ابراهیم زکزاکی

د wikishia لخوا
شیخ ابراهیم زاکزاکی

ابراهیم زَکزاکی (زوکړه۱۳۳۲لمریز)، شیعه عالم او د نیجیریا د شیعیانو مشر. زکزاکي د ایران له اسلامي انقلاب او امام خمیني په اغېزمنلو سره شیعه شو او د نیجیریا د اسلامي غورځنګ په جوړولو سره په نیجریا او ګاونډیو هیوادونو کې درې سوه اسلامي مدرسې جوړې کړې. هغه همداراز شیعیانو ته د درملیزو او تعلیمي خدماتو د وړاندې کولو لپاره خیریه موسسې جوړې کړې دي.

لکه څنګه چې زکزاکي ویلي، هغه په ایران کې د اسلامي انقلاب سره په یو وخت (۱۳۵۷ لمریز) په نیجریه کې دیني تبلیغ د لسګونو کسانو په جذبولو سره پېل کړ او په نیجریه کې د اهل بېتو(ع) د پېروانو شمېر په ۱۳۹۰ لمریزې لسیزې کې د هغه په هڅو میلیونونو تنو ته رسېدلی دی.

د زکزاکي درې زامن د ۱۳۹۳ کال د قدس ورځې په لاریون د نیجریه د پوځي ځواکونو په حمله کې ووژل شول. همداراز زکزاکي، په ۱۳۹۴ لمریز کال کې په زاریا ښار کې په بقیة الله حسینیې د نیجریې د پوځ په حمله کې ونیول او بندي شو. د ایران د اسلامي جمهوریت مشر ایت الله خامنه ای، د تقلید مرجع حسین وحید خراساني، او د بحرین د شیعیانو مشر شیخ عیسي قاسم په نیجریا کې د شیعیانو په وژله اعتراض وکړ. په ایران، امریکا، استرالیا، سویډن او ترکیې د نیجریې د دولت په کړچار په اعتراض کې غونډې او پروګرامونه هم جوړ شول.

هغه او مېرمنه یې له شپږ کلونو کورنۍ نظربندۍ او زندانه وروسته د ۱۴۰۰ لمریز کال د زمري په شپږمه ( د ۲۰۲۱ کال د جولایي په اته ویشتمه) له ټولو تورونو بري او ازاد شول.

ژوند لیک او تعلیم

ابراهیم یعقوب زَکزاکی په ۱۳۳۲ لمریز (۱۳۷۲ق) کال کې د نیجریه په شمال کې وزېږېد[۱] هغه تر ۱۳۵۴ لمریز کاله پر خپل تعلیم سربېره د نیجریه د شمال په کانو ښار کې دیني سبقونه هم زده کړل.[۲] هغه تر ۱۳۵۷ لمریز کاله د اقتصاد په مضمون کې خپله د ایم ای ډګری د احمد بلو زاریا پوهنتونه واخسته او څه موده پس یې د یوې دیني مدرسې جومات د جماعت امامتي په غاړه واخسته.[۳] زکزاکي اول د مسلمانو محصلانو د اتحادیې غړی شو او بیا یې لومړی منشي شو.[۴]

ابراهیم زکزاکي په ۱۳۵۷ لمریز کال کې پاریس ته په سفر کې له امام خمیني سره کتنه وکړه او د ایران د اسلامي انقلاب له کامیابۍ وروسته د دیني زدکړو لپاره د قم علمیه حوزې ته لاړ.[۵] هغه په ځان د امام خمیني او د اسلامي انقلاب د حیرانوونکي اثر خبره کوي.[۶] زکزاکي اول اهل سنت او مالکي و او له امام خمینی سره له کتنې وروسته شیعه شو.[۷]

فعالیتونه

زکزاکي د ایران له اسلامي انقلابه وروسته ایران ته لاړ او له ستیندو وروسته یې په خپل هیواد کې د نیجریه اسلامي غورځنک جوړ کړ.[۸] هغه په نیجریا او د هغه په ګاونډیو هیوادونو کې کابو درې سوه مدرسې جوړې کړې.[۹] زکزاکي همداراز د اهل بیتو د نړیوالې ټولنې یو غړی دی.[۱۰] د یتیمانو او د شهیدانو د بچو د خیال ساتلو لپاره د الشهداء موسسې جوړول، د ټولنیزو او ودانیزو خدماتو د وړاندې کولو په هدف د الزهرا خیریه موسسې جوړول، او د درملیزو او ښوونیزو خدماتو د وړاندې کولو په موخه د یو مرکز جوړل د ابراهیم زکزاکي نور اقدامات دی.[۱۱]

د ابراهیم زکزاکي د لور نسیبه زکزاکي په وینا، د هغه په هڅو په نیجریا کې دولس میلیونه کسان شیعه شوې دي.[۱۲] لکه څنګه چې ویل شوي د هغه تبلیغي فعالیت د ۱۹۷۰ لسیزې په اخر او د ۱۹۸۰ لسیزي په لومړیو کې ( په ایران کې د اسلامي انقلاب له کامیابۍ سره هم مهاله) د لسګونو کسانو په جذبولو سره پېل شو او له لسو کلونو وروسته، لکونو کسانو ته ورسیېد او په ۱۳۹۰ لمریز کال کې د اهل بېتو(ع) په میلیونونو پیروانو ته رسېدلی دی.[۱۳]

نیول او بندي کېدل

د شېخ زکزاکي زامن چې د ۱۳۹۳ کال د قدس ورځې په لاریون کې د نیجریا پولیسو ووژل

د ۱۴۳۷ ق کال (۱۳۹۴لمریز) د اربعین په دستورو کې چې د نیجریه اسلامي غورځنګ کولې، د شیعیانو په دستورو د نیجریا د پوځي ځواکونو په حمله کې په لسګونو کسان ووژل شول.[۱۴] زکزاکي او مېرمن یې هم د ۱۴۳۷ق کال د ربیع الاول په لومړیو کې (د ۱۳۹۴لمریز کال مرغومی) د زاریان په بقیة الله امام باړې د نیجریا د پوځ په حمله کې چې د یو شمېر شیعیانو د وژلې او ژوبلې سبب شوه، ونیول او بندي کړی شو.[۱۵]

له دې مخکې د ۱۳۹۳ لمریز کال په زمري کې هم د زکزاکي درې زامن له ۳۳ تنو شیعیانو سره یو ځای د قدس ورځې په لاریونکوونکو د نیجریا د پوځي ځواکونو په حمله کې ووژل شول.[۱۶]

د نیجریا لوړې محکمې د ۱۳۹۵ لمریز کال په وږي میاشته کې د شیخ زکزاکي له ازادۍ سره مخالفت وکړ.[۱۷] خو د ۱۳۹۵ کال په لیندې میاشته کې یې د زکزاکي او د هغه د مېرمنې د خوشي کولو امر ورکړ.[۱۸] سره له دې هغه ازاد نه شو هغه په ۱۳۹۶ کال په مرغومي میاشته کې په زندان کې د هغه د وژل کېدو د اوازې له خپرېدو وروسته د خبریالانو په ټول کې حاضر شو.[۱۹] زکزاکي د ۱۳۹۷ کال د غویي په میاشته کې له خپل زوي سره په ټیليفوني تماس کې د نیجریا په زاریا ښار کې د شیعیانو وژله د نیجریا له پوځ سره د سعودي عربستان د مرستې په دلیل وبلله.[۲۰] زکزاکي له ۱۳۵۸ تر ۱۳۶۵ لمریز ( ۱۹۸۱ تر ۱۹۸۹ میلادي) کاله پورې درې ځله او ټوټل اوه کاله د نیجریه د دولت له خوا بندي شو.[۲۱]

غبرګونونه

په نیجریه کې په شیعیانو حمله او د هغوي وژله او د زکزاکي او د هغه د مېرمنې نیول کېدل په نیجریه[۲۲] او د نړۍ په نورو سیمو منجمله ایران[۲۳] امریکا، استرالیا، سویډن او ترکیې د ډېرو اعتراضونو سبب شوه.[۲۴]

د تقلید شیعه مرجع آیت الله حسین وحید خراساني، د ۱۳۹۳ کال په زمري میاشته کې په نیجریا کې د قدس ورځې په لاریون کې لسګونو لاریونکوونکو د وژل کېدو او د نیجریا د دولتي ځواکونو له خوا د ابراهیم زکزاکي د دریو زامنو د وژل کېدو په غبرګون کې له زکزاکي سره په ټیلی فوني تماس کې هغه ته د شیعیانو او درېو بچیانو په شهادت تسلیت ووایه.[۲۵] د ایران د اسلامي جمهوریت رهبر ایت الله سید علي خامنه ای ابراهیم زکزاکي د دنیا یو مظلوم شخصیت وباله[۲۶] او د ایران د مسوولانو او د اسلامي وحدت کانفرنس د مېلمنو په ټول کې یې د نیجریا وقایعو ته په اشارې سره زکزاکي « مصلح تقریبی مومن» وباله چې په دوو کلونو کې یې شپږ بچیان شهیدان شول.[۲۷] ایت الله خامنه ای همداراز په نیجریا کې په شیعیانو برید یوه غمیزه وبلله.[۲۸] د بحرین د شیعیانو مشر شیخ عیسی قاسم، په شیعیانو حمله او د هغوي وژله یو جنایت او د نیجریه دولت د هغې مسوول وباله.[۲۹]

د نیجریه دولت د اعلان له مخې د ایران د اسلامي جمهوریت ولسمشر حسن روحاني په زاریا ښار کې د شیعیانو په حسینیې د دولتي مامورانو له حملې وروسته د نیجریا له ولسمشر محمد بوهاري سره په ټیلي فوني تماس کې له هغه وغوښتل چې د شیعیانو په خلاف د تاوتریخوالو د جاج لپاره یوه حقیقت موندونکې کمیټه جوړه شي.[۳۰] د ایران خارجه وزارت هم د شیعیانو په خلاف د حملو په غبرګون کې، په تهران کې د نیجریا سفیر احضار او په دې هیواد کې یې د شیعیانو د حفاظت غوښتنه وکړه.[۳۱]

د زکزاکي د ازادۍ د حکم نه اجرا کېدو په نیجریا کې ځینې غبرګونونه له ځان سره لرل. د ۱۳۹۷ لمریز کال د اربعین په دستورو کې د نیجریه یو شمیر شیعیانو د هغه په بندي والي او د ازادۍ د حکم د نه اجرا کېدو په اعتراض کې په ابوجا ښار کې مظاهرې وکړې او د هغه د ازادۍ غوښتنه یې وکړ. د نیجریا پوځ په مظاهره چیانو برید وکړ او د خبري سرچینو په قول په دغه حملو کې تر څلویښتو زیات شیعیان ووژل شول.[۳۲] همداراز د ۱۳۹۸ کال د چنګاښ په وروستیو کې او د زکزاکي د حالت له خرابېدو وروسته یو شمېر شیعیانو د نیجریه په پلازمینه ابوجا کې په لاریونونو سره د هغه د ازادۍ غوښتنه وکړ. پولیسو او امنیتي ځواکونو په هغوي برید وکړ او د خبري سرچینو په وینا په دغه برید کې یوولس کسان مړه او دېرش ژوبل شول.[۳۳]

آزادي

زکزاکي او میرمن یې چې د ۱۳۹۵ کال د وږي له میاشتې شپږ کاله په بند او په کور کې په نظر بندۍ کې وو د ۱۴۰۰ کال د زمري په شپږمه ( د ۲۰۲۱ کال د جولايي په اته ویشتمه) له ټولو تورونو تبرئه او ازاد شو.[۳۴]

د لا ډېرې مطالعې لپاره

  • کتاب «شیخ ابراهیم یعقوب زاکزاکی و نقش بنیادین او در شکل‌گیری و گسترش تشیع در نیجریه»، لیک د امیربهرام عرب‌احمدی، تهران، نگارستان اندیشه، ۱۳۹۷ لمریز.

فوټ نوټ

  1. «چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.
  2. «چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.
  3. «چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.
  4. «چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.
  5. «شیخ ابراهیم زکزاکی؛ رهبری که باعث گرویدن میلیون‌ها آفریقایی به مکتب اهل بیت شد»، ص۱۲.
  6. «شیخ ابراهیم زکزاکی؛ رهبری که باعث گرویدن میلیون‌ها آفریقایی به مکتب اهل بیت شد»، ص۱۲.
  7. «گفت‌وگوی منتشر نشده با شیخ ابراهیم زکزاکی...»، سایت شمس توس.
  8. «امام خمینی منادی حق و احیاگر تفکر دینی»، ص۲۶.
  9. «چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.
  10. «ارتحال والده شیخ ابراهیم زکزاکی/ حضور گسترده مسلمانان در مراسم تشییع والده رهبر شیعی نیجریه + تصاویر»، سایت ابنا.
  11. «جنبش شیعیان نیجریه ، از شکلگیری تا کشتار زاریا»، سایت الوقت.
  12. «پدرم ۱۲ میلیون نفر را به مذهب شیعه دعوت کرد».
  13. «شیخ ابراهیم زکزاکی؛ رهبری که باعث گرویدن میلیونها آفریقایی به مکتب اهل بیت شد».
  14. «بازگشت دیرهنگام پرونده شیخ زکزاکی به کانون توجهات بین المللی»، ص۱.
  15. گفی، «LEADER OF NIGERIAN SHIITE MUSLIMS ARRESTED AFTER DEADLY CLASHES WITH ARMY»؛ «بازداشت شیخ زکزاکی و کشتار شیعیان عزادار در نیجریه+تصاویر»؛ «رئیس جمهور نیجریه خطاب به حسن روحانی: درباره حادثه زاریا تحقیق می‌کنیم»؛ «۳۵ شهید در حمله ارتش نیجریه به شیعیان زاریا».
  16. «تسلیت آیت الله العظمی وحید خراسانی به شیخ زکزاکی».
  17. «دادگاه عالی نیجریه به دلایل واهی با آزادی شیخ زکزاکی مخالفت کرد».
  18. «دادگاه حکم آزادی فوری «شیخ زکزاکی» را صادر کرد»
  19. «افشاگری‌های شیخ زکزاکی»، ص۸.
  20. «شیخ زکزاکی عربستان را عامل کشتار شیعیان نیجریه دانست».
  21. «‏‏امام خمینی منادی حق و احیاگر تفکر دینی‏»، ص۲۶؛ «شیخ ابراهیم زکزاکی؛ رهبری که باعث گرویدن میلیون‌ها آفریقایی به مکتب اهل بیت شد»، ص۱۲.
  22. «ادامه کشتار شیعیان در نیجریه»، ص۱۵.
  23. «اربعین شهدای نیجریه در قم برگزار شد».
  24. «ادامه اعتراضات علیه کشتار شیعیان نیجریه در امریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه»؛ «استانبول صحنه تظاهرات گسترده در حمایت از رهبر شیعیان نیجریه شد».
  25. «تسلیت آیت الله العظمی وحید خراسانی به شیخ زکزاکی».
  26. «دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه با رهبر انقلاب».
  27. «بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی».
  28. «بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی».
  29. «ادامه اعتراضات علیه کشتار شیعیان نیجریه در امریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه».
  30. «گزارش نیوزویک از شیخ زکزاکی قدرتمندترین روحانی شیعه در نیجریه»؛ «رئیس جمهور نیجریه خطاب به حسن روحانی: درباره حادثه زاریا تحقیق می‌کنیم».
  31. «گزارش نیوزویک از شیخ زکزاکی قدرتمندترین روحانی شیعه در نیجریه».
  32. «شمار شهدای شیعیان عزادار اربعین حسینی در نیجریه به ۴۲ نفر رسید.»
  33. «افزایش تعداد تلفات راهپیمایی مسالمت‌آمیز نیجریه به ۱۱ شهید + تصاویر»
  34. شیخ زکزاکی آزاد شد، خبرگزاری ابنا.

سرچينې

  • «۳۵ شهید در حمله ارتش نیجریه به شیعیان زاریا»، وب‌گاه روزنامه اطلاعات، تاریخ درج مطلب: ۲۳ آذر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «ادامه اعتراضات علیه کشتار شیعیان نیجریه در امریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه»، وب‌گاه روزنامه اطلاعات، تاریخ درج مطلب: ۱ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «ادامه کشتار شیعیان در نیجریه»، در روزنامه وطن امروز، ۲۶ آذر ۱۳۹۴ش.
  • «اربعین شهدای نیجریه در قم برگزار شد»، وب‌گاه روزنامه اطلاعات، تاریخ درج مطلب: ۳ بهمن ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «ارتحال والده شیخ ابراهیم زکزاکی/ حضور گسترده مسلمانان در مراسم تشییع والده رهبر شیعی نیجریه + تصاویر»، وب‌گاه خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ آبان ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۵ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «استانبول صحنه تظاهرات گسترده در حمایت از رهبر شیعیان نیجریه شد»، وب‌گاه روزنامه اطلاعات، تاریخ درج مطلب: ۲۴ دی ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «افزایش تعداد تلفات راهپیمایی مسالمت‌آمیز نیجریه به ۱۱ شهید + تصاویر»، خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۱ مرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ مشاهده: ۲ مرداد ۱۳۹۸ش.
  • «افشاگری‌های شیخ زکزاکی»، در روزنامه سیاست روز، ۲۵ دی ۱۳۹۶ش.
  • «امام خمینی منادی حق و احیاگر تفکر دینی»، میزگرد در گفتگو با استاد شیخ ابراهیم زاکزاکی، دکتر مخلص جده، استاد مکی قاسم بغدادی، در فصلنامه حضور، ش۸، پاییز ۱۳۷۳ش.
  • «بازداشت شیخ زکزاکی و کشتار شیعیان عزادار در نیجریه+تصاویر»، وب‌گاه مشرق، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آذر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «بازگشت دیرهنگام پرونده شیخ زکزاکی به کانون توجهات بین المللی»، در روزنامه جوان، ش۵۴۶۵، ۲۰ شهریور ۱۳۹۷ش.
  • «بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی»، وب‌گاه حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۸ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «پدرم ۱۲ میلیون نفر را به مذهب شیعه دعوت کرد»، در روزنامه شرق، ۱۶ آبان ۱۳۹۵ش.
  • «تسلیت آیت الله العظمی وحید خراسانی به شیخ زکزاکی»، وب‌گاه روزنامه اطلاعات، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مرداد ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «جنبش شیعیان نیجریه ، از شکلگیری تا کشتار زاریا»، وب‌گاه الوقت، تاریخ درج مطلب: ۲۲ بهمن ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، روزنامه خراسان، شماره ۱۸۹۰۸، ۲۶ بهمن ۱۳۹۳ش.
  • «دادگاه عالی نیجریه به دلایل واهی با آزادی شیخ زکزاکی مخالفت کرد»، وب‌گاه روزنامه اطلاعات، تاریخ درج مطلب: ۱۱ شهریور ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه با رهبر انقلاب»، وب‌گاه دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۱۲ تیر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «رئیس‌جمهور نیجریه خطاب به حسن روحانی: درباره حادثه زاریا تحقیق می‌کنیم»، وب‌گاه خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۹ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «شیخ ابراهیم زکزاکی؛ رهبری که باعث گرویدن میلیون‌ها آفریقایی به مکتب اهل بیت شد»، روزنامه خراسان، شماره ۱۸۹۰۸، ۲۶ بهمن ۱۳۹۳ش.
  • «شیخ زکزاکی عربستان را عامل کشتار شیعیان نیجریه دانست»، در خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «گزارش نیوزویک از شیخ زکزاکی قدرتمندترین روحانی شیعه در نیجریه»، وب‌گاه خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آذر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «گفت و گوی منتشر نشده با شیخ ابرهیم زکزاکی/رهبری که به تاسی از او میلیون ها آفریقایی شیعه شدند»، وب‌گاه شمس توس، تاریخ درج مطلب: ۲۴ آذر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۵ آبان ۱۳۹۷ش.
  • گفی، کانر، «LEADER OF NIGERIAN SHIITE MUSLIMS ARRESTED AFTER DEADLY CLASHES WITH ARMY»، وب‌گاه نیوزویک، تاریخ درج مطلب: ۱۴ دسامبر ۲۰۱۵م، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «شمار شهدای شیعیان عزادار اربعین حسینی در نیجریه به ۴۲ نفر رسید»، خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۹ آبان ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۲ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «دادگاه حکم آزادی فوری «شیخ زکزاکی» را صادر کرد»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آذر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازید: ۱۴ آبان ۱۳۹۷ش.

بهرنۍ لینک