اهل بيت علیهم السلام

دا مقاله د اهل بیت(ع) په اړه ده. د دولسو امامانو او څوارلسو معصومو د پېژندلو لپاره، د شیعو امامانو او څوارلس معصومو مدخل وګورئ.

اهل‌ بیت (په عربي:اَهلُ‌البَیت) د اسلام پیغمبر(ص) کورنۍ، چې له هغې څخه موخه د شیعه ادبیات او کتابونو کې څوارلس معصومانو دی. نورې بیلګې او مثالونه هم د اهل‌ بیت لپاره بیان شوي دي؛ لکه د کِساء اصحاب او د پیغمبر(ص) میرمنې.

په شیعه سرچینو کې، فضیلتونه، ځانګړتیاوې او حقونه د اهل‌ بیت(ع) لپاره بیان شوي. د شیعی باور په وینا؛ اهل‌ بیت(ع) د عصمت دریځ وړ دی او د رسول الله(ص) ټولو صحابي، ان داچی له تولو مخلوقاتو څخه غوره دي، د اسلامي ټولنې ولایت او مشرتابه د دوی پر غاړه دی او مسلمانان باید په ټولو دیني شوونو او تعلیماتو کې اهل‌ بیت(ع) ته په پام کې ونیسي او تعقیب یې کړي.

همدارنګه، د شیعه سرچینو پربنسټ د اهل بیت(ع) مودت (مینه لرل) په مسلمانانو باندې واجب دی او په روایاتو کې د اسلام اساس په توگه پیژندل شویدي دی. د تطهیر آیت او د مودت آیت، همداسې د ثَقَلَین، سفینه(کښتۍ) او اَمان حدیثونو په شمول، د اهل بیت د فضیلتونو په اړه کې له مشهور آیاتو او حدیثونو شمیرل کیږی.

اهل سنت، که څه د اهل بیت په مثالونو کې له شیعی سره موافق ندي، خو ډیری یې د کساء اصحاب د اهل بیت له مثالونه ګنلي ده او د دوی لپاره فضیلتونو بیان کړیده؛ په شمول ده: د دوی په وړاندې د نفرت او دښمنۍ منعه بولول او د دوی مینې او درناوي کول د واجب په توگه گنل، د کساء اصحابو فضیلت او لوړتیا، د دوی علمي مرجع او عصمت.

مسلمانانو په بیلابیلو ژبو، لکه فارسي، عربي او اردو کې د اهل‌ بیت(ع) په اړه ډیری کتابونه لیکلي دي. د دوی په مینځ کې په څلویښت ټوکو کې د باقر شریف قرشي اثر، مَوسوعة‌ُ سیرةِ اَهلِ البیت علیهم السلام، مَوسوعة‌ُ اَهلِ البیت علیهم الاسلام په شل ټوکونو کې چی د سید علي عاشور لخوا لیکل شوی دی او اَهلُ البیت علیهم السلام سِماتُهُم و حُقُوقُهم فی القرآنِ الکریم، چې د جعفر سبحاني لخوا لیکل شوی ده. همداسې د اهل‌ بیت په اړه ډیری شعرونه او د هنرې کارونه هم رامینځته کړي دی، او د دوی په نومونو یې ډیری علمي او کلتوري مرکزونه نومول شوی دی.

ځایګاه او ارزښت

داسې ویل شوي چې ټول مسلمانان، د اسلام له پیل څخه تر نن ورځې پورې، پرته له یو څو ناصبی څخه، د رسول الله(ص) د اهل بیت سره مینه او لیوالتیا لري او په علم او عمل کې دهغوی لوړ مقام باور لری؛ مګر د اسلامي فرقې په منځ کې، شیعه ګان د اهل‌ بیت پیروانو په توګه پیژندل شوي. د شیعه مکتب، د اهل‌ بیت(ع) دباور او پیروی کول لامله د اهل‌ بیت مکتب په نامه یادیږي همداسې د شیعه له فقهي مکتب څخه هم د اهل بیت(ع) فقهي مکتب په توګه پیژندل کیږي

د پیغمبر(ص) سنت اولاره(کړنه، وینا او تقریر) حجیت او اعتیار، د شیعو او اهل سنت د اتفاق وړدی، او دوی د نبوي(ص) سیری او لاره د شرعي احکامو یوه سرچینه ګني؛ مګر شیعه ګانو، د اهل سنت په توپیر کې او د آیتونو او حدیثونو بنسټ د اهل‌ بیت(امامانو او حضرت زهرا) سیری اولاره هم په پام کې نیولی او د شرعي حکمونو لپاره یوه سرچینه او لاملونه گنلي ده.

شیعه ګان پدې باور دي چې اسلام، چې د اهل‌ بیت په مکتب کې معرفي شوی، یو رښتینی، بشپړ او جامع اسلام دی.

په شیعه او اهل سنت سرچینو کې، د اهل بیت(ع) د فضیلتونو، ځانګړتیاو او حقونو په اړه ډیری روایتونو شتون لري. پیغمبر(ص) په مکرر ډول د اهل‌ بیت(ع) ساتنه او د دوی درناوي سپارښتنه کړی ده.

ډیری کتابونه او مقالې د مسلمانانو، د شیعه ګانو او اهل سنت لخوا په بیلابیلو ژبو لکه فارسي، عربي او اردو کې د اهل‌ بیت(ع) په اړه لیکل شوي دي. مسلمانانو په ځانګړي توګه شیعه ګانو، تل د اهل‌ بیت(ع) سره خپله مینه او لیوالتیا په بیلابیلو لارو کې ښودلې دی؛ لکه د دوی د ماتم او ویری ورځو په بهیر کې ماتم کول او د دوی د خوښۍ کې خوښۍ او سرور کول نښلی دی. شعرونه او ډیرې هنری کارونه لکه خطاطي د اهل‌ بیت(ع) په اړه هم رامینځته شوي.

د اهل بیت په اړه له مشهور شعرونو د فردوسي شعر (منم بندهٔ اهل بیت نبی*ستایندهٔ خاک و پای وصی) ژباړه: (زه د پیغمبر د کورنۍ بنده یم * د هغه وصي د پښی خاوره ستاینه کونکی یم) او د سعدی شعر(سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی*عشق محمد بس است و آل محمد)[۱۴] ژباړه:(سعدي که تاسو په مینه او ځوانانو کې یاست*د محمد مینه بسه ده او د محمد کورنۍ). او د شافعي شعر، چی د اهل سنت د څلورو فقیهانو څخه دي: «یا أهلَ بیتِ رسولِ الله حُبُّکُم فَرضٌ مِنَ اللّه ِ فِی القُرآنِ أنزَلَهُ؛ ژباړه: ای د رسول الله(ص) کورنیه! ستاسو مینه د خدای لخوا واجب دی، کوم چې په قرآن کې څرګند شوی دی.»

مسلمانانو، په ځانګړي توګه شیعه ګانو، د اهل‌ بیت(ع) په نومونو د خپلو ماشومانو نوم ورکولو ته ځانګړې پاملرنه لري سربیره پردې، مسلمانانو د اهل‌ بیت(ع) د هر یو په توګه ډیری مرکزونه نومول؛ پوهنتونونه لکه؛ په تهران کې د اهل‌ بیت(ع)پوهنتون یا په اردن هیواد کې د آل‌البیت پوهنتون، بنسټونو لکه؛ مجمع جهانی اهل‌ بیت (د اهل البیټ نړیواله ټولنه) ډیر جوماتونو هم د اهل بیت په نومونو نومول شوي دي. په مذهبي بیرغونو او لیکنې هم د اهل‌ بیت سرلیک کارول شوی دي.

مفهوم پیژندنه

د علي رباني ګلپایګاني په وینا؛ په شیعه سرچینو کې د اهل‌ بیت(ع) څخه موخه، که چیرې له قرینی او اضافي قید پرته وکارول شي، د پیغمبر(ص) د خپلوانو یوه ډله ده چې ځانګړی دریځ او حیثیت لري، او د دوی وینا او چلند د حق او لارښود لپاره معیارونه دي.

راغب اصفهاني وویل چې؛ اهل بیت(په مطلق ډول) د پیغمبر کورنۍ ته اشاره کوي او دوی پردی ټکی پیژندل کیږي. د حسن مصطفوی د قرآن د علومو څیړونکۍ او مفسر او د محمد محمدی ری شهري حدیث څیرونکی، په اندونو؛ د اهل اصلي او جامع معنی، د اشخاصو یا توکو نږدې کول او اړیکه د هغه چا سره ده چې اهل ویل کیږي او د قوت او کمزروتیا له مخی مرتبو لري؛ میرمن، ماشومان، لمسيان او زوم ټول اهل ګنل کیږي. همداسې د هر کور یا ښار اوسیدونکو د هغه اهل ګنل کیږی او د هر پیغمبر(ص) امت د هغه اهل ګنل کیږي.

په لغت کې اهل‌ بیت د کور اوسیدونکي په معنی راغلی دي؛ البته، حسن مصطفوی د بیت موخه کورنۍ گنلی ده نه کور.

مثالونه

په دی اړه چې اهل بیت څوک دی او څوک پکې شاملیږی، د شیعه او اهل سنت عالمانو بیلابیل مثالونه یادوني کړیده:

اصحاب کساء

د فضل بن حسن طبرسي په وینا، مسلمانان په دی باندې موافق دي چې د اهل بیت موخه به تطهیر آیت کې د رسول الله(ص) اهل بیت دی. او د فریقین(شیعه او سنی) روایاتو له مخې[یادونه۱] او د شیعه په اند؛ دغه آیت پیغمبر(ص)، علي(ع)، فاطمه(س) او حسن او حسین(ع) ته ځانګړی شوی دی. علامه طباطبایي د تطهیر آیت لاندې وايي؛ چې د قرآن په عرف کې د اهل بیت کلمه یو ځانګړی نوم دی او یوازې پنځه ټنه ته ګوته کوي؛ که څه هم په عمومی ډول کې، ټولو خپلوانو ته د ګوته کولو لپاره هم کارول کیږي.

د حسن مصطفوي په وینا د تطهیر په آیت کې اهل بیت پخپله پیغمبر(ص) هم شامل دی؛ «ځکه چې، د ځینې مفسرینو د نظر پر وراندې، د اهل بیت کلمه، د رسول الله ټکي ته نه ده اضافه شوې.»

څوارلس معصومانو

د رباني ګلپایگاني په وینا؛ په شیعه کتابونو کې، هرکله چې اهل بیت د قرینه پرته کارول کیږي، د پیغمبر د خپلوانو ځانګړې ډله موخه ده، چې له عصمت ځانګرتیاوی څخه برخمنه ده او د دوی مثال د آیتونو او حدیثونو پر بنسټ، څوارلس معصومانو دی. په ځینو روایاتو کې د شیعی ټول امامانو د اهل بیت په توګه پیژندل شوي دي. د مثال په توګه؛ په یو روایت کې له پیغمبر(ص) څخه وپوښتل شو: «ستاسو اهل بیت څوک دي؟ » پیغمبر(ص) ځواب ورکړ: علي، زما دوه ماشومان حسن او حسین او نهه امامانو د حسین له ټبر څخه».

داسې ویل کیږي چې د امامیه شیعه ګانو او د ډیری اهل سنت عالمانو په وینا؛ ټول شیعه امامان د رسول الله(ص) اهل بیت دي. محمد محمدي ری شهري په دې باور دی چې د تطهیر آیت د سیاق او مینځپانګې پر بنسټ او د رسول الله(ص) د کړنو له مخې او نورو قراینو په پیژندلو کې، پدې هیڅ شک نشته چې د اهل بیت موخه، پدې آیت کې د پیغمبر(ص) د کورنۍ ځانګړې ډله ده؛ څوک چې د پیغمبر(ص) نه وروسته د امت لارښود او مشرتابه دوی ته سپارل شوی ده.

د پیغمبر(ص) میرمنې

ځینې د اهل سنت مفسرینو د تطهیر په آیت کې د اهل بیت موخه یوازې د پیغمبر(ص) میرمنې بولی. ځینې د اهل سنت عالمانو پنځه تنه او د رسول الله(ص) میرمنې سره د تطهیر په آیت کې د اهل بیت مثالونه ګنلي دي. له زید بن علي روایت شوی که چیرې موخه د رسول الله(ص) میرمنو د تطهیر په آیت کې و، نو د نارینه ضمیرونو پرځای، باید چې ښځینه ضمیرونه وکارول شي. همداسې ویل شوی چې د ځینې دلیلونو لامله لکه؛ د نارینه ضمیرونو کارول، ګن شمیر روایاتو، د پیغمبر(ص) میرمنو اړوند آیتونو په عباراتو کې توپیر د تطهیر آیت سره په عباراتو او وینا کی، څرګندیږی چې پدې آیت کې د رسول الله(ص) میرمنې شامل ندي.

د رسول الله(ص) نَسَبی خپلوان چې پر هغې صدقه منع دی

د ځینې اهل سنت روایاتو په وینا؛ د رسول الله(ص) ټول خپلوان چې دوی ته صدقه(خیرات) حرام دي، لکه د علي(ع) کورنۍ، د عقیل کورنۍ، د عباس کورنۍ، او د جعفر کورنۍ، د اهل بیت مثالونه ګنل کیږي.

د تطهیر آیت د امام علی(ع) د حرم په دروازه کې نقش شوی دی.

رښتیني موءمنانو

د ځینې روایاتو په وینا؛ په اهل بیت کې هغه مسلمانانو شامل دي پرته لدې چې دوی د پیغمبر(ص) سره نسبي اړیکې ولري او که نه، د پیغمبر(ص) په متابعت کې صادق او ولاړ وی؛ لکه څنګه چې د ځینې روایاتو سره سم، پیغمبر(ص) ځینې کسانو لکه سلمان فارسي او اباذر غفاري له خپل اهل بیت څخه ګنلي ده. له امام صادق(ع) څخه روایت شوې چې هرڅوک چې متقي او صادق وي زموږ اهل څخه دی.

د اهل‌ بیت فضیلتونه

په ډیری آیتونو او حدیثونو کې، د اهل بیت لپاره بیلابیل فضیلتونه څرګند شوي. د جامعه کبیره په زیارت کې د محمدي رې شهری له نظره، ترټولو هراړخیز ټکي او جملې د اهل بیت د فضیلتونو او ځانګړتیاو په برخه کې ذکر شوي دی. د اهل بیت(ع) ځینې فضیلتونه او ځانګړتیاوی په لاندې دول دي:

عصمت

اصلي مقالې: د امامانو عصمت او د حضرت فاطمې(س) عصمت

د جعفر سبحاني په وینا، د شیعه عالمانو د احزاب سوری په ۳۳ آیت کې چې د تطهیر په نامه معروف دی د اهل بیت سپیڅلی او پاکوالي په اړه استدلال کړی دی.

د دې آیت په وینا، خدای اراده کړي چې اهل بیت له هر ډول ګناه او ناوړه کړنه څخه سپیڅلی کوی. له همدې امله، آیت د اهل بیت عصمت او د دوی ځانګړتیاوی په ګوته کوي.

د ثقلین حدیث، کوم چې د متواتر حدیثونو څخه ګنل کیږي، د پیغمبر(ص)اهل بیت او عترت د عصمت اثباتولو لاملونه دی؛ ځکه چې پدې حدیث کې، د قرآن او د رسول الله(ص) اهل بیت د نه جلا کیدو ټینګار شوي دی. له همدې امله، د هر دول ګناه یا غلطۍ ترسره کول به د دې لامل شي چې دوی له قران څخه جلا شي. پدې حدیث کې هم ویل شوي، رسول الله(ص) څرگندونه کړی دی؛ هرڅوک چې په قرآن او اهل بیت تمسک کوي، ګمراهۍ ته اخته نه کیږی. نو که چیرې دوې معصوم خلک نه وي، د دوی اطاعت او غیر مشروط پیروي کول به د بې لارۍ لامل ګرځوی. د سفینه حدیث بل حدیث دی چې د اهل بیت(ع) د عصمت ثابتولو لپاره دهغه پرباندې استناد شوی.

په نورو باندې غورتیا

اصلي مقاله: د اهل بیت(ع) افضیلت

شیخ صدوق ویلی دی: چې شیعه ګان پدې باور دي چې پیغمبر(ص) او د هغه کورنۍ د خدای ترټولو غوره، خورا خوښونکي او خورا گران مخلوق دي او دا چې خدای(ج) ځمکه او آسمان، جنت او دوزخ او نور مخلوقاتو د دوی لپاره رامینځته کړل. د علامه مجلسې په وینا؛ څوک چې د روایاتو لټون او څیړنه کوي، په یقین سره، د رسول الله(ص) او امامانو(ع) په غورتیا کې به اذعان او اعتراف کوي، او یوازې د خبرونو او روایاتو ناپوه سړی د دوی به له افضلیت او غورتیا څخه انکار کوي.

د مباهله آیت د نورو لاملونه ګنلي ده چې د اصحاب کِساء غوره والي د پیغمبر(ص) نورو کورنۍ او صحابي په پرتله دلالت کوی. د عالمانو په وینا لکه؛ علامه حلي او فضل بن حسن طبرسي، مفسرین موافق دي چې دا آیت د کساء اصحابو په اړه نازل شوی دی. له پیغمبر(ص) روایت شوی دی که چیرې په ځمکه کې د علي، فاطمه، حسن او حسین(ع) څخه غوره خلکو شتون و، نو خدای ماته امر کړی چې د دوی په اړه مباهله وکړم؛ مګر خدای ماته امر وکړ چې به د دوی مرستۍ سره مباهله کوم، او دوی غوره خلک دي.

د محمد حسین مظفر په وینا؛ د مودت آیت هم د اهل بیت(اصحاب کِساء) غوره والي ته ګوته کوي او دا چې دوی د خدای غوره ټاکل شوي دي؛ ځکه چې د دی پرته، دلیل نه درلود چی د مودت(مینه لرل) وجوب دوی ته ځانګړی شوی، او د پیغمبر(ص) د رسالت مزد دوی ته مودت لرل اوسي.

خورا روایاتو هم د اهل بیت غوره والي په ګوته کوي؛ په شمول د ثقلین حدیث، د کوم چی له مخې، رسول الله(ص) د قرآن په څنګ کې اهل بیت کېښوده لي ده او قرآن د ثقل اکبر او اهل بیت یې د ثقل اصغر په توګه نومولي ده. لکه څنګه چې قرآن کریم له مسلمانانو څخه غوره دی، نو اهل بیت هم همداسې دی. د امان حدیث هم د اهل بیت(ع) غوره والي ته دلالت کوی؛ ځکه چې د ځمکې اهل ته امانول، دا د نورو خلکو په پرتله د هغه لوړتیا په ګوته کوي.

د اهل بیت علمي سرچینو

د ثقلین حدیث د اهل بیت د علمي مرجعیت بیان کونکی بولی؛ ځکه چې د پیغمبر(ص) بلنه چې کتاب او اهل بیت باندې ته تمسک وکړئ، دا وايي چې علمي مرجعیت یوازی د اهل بیت(ع) لپاره ځانګړی شوی دی او دا چې مسلمانان باید دوی ته په دیني پیښو او شرایطو کې مراجعه وکړي. داسې ویل شوی چې د پیغمبر(ص) وروسته، د قرآن تعلیماتو او حقایق او د پیغمبر(ص) سنت د اهل بیت پرته بل چا په بشپړ دول او ژورې نه بولي. له همدې امله، دوی د پیغمبر(ص) وروسته د مسلمانانو علمي مرجع د دین په تعلیمات او معارفو په پیژندلو کې دی. او د معارفو د پوهیدلو لپاره باید دوی ته مراجعه و شي.

ولایت او مشرتابه

د اهل بیت(ع) ولایت او سیاسي مشرتابه د دوی له فضیلتونو څخه دی. د رسول الله(ص) بلنه د کتاب او اهل بیت ته تمسک کول د ثقلین په حدیث کې د اهل بیت(ع) په سیاسي مشرتابه او دهغه په انحصار کې څرگندونه ګنی. د ثقلین حدیث په ځینې نقلونو کې د کتاب او اهل بیت پر ځای د «خلیفتین» په توګه تعبیر شوي. د دې حدیث له مخې، اهل بیت د رسول الله(ص) ځای ناستي دی او دهغوی ځای ناستی ټول جهتونوته شاملیږی چې سیاسي چارې او مشرتابه هم پکې شامل دي. د جعفر سبحاني په وینا؛ د غدیر په پیښه کې پیغمبر(ص) علي(ع) او د هغه اهل بیت د رهبری او واکمنۍ لپاره ټاکلی و. ځینې د عصمت ځانګرتیاوی له مخې، د پیغمبر(ص) وروسته امامت او مشرتابه یی د اهل بیت له ځانګرتیاوی بولی ده. همداسې د اهل بیت غیر مشروط پیروی د وجوب په توګه د دوی د سیاسي مشرتابه له دلیلونه نیولي دي. ځکه چې د اطاعت وجوب، د مسلمانانو ژوند پورې ټول شتون و نه شتون کې شاملیږی؛ په شمول د عبادی، اقتصادي، سیاسي او کلتوري مسئلو. له همدې امله، دا اړینه ده چې له دوی د ټولنېز او حکومت پورې اړوند سیاسي مسئلو کې هم متابعت شی.

تکویني ولایت

اصلی مقاله: تکویني ولایت

د لبنان شیعه لیکوال او عالم محمد جمیل حمود په وینا؛ د نادره خلکو په استثنا سره، د اماميه عالمانو موافق دي چې امامان(ع) تکویني ولایت لري. د تکوویني ولایت موخه دا ده چې یو څوک کولۍ شي د خدای په اجازی سره د مخلوق او تکوین نړۍ تصرف کوی؛ د مثال په توګه؛ لا علاج ناروغ د خدای په اجازه شفا ورکوي یا مړ سړی بیرته راژوندي کوي. د تکوویني ولایت په اړه کې روایاتو ګي متواتر ګنلي ده او ډیری یې د سند له پلوه صحیح او معتبر ګنلي ده.

تشریعي ولایت

اصلی مقاله: تشریعي ولایت

د تشریعي ولایت په دوه معنی کارول کیږي:

• د دې ولایت معنی د خلکو پر باندی ولایت په مال او نفوس کې (د تصرف لومړیتوب):
• داسې ویل کیږي چې د پیغمبر(ص) او امامانو په دغسې ولایت کې هیڅ اختلاف شتون نلري. آیت الله صافي دا ډول تشریعی ولایت د دین له ضروریات څخه بولی. د احکامو پرباندی ولایت او د تشریع حقونو په معنی:

د شیعه یوشمیر عالمانو د پیغمبر(ص) ولایت کې د ځینې احکامو په تشریع کی یقیني ګنلي ده مګر د امامانو د ولایت ثابتولو په تشریع کې د شیعه پوهانو ترمنځ اختلاف شتون لري. ځینی امامانو(ع) ته د یو شمیر مستفیض یا متواتر روایاتو پر بنسټ ولایت لرونکي او د تشریع حق ور ګنلي ده. په مقابل کې، یوه ډله قانون جوړونې او د تشریع حق د خدای لپاره ځانګړی بولی او د پیغمبر(ص) او امامانو د تشریع حق نه منی. سید علي میلاني د امامانو په تشریع کې د ولایت شتون یقینی ګنلي ده.

د اهل‌ بیت حقونه

د آیتونو او روایاتو له مخې، اهل بیت په مسلمانانو باندې یولړ حقونه لري، او مسلمانان د دې حقونو پر بنسټ د دوی په وراندی دندې لري چې باید پکي عمل وکړی. پدې حقونو کې ځینې شامل دي:

د اهل‌ بیت څخه د متابعت وجوب

اصلی مقاله: مفترض الطاعه

د اولی الامر آیت په وینا(د خدای او پیغمبر او دخپل امر له خاوندانو څخه اطاعت وکړئ)، د خدای او د هغه د رسول اطاعت سربیره، د غیر مشروط په توګه له اولوالامر څخه هم اطاعت کول واجب ګنل کیږي. د فضل بن حسن طبرسي په وینا، د امامیه پوهانو په باور؛ د اولوالامر موخه امامان(ع) دي.

د ثقلین حدیث له پیغمبر(ص)

د ثقلین حدیث هم د اهل بیت څخه د اطاعت د وجوب ثابتولو لپاره استناد شوی دی؛ ځکه چې پدې حدیث کې، اهل بیت د قران تر څنګ ایښودل شوی دی: لکه څنګه چې د قرآن مطابعت په مسلمانانو باندې واجب دی، دا هم لازمي ده چې د اهل بیت څخه اطاعت وکړی. د قمري کال په څلورم او پنځم پیړۍ کې د امامی فقیه او دیني عالم ابو صلاح حلبي په وینا؛ ترڅو د پیغمبر(ص) وینا د ثقلین په حدیث کې مطلق کړي، د اهل بیت څخه اطاعت هم مطلق او غیر مشروط دی. له همدې امله، مسلمانان باید د اهل بیت په ټولو چلندونو او ویناوو کې مطابعت وکړئ.

د سفینه حدیث هم د اهل بیت(ع) د اطاعت وجوب ته په ګوته کوي؛ ځکه چې د دې حدیث له مخې، د دوی په مطابعت کې ژغورني او د دوی په مخالفت کې هلاکت او بی لارۍ دی. پدې حدیث کې، پیغمبر(ص) د هغه اهل بیت د نوح کښتۍ ته پرتله کړ. د دې ورته والي په اړه، دوی ویلي دي چې هرڅوک په دین کې اهل بیت ته مخه کوي لارښود او وژغورل شي، او څوک چې دوی تعقیب نه کړي هغه به ګمراه شي. د میر حامد حسین په وینا؛ د دې حدیث په وینا، د اهل بیت څخه اطاعت مطلق او غیر مشروط دی.

د اهل بیت مودّت او مینه لرل

اصلی مقاله: د اهل بیت(ع) مودت

د امامیه شیعه ګانو په وینا، د اهل بیت(ع) د مینې او مودّت د مودت آیت له مخې په هر مسلمان باندې واجب دی. د اهل بیت مینه وجوبتیا د مسلمانانو د اتفاق وړ ګنل شوې (پرته له ناصبی ګانو) او د اسلام دین له ضروریات و څخه ګنل شوی دی.

د مودت آیت، کوم چې وايي:« د دهغه په وړاندړ[رسالت]، له تاسو نه اجر غوښتنه نه کوو، پرته له خپلوانو سره مینه کول»، د اهل بیت مینه لرل له وجوب دلیلونو ګنل شوی ده. د ناصر مکارم شیرازي د شیعی له مفسران او د تقلید له مراجعو په وینا؛ د شیعه ټولو مفسرینو، آیت د اهل بیت په توګه تفسیر کړی دی او د دوی مینه لرل د امامانو د مشرۍ او امامت مڼلو وسیله بولي.

د عالمانو په وینا لکه محمد رضا مظفر؛ د پیغمبر(ص) د متواتر حدیثونو له لارې نقل شوې چې د اهل بیت مینه د ایمان نښه او د دوی بغض او کرکه د نفاق نښه ده، د هغوی مینه والو د خدای او پیغمبر(ص) مینه وال او د دوی دښمن د خدای او د هغه رسول دښمن دی دی. د ځینې روایاتو پربنسټ، د اهل بیت مینه د اسلام دین اساس او بنسټ دی. د محمد رضا مظفر په وینا؛ بې له شکه، د اهل بیت(ع) د مینه او مودّت وجوب، د دوی خدای ته نږدیتیا او د دوی خدای نږدی ته د کچه او منزلت لامله دی، او دا چې دوی له شرک او گناهونه او هر څه چی له خدای څخه د لیری کول لاملونه شي هغوی سپیڅلی دی.

د محمد محمدی ری شهري په وینا؛ د اهل بیت لپاره عزادارۍ کول، د دوی سره د مینې څرګندولو یوه لاره ده او د شعائرو د تعظیم یوه مهمه بیلګه ده. همداسې د امامانو(ع) د هدیرو زیارت کول، د دوی د سرور مراسمو کې خوښۍ کول، د اهل بیت فضیلتونو او ځانګرتیاوی یادول او د اهل بیت په نوم د ماشومانو نومول د دوی لپاره د مینې څرګندولو لاره ګنل شوې.

د اهل بیت نمانځني او صلوات لیږدول، د فضیلتونو او کړاوونو یادونه، خمس او صله ورکول د اهل بیت(ع) له نور حقونه ګنل کیږي.

اهل بیت د اهل سنت له نظره

اهل سنت د شیعه ګانو سره د دی په اره یو نظر لری چې اصحاب کساء د اهل بیت غړي دي. د اهل‌سنت په بیلابیلو سرچینو کې خورا حدیثونه راوړل شوي چې پیغمبر(ص) په مکرر ډول علي او فاطمه او حَسَنَین(ع) د خپل اهل بیت په توګه پیژندل کړی ده.

همداسې په اهل‌سنت سرچینو کې ویل شوي چې رسول الله(ص) د علي، فاطمه او حسنین(ع) په اړه ویلی ده: هر څوک چی دوی سره مینه لري، هغه ما سره مینه درلوده او څوک چې د دوی سره دښمني کوی ماسره دښمني کړېده.» د پیغمبر(ص) په بل بیان کې، دا روایت شوې چې د اهل بیت ملګری به د قیامت په ورځ زما سره او زما په کچه به وي. فخر رازي د اهل سنت مفسر، استدلال کوي چې پیغمبر(ص)، علي، فاطمه، حسن او حسین(ع) سره مینه درلوده او دا اړینه ده چې ټولو اسلامي امت د رسول الله(ص) څخه متابعت وکړی، نو د اهل بیت سره مینه لرل واجب دی. ابن حجر هیتمي، په لسم پیړۍ کې د شافعي مذهب له عالمانو هم ویلی دی: له حدیثونو څخه د اهل بیت سره د مینه لرل وجوب او دوی سره کرکه او بغض لرل د شدید حرمت بولول شي. د هغه په وینا؛ پوهان لکه بیهقي او باغوي د اهل بیت مینه د دین له فرائضو ګني. شافعي د اهل‌سنت له څلورو فقیهانو څخه، په شعرونوکی د اهل بیت سره مینه لرل په وجوب کې څرګنده کړیده.

یا أهلَ بیتِ رسولِ الله حُبُّکُم		فَرضٌ مِنَ الله فِی القرآنِ أنزَلَهُ

ژباړه: ای د رسول الله کورنیه، ستاسو مینه د خدای لخوا یو لازمي شي دی چې په قرآن کې یې نازل کړی.

هغه په بل شعر کې وویل:

إنْ كانَ رَفْضاً حُبُّ آلِ مُحَمَّد		فَلْيَشْهَد الثََقلان أنّى رافِضی

ژباړه: که چیرې د آل محمد(ص) سره مینه لرل رفض دی، نو جن او انسو ټولو شاهدي ورکوئ چې زه هم یو رافضی یم.

زمخشري، د اهل‌سنت له مفسرینو څخه او د الکشاف خاوند، د مباهلې آیت د کساء اصحابو د فضیلت او غوره والي لپاره ترټولو غښتلي دلیل ګني. د جعفر سبحاني په وینا؛ ډیری د اهل‌سنت پوهانو د اهل بیت په علمي لوړتیا او لا دین پوه تیا کی منلي دی. د مثال په توګه، ابو حنیفه، د حنفي مذهب بنسټ ایښودونکی او د اهل‌سنت له څلور فقیهانو، په روایت کې ویل شوي چې؛ ما د جعفر بن محمد(ع) څخه لا فقیه نه دی لیدلم. دا جمله د محمد بن مسلم بن شهاب زهري، له تابعینو څخه او د اهل‌سنت فقیه او محدث په لومړۍ او دوهمې پیړۍ کی د امام سجاد(ع) په اړه هم داسې ویل شوی. شافعي، د شافعي مذهب بنسټ ایښودونکی، هم امام سجاد په مدینه کې ترټولو فقیه خلک ګني.

ابن حجر هیتمي وویل: پیغمبر(ص) قرآن او د هغې اهل بیت ته ثقل نوم ورکړی، ثقل هغه شی یادیږي، چې خورا قیمتي او مهم دی، او قرآن او عترت هم په لاندې ډول دي؛ ځکه چې دواړه د دیني علومو معدن، اسرارو او لوی حکمتونه او شرعي احکام دي؛ پدې توګه، دې دواړو باندې تمرکز او د دواړو زده کړې ته وهڅاوه. د ابن حجر په باور، هغه حدیثونه چې د اهل بیت متابعت ته ټینګار کوي د قیامت تر ورځې پورې د دوی متابعت باندې دلالت کوي؛ لکه څنګه چې د قرآن مطابعت کول همداسې ده.

د علي رباني ګلپا یګاني په وینا، د اهل‌سنت ځینی عالمانو له نظره، د اهل بیت په اخلاقي او عملي عصمت کې هیڅ شک نشته؛ هغه څه چې پکې اختلاف شتون لری د دوی علمي عصمت دی.

کتاب پیژندنه

د اهل بیت(ع) په اړه یا د اهل بیت عنوان تر لاندې ډیر کتابونه خپاره شوي، چې ځینې یې دا دي:

• مناقبُ اَهلِ البیت، د ابوالحسن علی بن محمد جُلابي اثر چی د ابن‌مغازلې، په نامه معروف دی، د اهل‌سنت له محدثانو څخه چې د امام علي(ع) فضیلتونو په اره فاطمه(س) او حَسَنین(ع) د فضایلو په اړه لیکلي شوه.
• اهل بیت، د سید محسن امین لیکنه، دغه کتاب په قم ښار کې د اهل بیت(ع) نړیوالې تولنه لخوا خپور شوی.

موسوعةُ سیرةِ اَهل‌البیت علیهم‌السلام

• موسوعة‌ُ سیرةِ اَهلِ البیت علیهم السلام، د باقر شریف قرشي لیکنه. دغه موسوعه په څلوېښتو ټوکو کې د پیغمبر(ص) په اخلاقي، تولنیز او عبادي سیره او دهغه او اهل بیت(ع) د ژوندتاریخ په اړه لیکلي شویده؛
• موسوعة‌ُ اَهلِ البیت علیهم الاسلام، د سید علي عاشور لیکنه چې په بیروت کې د دار نظیر عبود خپور کونکي لخوا په ۱۴۲۷ق. خپور شوه (او په شل ټوکو کی د څوارلس معصومونو د ژوند په اړه لیکل شوی دی؛)
• اَهلُ البیت علیهم السلام سِماتُهُم و حقوقُهُم فی القرآن الکریم، جعفر سبحاني، مؤسسه امام صادق(ع)، لومړی خپور، ‌۱۴۲۰ق؛
• اَهلُ البیتِ فی الکتاب و السُّنة، د محمد محمدي ری‌شهری او سید رسول موسوي لخوا لیکل شوی. دا کتاب په عربي ژبه لیکل شوی ده او د«اهل بیت در قرآن و حدیث» عنوان ترلاندې په فارسي ژبه کې ژباړل شوی. دغه کتاب او د هغې ژباړه د دار الحدیث بنسټ لخوا خپره شوې دی؛
• حقوق اهل بیت در قرآن و روایات، ابراهیم شفیعي سروستانی، موعود عصر، لومړی خپور، ۱۴۰۰لمریز. په دی کتاب کې د اهل بیت شل حقوقه څیرنه شوی.
• حقوق اهل بیت(ع) در تفاسیر اهل‌سنت، محمدیعقوب بشوي، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)،-د المصطفی د ژباړه او خپور نریواله مرکز, لومړۍ خپور، ۱۳۹۰لمریز؛
• اهل بیت علیهم السلام در تفاسیر اهل سنت، احمد عابدي او حسین خاکپور، قم، د زائر خپور، ۱۳۹۲لمریز.

حقیقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام، د اصغر طاهرزاده لیکنه، فضایل و مناقب اهل بیت علیهم‌السلام، د عبداللطیف بن علي بیرجندي واعظ لیکنه، فضائل اهل بیت علیهم‌السلام در صحاح سته د علی زهراب لیکنه، فضایل اهل بیت علیهم‌السلام از منابع اهل‌سنت، د محمدرضا امین‌زاده لیکنه، اهل بیت کلید مشکل‌ها، د سید محمد تیجاني لیکنه، او اهل بیت در قرآن و حدیث د محمدجواد سعدي لیکنه د اهل بیت په اړه نور کتابونه دي.

اړونده لیکنې

• ذوي القربي
• څوارلس معصوم
• د کساء اصحاب
• آل‌ الله