سپین واده
سپین واده، د سړي او ښځې تر مینځ د واده له چوکاټه بهر یو ډول عاطفي او جنسي اړیکي دي چې په لویدیځ کلتور کې د (یو ځای پاتې کېدلو) یا (cohabitation) په نامه یادیږي. د شیعه فقیهانو له نظره دا رابطه حرامه ده او شرعي واده نه ګڼل کیږي؛ ځکه چې د واده لپاره ضروري شرایط لکه د عقد د صیغې لوستل پکې نه دي رعایت شوې او دواړه لوري د شرعي واده د اثارو لکه میراث، نفقې او عدې په وړاندې هیڅ ژمنتیا او ذمه واري نه لري.
د سپین واده ځینې منفي پایلې ذکر شوې دي لکه د خیانت زیاتېدل، د ناغوښتو امیدواریو زیاتیدل، د جنین سقطول، او د کورنۍ د بنسټ ګواښېدل. د دغه شان ودونو د دودېدو زمینه او سبب، پر بچیانو د والدینو نه څارنه او د واده کولو د عمر زیاتېدل ګڼل شوې دي. د دې د مقابلې لپاره ځینې لارې چارې هم وړاندیز شوې دي منجمله د واده د زمینو برابرول،د روزګار برابرول او لنډمهاله واده یا صیغه.
سپین واده یا یو ځای پاتې کېدل
سپین واده د سړي او ښځې تر مینځ یو ډول عاطفي او جنسي پیوند او تعلق دی چې د شرعي واده د اصولو لکه د نکاح د صیغې له جاري کولو پرته بڼه خپلوي. دغه ډول اړیکي د یو ځای پاتېدلو، ګډ کور یا ګدې بسترې په شان نومونو هم پېژندل کیږي.[۱] ویل کیږي چې په سپین واده د دغه اړیکو د نومولو سبب د ښځې او سړي د تذکرې سپین پاتې کېدل دي[۲] (یعنې د ښځې او سړي په تذکرې کې د یو بل نوم نه لیکل کیږی) دا اصطلاح او ټکی په لویدیځ فرهنګ او لغت کې نیشته او دغه ډول اړیکي د یو ځای پاتې کېدلو (cohabitation) په نوم پېژندل کیږي.[۳]
له شرعي واده سره یې فرق
سپین واده له شرعي واده سره له ځینو اړخونو فرق لري. د مثال په توګه، د نکاح د صیغې لوستل، د مهر ټاکل، د عدې خیال ساتل او د باکره یا پېغلې واده لپاره د ولي اجازت د شرعي واده له شرایطو دي چې په سپین واده کې نیشته.[۴] همداراز په دې واده کې د شرعي واده ځینې اثار لکه له یو بله د ښځې او میړه میراث وړل، مهریه او نفقه نیشته.[۵] همداراز په معاطاتي نکاح کې هم چې د نکاح صیغه نه لوستل کیږي، د عقد په اړه د ارادې او رضایت ښکاره کولو ته د نورو عواملو لکه لیکلو یا اشارې په وسیله اشاره کیږي.[۶]
تاریخچه
په اسلامي ټولنو کې د سپین واده رواجېدل د لویدیځو ټولنو تر اثر لاندې ګڼل شوې دي.[۷] ویل کیږي چې د ۱۹۶۰ میلادي لسیزې په وروستیو کې په اروپا او امریکا کې ځینې بدلونونه رامینځته شول چې په «جنسي انقلاب» مشهور دی او په هغه کې، د جنسي ازادیو په نوم ډېرې بې لارۍ دود شوې. سپین واده هم یو له هغو مواردو دی چې د همدغو دودو بدلونونو له امله پېدا او ورو ورو نورو ټولنو ته غځېدلی دی.[۸]
د سپین واده فقهي حکم
د شیعه فقیهانو له نظره، سپین واده حرام او هماغه زنا ده.[۹] د هغه استفتا له مخې چې په ۱۳۹۷ لمریز کال کې د تقلید له ځینو تقلید مراجعو لکه خامنه اي، مکارم شیرازي، نوری همداني، سبحاني، شبیري زنجاني او صافی گلپایگاني وشوه، هغوی د سپین واده په حرمت حکم ورکړی دی.[۱۰]
ځینو د ایران د اسلامی جمهوریت د مدني قانون د ۱۰۶۲ مادې په استناد چې پکې په واده کې د نکاح د صیغې په شرطوالي صراحت شوی، سپین واده په ایران کې غیر قانوني ګڼي.[۱۱]
لاملونه، پایلې او لارې چارې
عاطفي اړتیاوې، د بچیانو په کړنو د کورنیو نه څارنه او د هغوي پرېښودل او شړل او په جینکو کې د واده د عمر زیاتېدل د سپین واده د دودېدو یو لامل ګڼل کیږي.[۱۲] همدراز د سپین واده لپاره ځینې پایلې بیان شوې دي:
- د کورنۍ د بنیاد ګواښېدل؛[۱۳]
- د ناروا اړیکو زیاتېدل، ناغوښتې امیدوارۍ او د جنین سقطول؛[۱۴]
- د بچیانو راوړلو کمېدل او د احتمالي بچیانو په رسمیت نه پېژندل او د هغوي نامعلوم برخلیک؛[۱۵]
- د طلاق د اندازې زیاتېدل؛[۱۶]
- نفسیاتي تاوانونه لکه اعتیاد (نشه)[۱۷]
د واده د زمینې د برابرولو، د روزګار پېدا کولو، د مسوولیت منلو د فرهنګ او کلچر پېداکولو او لنډمهاله واده په شان لارې چارې د دغه ټولنیزې ښکارندې د کمولو لپاره وړاندې شوې دي.[۱۸]
فوټ نوټ
- ↑ بستان، جامعهشناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، ۱۳۹۲ش، ص۶۳؛ محمدی اصل، «جنسیت و ازدواج سفید»، ص۲۰.
- ↑ رحمت آبادی و کاریزی؛ «ازدواج سفید؛ پیامدها و خطرات»، ص۷۹.
- ↑ نصرتی و دیگران، «ازدواج سفید از منظر فقهی حقوقی»، ص۹۲.
- ↑ جعفرزاده کوچکی و صدیقی، «بررسی تفاوتها و همسوییهای ازدواج سفید با نکاح معاطاتی از منظر فقه امامیه»، ص۱۵؛ رشیدینژاد و واحد یاریجان، «وجوه تفاوت و تشابه ازدواج موقت با پدیدهٔ «ازدواج سفید»»، ص۸۴.
- ↑ ارجمند دانش و دیگران، «ماهیت، مشروعیت و آثار ازدواج سفید»، ص۱۵.
- ↑ هدایتنیا، «نکاح معاطاتی از منظر فقه»، ص۲۰۵؛ صادقی تهرانی، رساله توضیح المسائل نوین، ۱۳۸۷ش، ص۲۸۱.
- ↑ مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۴۶؛ رحمت آبادی و کاریزی؛ «ازدواج سفید؛ پیامدها و خطرات»، ص۸۱–۸۲.
- ↑ مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۴۷؛ رحمت آبادی و کاریزی؛ «ازدواج سفید؛ پیامدها و خطرات»، ص۸۱–۸۲؛ نصرتی و دیگران، «ازدواج سفید از منظر فقهی حقوقی»، ص۹۰؛ شکر بیگی و دیگران، «برساخت اجتماعی ازدواج سفید»، ص۶۹.
- ↑ داودی، «همباشی یا ازدواج سفید همان زنا است/ نظر آیتالله شبیری زنجانی درباره معاطات»، سایت شبکه اجتهاد.
- ↑ ارجمند دانش و دیگران، «ماهیت، مشروعیت و آثار ازدواج سفید»، ص۲۰.
- ↑ مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۵۰.
- ↑ شکر بیگی و دیگران، «برساخت اجتماعی ازدواج سفید»، ص۹۵.
- ↑ مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۵۷–۵۸؛ افراز، «ازدواج سفید و پیامدهای آن»، ص۱۲۱.
- ↑ مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۵۵–۵۷؛ افراز، «ازدواج سفید و پیامدهای آن»، ص۱۲۱.
- ↑ افراز، «ازدواج سفید و پیامدهای آن»، ص۱۲۲.
- ↑ افراز، «ازدواج سفید و پیامدهای آن»، ص۱۲۲.
- ↑ افراز، «ازدواج سفید و پیامدهای آن»، ص۱۲۲.
- ↑ مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۶۰–۶۳؛ آتش افروز، «راهکارهای فقه شیعه در مواجهه با پدیده ازدواج سفید»، پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل.
سرچينې
- آتش افروز، محرم، فقه شیعه در مواجهه با پدیده ازدواج سفید» ، پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، تاریخ درج مطلب ۲۲ آذر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید ۸ آذر ۱۴۰۲ش.
- ارجمند دانش، جعفر، اصغر عربیان و سید محمدرضا آیتی، «ماهیت، مشروعیت و آثار ازدواج سفید»، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره۴، زمستان ۱۳۹۷ش.
- افراز، صبا، «ازدواج سفید و پیامدهای آن»، مجله مطالعات حقوق، دوره جدید شماره ۳۰، پاییز ۱۴۰۱ش.
- بستان، حسین، جامعهشناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۲ش.
- جعفرزاده کوچکی، علیرضا و فاطمه صدیقی، «بررسی تفاوتها و همسوییهای ازدواج سفید با نکاح معاطاتی از منظر فقه امامیه»، همایش پژوهشهای دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام؛ دوره ۲، بهار ۱۳۹۸ش.
- داودی، سعید، «همباشی یا ازدواج سفید همان زنا است/ نظر آیتالله شبیری زنجانی درباره معاطات»، سایت شبکه اجتهاد، تاریخ درج مطلب ۱۴ اسفند ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۴ آذر ۱۴۰۲ش.
- رحمت آبادی، اعظم و الهام کاریزی؛ «ازدواج سفید؛ پیامدها و خطرات»، پژوهشهای نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه، شماره۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش.
- رشیدینژاد، زهرا و یونس واحد یاریجان، «وجوه تفاوت و تشابه ازدواج موقت با پدیدۀ «ازدواج سفید»»، نامه الهیات، شماره۴۸، پاییز ۱۳۹۸ش.
- شکر بیگی، عالیه، فرزانه امجدی و سعید معدنی، «برساخت اجتماعی ازدواج سفید»، پژوهشهای جامعه شناختی، سال چهاردهم، شماره ۱و۲، بهار و تابستان ۱۳۹۹ش.
- صادقی تهرانی، محمد، رساله توضیح المسائل نوین، تهران، امید فردا، ۱۳۸۷ش.
- هدایتنیا، فرجالله، «نکاح معاطاتی از منظر فقه»، مجله مطالعات راهبری زنان، شماره ۴۰، تابستان ۱۳۸۷ش.
- محمدی اصل، عباس، «جنسیت و ازدواج سفید»، مجله گزارش، شماره ۲۶۳، مهر ۱۳۹۳ش.
- مغربی کته شمشیری، محمد، زهرا سجادی و فاطمه مخلصی، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، پژوهشهای اسلامی زن و خانواده، شماره ۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش.
- نصرتی، علی، سید ابوالقاسم حسینی و موسی لشنی، «ازدواج سفید از منظر فقهی حقوقی»، مطالعات راهبردی زنان، شماره ۹۱، بهار ۱۴۰۰ش.