي.[۳۳] سردروازه، ایوانونه او د کوټو تندي په کاشیو سره ښکلې شوې دي.[۳۴] شیخ عبدالکریم حائری په ۱۳۰۹ کال چې له ۱۳۴۹ قمري کال سره سمون خوري په دې مدرسه کې یو کتابتون جوړ کړ چې د ایت الله حائري د کتابتون په نامه پېژندل کیږي.[۳۵]

استعمال

ویل شوي چې فیضیه مدرسه په اوله کې د حضرت معصومه د حرم د زایرانو د دمې ځای او کاروانسرا وه او ورو ورو په دیني مدرسې او د طالبانو په استوګنځی بدله شوه.[۳۶] دغه ودانۍ په مشروطه پړاو کې هم د ګدایانو او دروېشانو په استوګنځی بدله شوې وه چې ایت الله میرزا محمد فیض په ۱۲۸۵ لمریز کال کې په خپل لاس کې واخسته.[۳۷]

فیضیه مدرسه تعلیمي او د لیلیې استعمال لري. د دغه مدرسې د دوهم پوړ کوټې د طلابو د استوګنې ځایونه او د لومړي پوړ حجرې یا کوټې د حوزوي درسونو د ورکولو ځای دی. همداراز د مدرسې په تل خونه کې د جمعې لمونځ او نورې مذهبي دستورې ترسره کیږي سیاسي غونډې او عمومي پروګرامونه هم معمولا د مدرسې په غولي کې ترسره کیږي.

نندارتون

• 

  د حبیب الله صادقي جوړه د فیضیې انځور ګري چې په ۱۳۵۶ لمریز کال کې جوړه شوې. په دې اثر کې د فیضیې واقعه او د ایران د ۱۳۵۷ کال انقلابه مخکې کلونو کې له دغه مدرسې سره اړوندې پېښې انځور شوې دي.

• 

  ۲۵۰ ریالي سکه د فیضیه مدرسې په انځور سره، ۱۳۸۷ لمریز کال

• 

  په عربستان کې د باقر النمر د اعدام د حکم له ورکول کېدو وروسته د فیضیه مدرسې په غولي کې د طالبانو او عالمانو اعتراضیه غونډه (د ۱۳۹۴ لمریز کال د غویي ۲۳)

بهرنۍ لینکونه

• د قم د محصلانو دیني مدرسه ولې ورته “فیضیه” وایي؟ (چرا به مدرسه دینی طلاب قم «فیضیه» می‌گویند)