آصفیه کتابتون

د wikishia لخوا
آصفیه کتابتون

آصفیه کتابتون، یا د حیدراباد مرکزي کتابتون (تأسیس: ۱۳۰۸ق) د هند له مشهورو کتابتونو چې په حیدرآباد دکن کې واقع دی. دا کتابتون د هند شیعه لړۍ د آصف جاهیان د حکومت په پړاو کې جوړ شو او له دې امله په «آصفیه» مشهور شو. په دې کتابتون کې، په مختلفو عربي، فارسي، اردو، انګلیسي او د هند براعظمګي په نورو ځایي ژبو د مختلفو موضوعاتو چاپي او لاسي نسخې موجودې دي. د عربۍ او فارسۍ د اثارو په لړ کې د شیعه فقهې او د اهل سنتو د څلورګونو مذهبونو د کلام، حدیث، رجال، قراني علومو، ادبیاتو، فلسفې، منطق، تاریخ، جغرافیا، طب، ریاضیاتو او نجومو په موضوعاتو کې اثار موجود دي. اصفیه کتابتون د بې سارې خطي (لاسي) نسخو لپاره مشهور شوی دی.

د الغدیر کتاب لیکوال علامه امیني هند ته په خپل سفر کې د دغه کتابتون کتنه کړې ده. د اصفیه کتابتون نوم اصف شاهیانو د حکومت له ختمېدو وروسته، «د حیدر اباد په مرکزي کتابتون» بدل شو. نن سبا اصفیه کتابتون تر ۴۶۶ زره زیات چاپي کتابونه لري چې له ۱۹۶۰ کاله دغه کتابونو ته د عامو خلکو لاسرسی ازاد شوی دی. د اصفیه د کتابونو ډیجیټلي کار د امریکا د کارنګي ملون پوهنتون په ملګرتیا سره شوی دی.

د جوړېدو تاریخچه

اصفیه کتابتون په ۱۸۹۱ م کال کې چې له ۱۳۰۸ق کال سره سمون خوري د آصف جاهي د واکمن میرمحبوب علي خان نظام(حک: ۱۸۶۹-۱۹۱۱م) د حکومت په زمانه کې په حیدر اباد دکن کې د سید حسین بلګرامي او ملا عبدالقیوم په هڅو جوړه شو او هغوي د ذاتي کتابتونونو اخستل پېل کړل.[۱] د کتابتون د ودانۍ جوړول په ۱۹۳۲م کال کې د میرعثمان علی‌خان بهادر (حک: ۱۹۱۱-۱۹۴۸م) د حکومت په امر په افضل ګنچ محله کې پېل شو او په ۱۹۳۶ کال کې په ۳۰۰ روپۍ لګښت سره پای ته ورسید. په دې کال کې د کتابتون د کتابونو شمېر یو لک ټوکو ته ورسید.[۲] [۳] له څه مودې وروسته، د دکن حکومت هغه د خپلو دولتي ټولګیو برخه وګرځوله او د هغه لپاره یې کلنی بجټ وټاکه.[۴]

د نوم بدلون

له دې امله چې کتابتون د آصف شاهیانو یا اصف جاهي د حکومت په زمانه کې جوړ شو، له دې امله یې «اصفیه» نومولی دی.[۵] په ۱۹۵۶ م (۲۳۷۶ق) کال کې د اصف شاهیانو د حکومت (د دکن شاهیه نظام) له ختمېدو وروسته، د ( «(حیدراباد) صوبې په مرکزي کتابتون (State Central Library) یې نوم بدل شو او د S.C.L په مخفف نوم پېژندل کیږي.[۶]

کتابونه

د آصفیه کتابتون د کتابونو لړلیک[۷]

په اصفیه کتابتون کې په مختلفو عربي، فارسي، اردو، انګلیسي او د هند براعظمګي په نورو ځایي ژبو د مختلفو موضوعاتو چاپي او لاسي نسخې موجودې دي. د عربۍ او فارسۍ د اثارو په لړ کې د شیعه فقهې او د اهلسنتو د څلورګونو مذهبونو د کلام، حدیث، رجال، قراني علومو، ادبیاتو، فلسفې، منطق، تاریخ، جغرافیا، طب، ریاضیاتو او نجومو په موضوعاتو کې اثار موجود دي.[۸] د آقا بزرګ تهراني په وینا،د علامه کنتوري لمسي سید تصدیق حسین کنتوري (وفات ۱۳۴۸ق) د دغه کتابتون د کتابونو لړلیک برابر کړی او په ۱۳۳۲ق کال کې یې په حیدر اباد دکن کې چاپ کړی د ی.[۹]

علامه امیني په یو سفر کې چې هند ته یې درلود د اصفیه کتابتون کتنه کړې او د هغه خطي او چاپی نسخې یې لیدلي دي.[۱۰]

په دې کتابتون کې کمیاب او بې ساري کتابونه له ۵ تر ۱۰ قمري/ ۱۱ تر ۱۶ م پېړیو لرغونې نسخې، د لیکوالانو یا دهغوي د بچیانو او شاګردانو په خط اثار، د اصلي نسخو منقولې نسخې او د پاچاهانو له خزانو او د پوهانو او عالمانو له کتابتونونوڅخه کتابونه په لمن لیکونو او تعلیقتو سره موجود دي.[۱۱]

په ۱۹۶۷ کال کې، د دغه کتابتون تر ۱۷ زره زیات نادر کتابونه چې په پینځمې او شپږمې هجري پیړۍ پورې اړوند وو د «اندرا پرادیش څېړنیزې موسسې او د ختیځو نسخو دولتي کتابتون» ته ولېږدول شوې.[۱۲]

نن سبا اصفیه کتابتون په هندۍ، انګریزې، فارسۍ، تلګو، عربۍ، تامیلي او اردو ژبو تر ۴۶۶ زره زیات کتابونه لري چې له ۱۸۶۰م کاله ورته د عامو خلکو لاسرسی ازاد شوی دی. د اصفیه د کتابونو ډیجیټلي کار د امریکا د کارنګي ملون پوهنتون په ملګرتیا سره شوی دی.[۱۳]

مدیریت (منیجمنټ)

د اصفیه کتابتون لومړی مدیر مولوي سید علی حیدر طباطبایي و. د هغه له مرګه وروسته د علامه کنتوري لمسي مولوي تصدیق حسین د کتابتون مشری په غاړه واخیسته.[۱۴] هغه د ۱۳۱۴ ق کال د ربیع الاول په ۲۴ د کتابتون په مشرۍ وټاکل شو او د مشرۍ په موده کې یې، ځینې کسان د کتاب پېژندنې، کتاب ساتنې او څېړنې په برخه کې ورزول. سید تصدیق د زرګونو کتابونو بدلې نسخې لاسته راوړې او د هغو لړ لیک یې تیار او ډېر کتابونه یې د خپل ورور په وسیله په لکهنو او دکن کې چاپ کړل.[۱۵]

له سید تصدق وروسته یې زوی مولوي عباس حسین د کتابتون مشر شو او د اصفیه د عربي او فارسي کتابونو د غورچاڼ یو د لړ لیک تدوین د هغه او د هغه د زوي په هڅو ترسره شو.[۱۶] د اصفیه کتابتون د عربي فارسي او اردو کتابونو لړ لیک راغونډ کړی شوی دی.[۱۷]

اړونده څېړنې

فوټ نوټ

  1. بخش ادبیات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، «آصفیه»، ج۱، ص۴۳۶.
  2. کتابخانه مرکزی ایالت در هند‎، پایگاه خبری نسخ خطی.
  3. شهر حیدرآباد و قدمت ۵۰۰ ساله شیعیان ایرانی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  4. کتابخانه مرکزی ایالت در هند‎، پایگاه خبری نسخ خطی.
  5. کتابخانه مرکزی ایالت در هند‎، پایگاه خبری نسخ خطی.
  6. پایگاه خبری نسخ خطی، کتابخانه مرکزی ایالت در هند‎.
  7. فهرست مشروع بعض کتب نفیسه قلمیه مخزونه کتب خانه آصفیه، بنیاد محقق طباطبایی.
  8. بخش ادبیات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، «آصفیه»، ج۱، ص۴۳۶.
  9. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، دارالاضواء، ج۱۶، ص۳۹۱.
  10. رجایی، الادباء من آل ابی‌طالب، ۱۴۳۴ق، ج۳، ص۴۰۶.
  11. بخش ادبیات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، «آصفیه»، ج۱، ص۴۳۶.
  12. بخش ادبیات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، «آصفیه»، ج۱، ص۴۳۶؛ شهر حیدرآباد و قدمت ۵۰۰ ساله شیعیان ایرانی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  13. شهر حیدرآباد و قدمت ۵۰۰ ساله شیعیان ایرانی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  14. بخش ادبیات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، «آصفیه»، ج۱، ص۴۳۶.
  15. آشنایی اجمالی با فرزندان مرحوم مفتی محمدقلی، بنیاد فرهنگی امامت.
  16. بخش ادبیات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، «آصفیه»، ج۱، ص۴۳۶.
  17. کیخا، «فهرست نسخه‌های خطی در کتابخانه‌های هند»، ص۱۹۹.

سرچينې

بهرنۍ لینک