استهلال
استهلال یا د میاشتې لیدل د سپوږمیزې میاشتې په لومړۍ شپه د میاشتې لیدلو ته وایي. استهلال مستحب او په ځینو مواردو کې کفایي واجب دی. د مسلمانانو ځینې وګړنیز او ټولنیز عبادتونه منجمله د روژې د میاشتې پېل او پای، د حج د ځینو دستورو ترسره کول او د حرامو میاشتو معلومول د قمري یا سپوږمیزو میاشتو د معلومولو په اساس دي.
زیاتره فقیهان په غیر مسلح سترګو( له دروبینه له استفادې پرته) د میاشتې لیدل د قمري میاشتې د لومړۍ ورځ د ثابتولو ملاک ګڼي. خو د اسلامي ایران د مشر آیت الله خامنه ای له نظره په سنبالو سترګو (دوربین) سره د میاشتې لیدل هم معتبر دي.
مفهوم پیژندنه او ځایګاه
د سپوږمیږې میاشتې په لومړۍ شپه د میاشتې د لیدلو لپاره آسمان ته کتلو ته استهلال وایي.[۱] استهلال په لغت کې د غږ د پورته کولو په معنا دی[۲] د شیخ مفید په وینا میاشتې ته په دې وجه هلال وایي چې خلکو به یې د لیدلو په وخت په لوړ غږ تکبیر وایه او خپل غږ به یې پورته کاوه.[۳]
د مسلمانانو ځینو مناسک او عبادتونه د سپوږمېزې میاشتې په اساس دي او د سپوږمیزې میاشتې د لیدل او ثابتولو یوه لاره د میاشتې لیدل دي.[۴]
استهلال مستحب او کله کله کفايي واجب عمل دی[۵] د روایتونو له مخې، د روژې په میاشتې کې د روژ واجبوالی او په پای ک یې وړوکی اختر د میاشتې په لیدلو پورې تړلې دي.[۶] همداراز په فقې کې د حج مناسک او په عرفات، مشعر او منا کې وقوف، د ذی الحجې میاشتې په لیدلو پورې تړلې دي[۷] په دې اساس یو شمېر شیعه او اهل سنت فقیهان د رمضان، شوال او ذی الحجې په میاشتو کې استهلال یا د میاشتې لیدل کفايي واجب ګڼي.[۸]
استهلال په خپلو سترګو یا دوربین سره
فقیهان د استهلال د څرنګوالي په اړه د نظر اختلاف لري.[۹] ځینې شیعه فقیهان باوري دي چې د میاشتې لیدل باید په خپلو سترګو سره وي او په دوربین یا ټیليسکوپ سره د میاشتې لیدل معتبر نه دي[۱۰] د شیعیانو د تقلید مرجع او د ایران د اسلامي جمهوریت مشر آیت الله خامنه اي، په سنبال سترګو (له وسایلو په استفادې سره) د میاشتې لیدل هم معتبرګڼي. له دې امله په ایران کې د میاشتې لیدلو لپاره له اپټیکي دوربینونو استفاده کیږي.[۱۱] له دې امله په هغو مواردو کې چې میاشته په سنبال سترګو سره ولیدل شي خو په غیر سنبال سترګو ونه لیدل شي، د قمري میاشتې منجمله د وړوکي اختر د راتګ په اړه د تقلید په مراجعو کې د نظر اختلاف لیدل کیږي.[۱۲] همداراز اهل سنت عالمان په ځینو هیوادونو لکه عربستان او د فارس خلیج څنډې هیوادونو کې بې له کومې وسیلې د میاشتې لیدل معیار ګڼي.[۱۳]
د استهلال کمېټه
د ایران د اسلامي جمهوریت د مشر ایت الله خامنه ای په امر د استهلال لپاره یوه کمېټه جوړه شوې ده. دغه کمټه د سپوږمېزې میاشتې په اول کې د استهلال یا میاشته لیدو لپاره مختلفو سیمو ته ډلې لیږي.[۱۴] او د میاشتې د لیدلو راپورونه هره میاشته د دغه کمېټې له خوادلته خپریږي.[۱۵]
اړونده لیکنې
فوټ نوټ
- ↑ عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه استهلال.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ص۴۹۹.
- ↑ مفید، جوابات اهل الموصل في العدد والرؤية، ۱۴۱۳ق، ص۱۶.
- ↑ جلیلی، «بررسی فقهی استهلال در نزد فریقین»، ص۹۷.
- ↑ علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۹۳؛ کاشف الغطاء، کشف الغطا، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۱۷.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۷۷.
- ↑ خراسانی و مختاری، «استهلال»، ص۳۸۹.
- ↑ خراسانی و مختاری، «استهلال»، ص۳۸۹
- ↑ جلیلی، «بررسی فقهی استهلال در نزد فریقین»، ص۱۰۳.
- ↑ جلیلی، «بررسی فقهی استهلال در نزد فریقین»، ص۱۰۳.
- ↑ هلال ماه نو چگونه رؤیت میشود؟، پایگاه دفتر نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ جلیلی، «بررسی فقهی استهلال در نزد فریقین»، ص۹۹.
- ↑ جلیلی، «بررسی فقهی استهلال در نزد فریقین»، ص۱۰۰.
- ↑ هلال ماه نو چگونه رؤیت میشود؟، پایگاه دفتر نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ «گزارش ماهانه استهلال»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری.
سرچيڼې
- جلیلی، عباس، «بررسی فقهی استهلال در نزد فریقین»، در مجله حبل المتین، شماره اول، ویژه نامه ماه رمضان، ۱۳۹۱ش.
- حلى، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، قم، موسسه امام صادق، ۱۴۲۰ق.
- خراسانی، حمیدرضا و رضا مختاری، «استهلال» در دانشنامه حج و حرمین شریفین، قم، مشعر، ۱۳۹۲، ج۲، ص۳۸۸ تا ۴۰۰.
- طریحى، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران، مرتضوى، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی، تهران، نشر اشجع، ۱۳۸۹ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، مصحح على اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- نجفى، جعفر بن خضر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۲۲ق.
- مفید، محمد بن محمد، جوابات اهل الموصل في العدد والرؤية، تحقیق مهدی نجف، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق.