اهل بیت علیهم السلام
- دا مقاله د اهل بیت(ع) په اړه ده. د دولسو امامانو او څوارلسو معصومو د پېژندلو لپاره، د شیعو امامانو او څوارلس معصومان مدخل وګورئ.
اهل بیت (په عربي:اَهلُالبَیت) د اسلام پیغمبر(ص) کورنۍ، چې له هغې څخه موخه د شیعه ادبیات او کتابونو کې څوارلس معصومانو دی. نورې بیلګې او مثالونه هم د اهل بیت لپاره بیان شوي دي؛ لکه د کِساء اصحاب او د پیغمبر(ص) میرمنې.
په شیعه سرچینو کې، فضیلتونه، ځانګړتیاوې او حقونه د اهل بیت(ع) لپاره بیان شوي. د شیعی باور په وینا؛ اهل بیت(ع) د عصمت دریځ وړ دی او د رسول الله(ص) ټولو صحابي، ان داچی له تولو مخلوقاتو څخه غوره دي، د اسلامي ټولنې ولایت او مشرتابه د دوی پر غاړه دی او مسلمانان باید په ټولو دیني شوونو او تعلیماتو کې اهل بیت(ع) ته په پام کې ونیسي او تعقیب یې کړي.
همدارنګه، د شیعه سرچینو پربنسټ د اهل بیت(ع) مودت (مینه لرل) په مسلمانانو باندې واجب دی او په روایاتو کې د اسلام اساس په توگه پیژندل شویدي دی. د تطهیر آیت او د مودت آیت، همداسې د ثَقَلَین، سفینه(کښتۍ) او اَمان حدیثونو په شمول، د اهل بیت د فضیلتونو په اړه کې له مشهور آیاتو او حدیثونو شمیرل کیږی.
اهل سنت، که څه د اهل بیت په مثالونو کې له شیعی سره موافق ندي، خو ډیری یې د کساء اصحاب د اهل بیت له مثالونه ګنلي ده او د دوی لپاره فضیلتونو بیان کړیده؛ په شمول ده: د دوی په وړاندې د نفرت او دښمنۍ منعه بولول او د دوی مینې او درناوي کول د واجب په توگه گنل، د کساء اصحابو فضیلت او لوړتیا، د دوی علمي مرجع او عصمت.
مسلمانانو په بیلابیلو ژبو، لکه فارسي، عربي او اردو کې د اهل بیت(ع) په اړه ډیری کتابونه لیکلي دي. د دوی په مینځ کې په څلویښت ټوکو کې د باقر شریف قرشي اثر، مَوسوعةُ سیرةِ اَهلِ البیت علیهم السلام، مَوسوعةُ اَهلِ البیت علیهم الاسلام په شل ټوکونو کې چی د سید علي عاشور لخوا لیکل شوی دی او اَهلُ البیت علیهم السلام سِماتُهُم و حُقُوقُهم فی القرآنِ الکریم، چې د جعفر سبحاني لخوا لیکل شوی ده. همداسې د اهل بیت په اړه ډیری شعرونه او د هنرې کارونه هم رامینځته کړي دی، او د دوی په نومونو یې ډیری علمي او کلتوري مرکزونه نومول شوی دی.
ځایګاه او ارزښت
داسې ویل شوي چې ټول مسلمانان، د اسلام له پیل څخه تر نن ورځې پورې، پرته له یو څو ناصبی څخه، د رسول الله(ص) د اهل بیت سره مینه او لیوالتیا لري او په علم او عمل کې دهغوی لوړ مقام باور لری؛ مګر د اسلامي فرقې په منځ کې، شیعه ګان د اهل بیت پیروانو په توګه پیژندل شوي.[۱] د شیعه مکتب، د اهل بیت(ع) دباور او پیروی کول لامله د اهل بیت مکتب په نامه یادیږي[۲] همداسې د شیعه له فقهي مکتب څخه هم د اهل بیت(ع) فقهي مکتب په توګه پیژندل کیږي[۳]
د پیغمبر(ص) سنت اولاره(کړنه، وینا او تقریر) حجیت او اعتیار، د شیعو او اهل سنت د اتفاق وړدی، او دوی د نبوي(ص) سیری او لاره د شرعي احکامو یوه سرچینه ګني؛ مګر شیعه ګانو، د اهل سنت په توپیر کې او د آیتونو او حدیثونو بنسټ د اهل بیت(امامانو او حضرت زهرا) سیری اولاره هم په پام کې نیولی او د شرعي حکمونو لپاره یوه سرچینه او لاملونه گنلي ده.[۴]
شیعه ګان پدې باور دي چې اسلام، چې د اهل بیت په مکتب کې معرفي شوی، یو رښتینی، بشپړ او جامع اسلام دی.[۵]
په شیعه او اهل سنت سرچینو کې، د اهل بیت(ع) د فضیلتونو، ځانګړتیاو او حقونو په اړه ډیری روایتونو شتون لري.[۶] پیغمبر(ص) په مکرر ډول د اهل بیت(ع) ساتنه او د دوی درناوي سپارښتنه کړی ده.[۷]
ډیری کتابونه او مقالې د مسلمانانو، د شیعه ګانو او اهل سنت لخوا په بیلابیلو ژبو لکه فارسي، عربي او اردو کې د اهل بیت(ع) په اړه لیکل شوي دي.[۸] مسلمانانو په ځانګړي توګه شیعه ګانو، تل د اهل بیت(ع) سره خپله مینه او لیوالتیا په بیلابیلو لارو کې ښودلې دی؛ لکه د دوی د ماتم او ویری ورځو په بهیر کې ماتم کول[۹] او د دوی د خوښۍ کې خوښۍ او سرور کول[۱۰] نښلی دی. شعرونه[۱۱] او ډیرې هنری کارونه لکه خطاطي[۱۲] د اهل بیت(ع) په اړه هم رامینځته شوي.
د اهل بیت په اړه له مشهور شعرونو د فردوسي شعر (منم بندهٔ اهل بیت نبی*ستایندهٔ خاک و پای وصی) ژباړه: (زه د پیغمبر د کورنۍ بنده یم * د هغه وصي د پښی خاوره ستاینه کونکی یم)[۱۳] او د سعدی شعر(سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی*عشق محمد بس است و آل محمد)[۱۴] ژباړه:(سعدي که تاسو په مینه او ځوانانو کې یاست*د محمد مینه بسه ده او د محمد کورنۍ).[۱۴] او د شافعي شعر، چی د اهل سنت د څلورو فقیهانو څخه دي: «یا أهلَ بیتِ رسولِ الله حُبُّکُم فَرضٌ مِنَ اللّه ِ فِی القُرآنِ أنزَلَهُ؛ ژباړه: ای د رسول الله(ص) کورنیه! ستاسو مینه د خدای لخوا واجب دی، کوم چې په قرآن کې څرګند شوی دی.»[۱۵]
مسلمانانو، په ځانګړي توګه شیعه ګانو، د اهل بیت(ع) په نومونو د خپلو ماشومانو نوم ورکولو ته ځانګړې پاملرنه لري[۱۶] سربیره پردې، مسلمانانو د اهل بیت(ع) د هر یو په توګه ډیری مرکزونه نومول؛ پوهنتونونه لکه؛ په تهران کې د اهل بیت(ع)پوهنتون[۱۷] یا په اردن هیواد کې د آلالبیت پوهنتون،[۱۸] بنسټونو لکه؛ مجمع جهانی اهل بیت (د اهل البیټ نړیواله ټولنه)[۱۹] ډیر جوماتونو[۲۰] هم د اهل بیت په نومونو نومول شوي دي. په مذهبي بیرغونو او لیکنې هم د اهل بیت سرلیک کارول شوی دي.[۲۱]
مفهوم پیژندنه
د علي رباني ګلپایګاني په وینا؛ په شیعه سرچینو کې د اهل بیت(ع) څخه موخه، که چیرې له قرینی او اضافي قید پرته وکارول شي، د پیغمبر(ص) د خپلوانو یوه ډله ده چې ځانګړی دریځ او حیثیت لري، او د دوی وینا او چلند د حق او لارښود لپاره معیارونه دي.[۲۲]
راغب اصفهاني وویل چې؛ اهل بیت(په مطلق ډول) د پیغمبر کورنۍ ته اشاره کوي او دوی پردی ټکی پیژندل کیږي.[۲۳] د حسن مصطفوی د قرآن د علومو څیړونکۍ او مفسر او د محمد محمدی ری شهري حدیث څیرونکی، په اندونو؛ د اهل اصلي او جامع معنی، د اشخاصو یا توکو نږدې کول او اړیکه د هغه چا سره ده چې اهل ویل کیږي او د قوت او کمزروتیا له مخی مرتبو لري؛ میرمن، ماشومان، لمسيان او زوم ټول اهل ګنل کیږي.[۲۴] همداسې د هر کور یا ښار اوسیدونکو د هغه اهل ګنل کیږی او د هر پیغمبر(ص) امت د هغه اهل ګنل کیږي.[۲۵]
په لغت کې اهل بیت د کور اوسیدونکي په معنی راغلی دي؛[۲۶] البته، حسن مصطفوی د بیت موخه کورنۍ گنلی ده نه کور.[۲۷]
مثالونه
په دی اړه چې اهل بیت څوک دی او څوک پکې شاملیږی، د شیعه او اهل سنت عالمانو بیلابیل مثالونه یادوني کړیده:
اصحاب کساء
د فضل بن حسن طبرسي په وینا، مسلمانان په دی باندې موافق دي چې د اهل بیت موخه به تطهیر آیت کې د رسول الله(ص) اهل بیت دی. او د فریقین(شیعه او سنی) روایاتو له مخې[یادونه۱] او د شیعه په اند؛ دغه آیت پیغمبر(ص)، علي(ع)، فاطمه(س) او حسن او حسین(ع) ته ځانګړی شوی دی.[۲۸] علامه طباطبایي د تطهیر آیت لاندې وايي؛ چې د قرآن په عرف کې د اهل بیت کلمه یو ځانګړی نوم دی او یوازې پنځه ټنه ته ګوته کوي؛ که څه هم په عمومی ډول کې، ټولو خپلوانو ته د ګوته کولو لپاره هم کارول کیږي.[۲۹]
د حسن مصطفوي په وینا د تطهیر په آیت کې اهل بیت پخپله پیغمبر(ص) هم شامل دی؛ «ځکه چې، د ځینې مفسرینو د نظر پر وراندې، د اهل بیت کلمه، د رسول الله ټکي ته نه ده اضافه شوې.»[۳۰]
څوارلس معصومانو
د رباني ګلپایگاني په وینا؛ په شیعه کتابونو کې، هرکله چې اهل بیت د قرینه پرته کارول کیږي، د پیغمبر د خپلوانو ځانګړې ډله موخه ده، چې له عصمت ځانګرتیاوی څخه برخمنه ده او د دوی مثال د آیتونو او حدیثونو پر بنسټ، څوارلس معصومانو دی.[۳۱] په ځینو روایاتو کې د شیعی ټول امامانو د اهل بیت په توګه پیژندل شوي دي.[۳۲] د مثال په توګه؛ په یو روایت کې له پیغمبر(ص) څخه وپوښتل شو: «ستاسو اهل بیت څوک دي؟ » پیغمبر(ص) ځواب ورکړ: علي، زما دوه ماشومان حسن او حسین او نهه امامانو د حسین له ټبر څخه».[۳۳]
داسې ویل کیږي چې د امامیه شیعه ګانو او د ډیری اهل سنت عالمانو په وینا؛ ټول شیعه امامان د رسول الله(ص) اهل بیت دي.[۳۴] محمد محمدي ری شهري په دې باور دی چې د تطهیر آیت د سیاق او مینځپانګې پر بنسټ او د رسول الله(ص) د کړنو له مخې او نورو قراینو په پیژندلو کې، پدې هیڅ شک نشته چې د اهل بیت موخه، پدې آیت کې د پیغمبر(ص) د کورنۍ ځانګړې ډله ده؛ څوک چې د پیغمبر(ص) نه وروسته د امت لارښود او مشرتابه دوی ته سپارل شوی ده.[۳۵]
د پیغمبر(ص) میرمنې
ځینې د اهل سنت مفسرینو د تطهیر په آیت کې د اهل بیت موخه یوازې د پیغمبر(ص) میرمنې بولی.[۳۶] ځینې د اهل سنت عالمانو پنځه تنه او د رسول الله(ص) میرمنې سره د تطهیر په آیت کې د اهل بیت مثالونه ګنلي دي.[۳۷] له زید بن علي روایت شوی که چیرې موخه د رسول الله(ص) میرمنو د تطهیر په آیت کې و، نو د نارینه ضمیرونو پرځای، باید چې ښځینه ضمیرونه وکارول شي.[۳۸] همداسې ویل شوی چې د ځینې دلیلونو لامله لکه؛ د نارینه ضمیرونو کارول، ګن شمیر روایاتو، د پیغمبر(ص) میرمنو اړوند آیتونو په عباراتو کې توپیر د تطهیر آیت سره په عباراتو او وینا کی، څرګندیږی چې پدې آیت کې د رسول الله(ص) میرمنې شامل ندي.[۳۹]
د رسول الله(ص) نَسَبی خپلوان چې پر هغې صدقه منع دی
د ځینې اهل سنت روایاتو په وینا؛ د رسول الله(ص) ټول خپلوان چې دوی ته صدقه(خیرات) حرام دي، لکه د علي(ع) کورنۍ، د عقیل کورنۍ، د عباس کورنۍ، او د جعفر کورنۍ، د اهل بیت مثالونه ګنل کیږي.[۴۰]
رښتیني موءمنانو
د ځینې روایاتو په وینا؛ په اهل بیت کې هغه مسلمانانو شامل دي پرته لدې چې دوی د پیغمبر(ص) سره نسبي اړیکې ولري او که نه، د پیغمبر(ص) په متابعت کې صادق او ولاړ وی؛[۴۱] لکه څنګه چې د ځینې روایاتو سره سم، پیغمبر(ص) ځینې کسانو لکه سلمان فارسي[۴۲] او اباذر غفاري[۴۳] له خپل اهل بیت څخه ګنلي ده. له امام صادق(ع) څخه روایت شوې چې هرڅوک چې متقي او صادق وي زموږ اهل څخه دی.[۴۴]
د اهل بیت فضیلتونه
په ډیری آیتونو او حدیثونو کې، د اهل بیت لپاره بیلابیل فضیلتونه څرګند شوي.[۴۵] د جامعه کبیره په زیارت کې د محمدي رې شهری له نظره، ترټولو هراړخیز ټکي او جملې د اهل بیت د فضیلتونو او ځانګړتیاو په برخه کې ذکر شوي دی.[۴۶] د اهل بیت(ع) ځینې فضیلتونه او ځانګړتیاوی په لاندې دول دي:
عصمت
د جعفر سبحاني په وینا،[۴۷] د شیعه عالمانو[۴۸] د احزاب سوری په ۳۳ آیت کې چې د تطهیر په نامه معروف دی د اهل بیت سپیڅلی او پاکوالي په اړه استدلال کړی دی.
د دې آیت په وینا، خدای اراده کړي چې اهل بیت له هر ډول ګناه او ناوړه کړنه څخه سپیڅلی کوی. له همدې امله، آیت د اهل بیت عصمت او د دوی ځانګړتیاوی په ګوته کوي.[۴۹]
د ثقلین حدیث[۵۰]، کوم چې د متواتر حدیثونو څخه ګنل کیږي،[۵۱] د پیغمبر(ص)اهل بیت او عترت د عصمت اثباتولو لاملونه دی؛ ځکه چې پدې حدیث کې، د قرآن او د رسول الله(ص) اهل بیت د نه جلا کیدو ټینګار شوي دی. له همدې امله، د هر دول ګناه یا غلطۍ ترسره کول به د دې لامل شي چې دوی له قران څخه جلا شي.[۵۲] پدې حدیث کې هم ویل شوي، رسول الله(ص) څرگندونه کړی دی؛ هرڅوک چې په قرآن او اهل بیت تمسک کوي، ګمراهۍ ته اخته نه کیږی. نو که چیرې دوې معصوم خلک نه وي، د دوی اطاعت او غیر مشروط پیروي کول به د بې لارۍ لامل ګرځوی.[۵۳] د سفینه حدیث بل حدیث دی چې د اهل بیت(ع) د عصمت ثابتولو لپاره دهغه پرباندې استناد شوی.[۵۴]
په نورو باندې غورتیا
شیخ صدوق ویلی دی: چې شیعه ګان پدې باور دي چې پیغمبر(ص) او د هغه کورنۍ د خدای ترټولو غوره، خورا خوښونکي او خورا گران مخلوق دي او دا چې خدای(ج) ځمکه او آسمان، جنت او دوزخ او نور مخلوقاتو د دوی لپاره رامینځته کړل.[۵۵] د علامه مجلسې په وینا؛ څوک چې د روایاتو لټون او څیړنه کوي، په یقین سره، د رسول الله(ص) او امامانو(ع) په غورتیا کې به اذعان او اعتراف کوي، او یوازې د خبرونو او روایاتو ناپوه سړی د دوی به له افضلیت او غورتیا څخه انکار کوي.[۵۶]
د مباهله آیت د نورو لاملونه ګنلي ده چې د اصحاب کِساء غوره والي د پیغمبر(ص) نورو کورنۍ او صحابي په پرتله دلالت کوی.[۵۷] د عالمانو په وینا لکه؛ علامه حلي او فضل بن حسن طبرسي، مفسرین موافق دي چې دا آیت د کساء اصحابو په اړه نازل شوی دی.[۵۸] له پیغمبر(ص) روایت شوی دی که چیرې په ځمکه کې د علي، فاطمه، حسن او حسین(ع) څخه غوره خلکو شتون و، نو خدای ماته امر کړی چې د دوی په اړه مباهله وکړم؛ مګر خدای ماته امر وکړ چې به د دوی مرستۍ سره مباهله کوم، او دوی غوره خلک دي.[۵۹]
د محمد حسین مظفر په وینا؛ د مودت آیت هم د اهل بیت(اصحاب کِساء) غوره والي ته ګوته کوي او دا چې دوی د خدای غوره ټاکل شوي دي؛ ځکه چې د دی پرته، دلیل نه درلود چی د مودت(مینه لرل) وجوب دوی ته ځانګړی شوی، او د پیغمبر(ص) د رسالت مزد دوی ته مودت لرل اوسي.[۶۰]
خورا روایاتو هم د اهل بیت غوره والي په ګوته کوي؛ په شمول د ثقلین حدیث، د کوم چی له مخې، رسول الله(ص) د قرآن په څنګ کې اهل بیت کېښوده لي ده او قرآن د ثقل اکبر او اهل بیت یې د ثقل اصغر په توګه نومولي ده. لکه څنګه چې قرآن کریم له مسلمانانو څخه غوره دی، نو اهل بیت هم همداسې دی.[۶۱] د امان حدیث هم د اهل بیت(ع) غوره والي ته دلالت کوی؛ ځکه چې د ځمکې اهل ته امانول، دا د نورو خلکو په پرتله د هغه لوړتیا په ګوته کوي.[۶۲]
د اهل بیت علمي سرچینو
د ثقلین حدیث د اهل بیت د علمي مرجعیت بیان کونکی بولی؛ ځکه چې د پیغمبر(ص) بلنه چې کتاب او اهل بیت باندې ته تمسک وکړئ، دا وايي چې علمي مرجعیت یوازی د اهل بیت(ع) لپاره ځانګړی شوی دی او دا چې مسلمانان باید دوی ته په دیني پیښو او شرایطو کې مراجعه وکړي.[۶۳] داسې ویل شوی چې د پیغمبر(ص) وروسته، د قرآن تعلیماتو او حقایق او د پیغمبر(ص) سنت د اهل بیت پرته بل چا په بشپړ دول او ژورې نه بولي. له همدې امله، دوی د پیغمبر(ص) وروسته د مسلمانانو علمي مرجع د دین په تعلیمات او معارفو په پیژندلو کې دی. او د معارفو د پوهیدلو لپاره باید دوی ته مراجعه و شي.[۶۴]
ولایت او مشرتابه
د اهل بیت(ع) ولایت او سیاسي مشرتابه د دوی له فضیلتونو څخه دی. د رسول الله(ص) بلنه د کتاب او اهل بیت ته تمسک کول د ثقلین په حدیث کې د اهل بیت(ع) په سیاسي مشرتابه او دهغه په انحصار کې څرگندونه ګنی. [۶۵] د ثقلین حدیث په ځینې نقلونو کې د کتاب او اهل بیت پر ځای د «خلیفتین» په توګه تعبیر شوي.[۶۶] د دې حدیث له مخې، اهل بیت د رسول الله(ص) ځای ناستي دی او دهغوی ځای ناستی ټول جهتونوته شاملیږی چې سیاسي چارې او مشرتابه هم پکې شامل دي.[۶۷] د جعفر سبحاني په وینا؛ د غدیر په پیښه کې پیغمبر(ص) علي(ع) او د هغه اهل بیت د رهبری او واکمنۍ لپاره ټاکلی و.[۶۸] ځینې د عصمت ځانګرتیاوی له مخې، د پیغمبر(ص) وروسته امامت او مشرتابه یی د اهل بیت له ځانګرتیاوی بولی ده.[۶۹] همداسې د اهل بیت غیر مشروط پیروی د وجوب په توګه د دوی د سیاسي مشرتابه له دلیلونه نیولي دي. ځکه چې د اطاعت وجوب، د مسلمانانو ژوند پورې ټول شتون و نه شتون کې شاملیږی؛ په شمول د عبادی، اقتصادي، سیاسي او کلتوري مسئلو. له همدې امله، دا اړینه ده چې له دوی د ټولنېز او حکومت پورې اړوند سیاسي مسئلو کې هم متابعت شی.[۷۰]
تکویني ولایت
د لبنان شیعه لیکوال او عالم محمد جمیل حمود په وینا؛ د نادره خلکو په استثنا سره، د اماميه عالمانو موافق دي چې امامان(ع) تکویني ولایت لري.[۷۱] د تکوویني ولایت موخه دا ده چې یو څوک کولۍ شي د خدای په اجازی سره د مخلوق او تکوین نړۍ تصرف کوی؛ د مثال په توګه؛ لا علاج ناروغ د خدای په اجازه شفا ورکوي یا مړ سړی بیرته راژوندي کوي.[۷۲] د تکوویني ولایت په اړه کې روایاتو ګي متواتر ګنلي ده[۷۳] او ډیری یې د سند له پلوه صحیح او معتبر ګنلي ده.[۷۴]
تشریعي ولایت
د تشریعي ولایت په دوه معنی کارول کیږي:
- د دې ولایت معنی د خلکو پر باندی ولایت په مال او نفوس کې (د تصرف لومړیتوب):[۷۵]
- داسې ویل کیږي چې د پیغمبر(ص) او امامانو په دغسې ولایت کې هیڅ اختلاف شتون نلري.[۷۶] آیت الله صافي دا ډول تشریعی ولایت د دین له ضروریات څخه بولی.[۷۷] د احکامو پرباندی ولایت او د تشریع حقونو په معنی:[۷۸]
د شیعه یوشمیر عالمانو د پیغمبر(ص) ولایت کې د ځینې احکامو په تشریع کی یقیني ګنلي ده[۷۹] مګر د امامانو د ولایت ثابتولو په تشریع کې د شیعه پوهانو ترمنځ اختلاف شتون لري. ځینی امامانو(ع) ته د یو شمیر مستفیض یا متواتر روایاتو پر بنسټ[۸۰] ولایت لرونکي او د تشریع حق ور ګنلي ده.[۸۱] په مقابل کې، یوه ډله قانون جوړونې او د تشریع حق د خدای لپاره ځانګړی بولی او د پیغمبر(ص) او امامانو د تشریع حق نه منی.[۸۲] سید علي میلاني د امامانو په تشریع کې د ولایت شتون یقینی ګنلي ده.[۸۳]
د اهل بیت حقونه
د آیتونو او روایاتو له مخې، اهل بیت په مسلمانانو باندې یولړ حقونه لري، او مسلمانان د دې حقونو پر بنسټ د دوی په وراندی دندې لري چې باید پکي عمل وکړی. پدې حقونو کې ځینې شامل دي:
د اهل بیت څخه د متابعت وجوب
د اولی الامر آیت په وینا(د خدای او پیغمبر او دخپل امر له خاوندانو څخه اطاعت وکړئ)، د خدای او د هغه د رسول اطاعت سربیره، د غیر مشروط په توګه له اولوالامر څخه هم اطاعت کول واجب ګنل کیږي. [۸۴] د فضل بن حسن طبرسي په وینا، د امامیه پوهانو په باور؛ د اولوالامر موخه امامان(ع) دي.[۸۵]
د ثقلین حدیث هم د اهل بیت څخه د اطاعت د وجوب ثابتولو لپاره استناد شوی دی؛ ځکه چې پدې حدیث کې، اهل بیت د قران تر څنګ ایښودل شوی دی: لکه څنګه چې د قرآن مطابعت په مسلمانانو باندې واجب دی، دا هم لازمي ده چې د اهل بیت څخه اطاعت وکړی.[۸۶] د قمري کال په څلورم او پنځم پیړۍ کې د امامی فقیه او دیني عالم ابو صلاح حلبي په وینا؛ ترڅو د پیغمبر(ص) وینا د ثقلین په حدیث کې مطلق کړي، د اهل بیت څخه اطاعت هم مطلق او غیر مشروط دی. له همدې امله، مسلمانان باید د اهل بیت په ټولو چلندونو او ویناوو کې مطابعت وکړئ.[۸۷]
د سفینه حدیث هم د اهل بیت(ع) د اطاعت وجوب ته په ګوته کوي؛ ځکه چې د دې حدیث له مخې، د دوی په مطابعت کې ژغورني او د دوی په مخالفت کې هلاکت او بی لارۍ دی.[۸۸] پدې حدیث کې، پیغمبر(ص) د هغه اهل بیت د نوح کښتۍ ته پرتله کړ. د دې ورته والي په اړه، دوی ویلي دي چې هرڅوک په دین کې اهل بیت ته مخه کوي لارښود او وژغورل شي، او څوک چې دوی تعقیب نه کړي هغه به ګمراه شي.[۸۹] د میر حامد حسین په وینا؛ د دې حدیث په وینا، د اهل بیت څخه اطاعت مطلق او غیر مشروط دی.[۹۰]
د اهل بیت مودّت او مینه لرل
اصلی مقاله: د اهل بیت(ع) مودت
د امامیه شیعه ګانو په وینا، د اهل بیت(ع) د مینې او مودّت د مودت آیت له مخې په هر مسلمان باندې واجب دی.[۹۱] د اهل بیت مینه وجوبتیا د مسلمانانو د اتفاق وړ ګنل شوې (پرته له ناصبی ګانو) او د اسلام دین له ضروریات و څخه ګنل شوی دی.[۹۲]
د مودت آیت، کوم چې وايي:« د دهغه په وړاندړ[رسالت]، له تاسو نه اجر غوښتنه نه کوو، پرته له خپلوانو سره مینه کول»،[۹۳] د اهل بیت مینه لرل له وجوب دلیلونو ګنل شوی ده.[۹۴] د ناصر مکارم شیرازي د شیعی له مفسران او د تقلید له مراجعو په وینا؛ د شیعه ټولو مفسرینو، آیت د اهل بیت په توګه تفسیر کړی دی او د دوی مینه لرل د امامانو د مشرۍ او امامت مڼلو وسیله بولي.[۹۵]
د عالمانو په وینا لکه محمد رضا مظفر؛ د پیغمبر(ص) د متواتر حدیثونو له لارې نقل شوې چې د اهل بیت مینه د ایمان نښه او د دوی بغض او کرکه د نفاق نښه ده، د هغوی مینه والو د خدای او پیغمبر(ص) مینه وال او د دوی دښمن د خدای او د هغه رسول دښمن دی دی.[۹۶] د ځینې روایاتو پربنسټ، د اهل بیت مینه د اسلام دین اساس او بنسټ دی.[۹۷] د محمد رضا مظفر په وینا؛ بې له شکه، د اهل بیت(ع) د مینه او مودّت وجوب، د دوی خدای ته نږدیتیا او د دوی خدای نږدی ته د کچه او منزلت لامله دی، او دا چې دوی له شرک او گناهونه او هر څه چی له خدای څخه د لیری کول لاملونه شي هغوی سپیڅلی دی.[۹۸]
د محمد محمدی ری شهري په وینا؛ د اهل بیت لپاره عزادارۍ کول، د دوی سره د مینې څرګندولو یوه لاره ده او د شعائرو د تعظیم یوه مهمه بیلګه ده.[۹۹] همداسې د امامانو(ع) د هدیرو زیارت کول، [۱۰۰] د دوی د سرور مراسمو کې خوښۍ کول،[۱۰۱] د اهل بیت فضیلتونو او ځانګرتیاوی یادول[۱۰۲] او د اهل بیت په نوم د ماشومانو نومول د دوی لپاره د مینې څرګندولو لاره ګنل شوې.[۱۰۳]
د اهل بیت نمانځني او صلوات لیږدول، د فضیلتونو او کړاوونو یادونه، خمس او صله ورکول د اهل بیت(ع) له نور حقونه ګنل کیږي.[۱۰۴]
اهل بیت د اهل سنت له نظره
اهل سنت د شیعه ګانو سره د دی په اره یو نظر لری چې اصحاب کساء د اهل بیت غړي دي. د اهلسنت په بیلابیلو سرچینو کې خورا حدیثونه راوړل شوي چې پیغمبر(ص) په مکرر ډول علي او فاطمه او حَسَنَین(ع) د خپل اهل بیت په توګه پیژندل کړی ده.[۱۰۵]
همداسې په اهلسنت سرچینو کې ویل شوي چې رسول الله(ص) د علي، فاطمه او حسنین(ع) په اړه ویلی ده: هر څوک چی دوی سره مینه لري، هغه ما سره مینه درلوده او څوک چې د دوی سره دښمني کوی ماسره دښمني کړېده.»[۱۰۶] د پیغمبر(ص) په بل بیان کې، دا روایت شوې چې د اهل بیت ملګری به د قیامت په ورځ زما سره او زما په کچه به وي.[۱۰۷] فخر رازي د اهل سنت مفسر، استدلال کوي چې پیغمبر(ص)، علي، فاطمه، حسن او حسین(ع) سره مینه درلوده او دا اړینه ده چې ټولو اسلامي امت د رسول الله(ص) څخه متابعت وکړی، نو د اهل بیت سره مینه لرل واجب دی.[۱۰۸] ابن حجر هیتمي، په لسم پیړۍ کې د شافعي مذهب له عالمانو هم ویلی دی: له حدیثونو څخه د اهل بیت سره د مینه لرل وجوب او دوی سره کرکه او بغض لرل د شدید حرمت بولول شي. د هغه په وینا؛ پوهان لکه بیهقي او باغوي د اهل بیت مینه د دین له فرائضو ګني.[۱۰۹] شافعي د اهلسنت له څلورو فقیهانو څخه، په شعرونوکی د اهل بیت سره مینه لرل په وجوب کې څرګنده کړیده.[۱۱۰]
ژباړه: ای د رسول الله کورنیه، ستاسو مینه د خدای لخوا یو لازمي شي دی چې په قرآن کې یې نازل کړی.
هغه په بل شعر کې وویل:[۱۱۱]
ژباړه: که چیرې د آل محمد(ص) سره مینه لرل رفض دی، نو جن او انسو ټولو شاهدي ورکوئ چې زه هم یو رافضی یم.
زمخشري، د اهلسنت له مفسرینو څخه او د الکشاف خاوند، د مباهلې آیت د کساء اصحابو د فضیلت او غوره والي لپاره ترټولو غښتلي دلیل ګني.[۱۱۲] د جعفر سبحاني په وینا؛ ډیری د اهلسنت پوهانو د اهل بیت په علمي لوړتیا او لا دین پوه تیا کی منلي دی.[۱۱۳] د مثال په توګه، ابو حنیفه، د حنفي مذهب بنسټ ایښودونکی او د اهلسنت له څلور فقیهانو، په روایت کې ویل شوي چې؛ ما د جعفر بن محمد(ع) څخه لا فقیه نه دی لیدلم.[۱۱۴] دا جمله د محمد بن مسلم بن شهاب زهري، له تابعینو څخه او د اهلسنت فقیه او محدث په لومړۍ او دوهمې پیړۍ کی د امام سجاد(ع) په اړه هم داسې ویل شوی.[۱۱۵] شافعي، د شافعي مذهب بنسټ ایښودونکی، هم امام سجاد په مدینه کې ترټولو فقیه خلک ګني.[۱۱۶]
ابن حجر هیتمي وویل: پیغمبر(ص) قرآن او د هغې اهل بیت ته ثقل نوم ورکړی، ثقل هغه شی یادیږي، چې خورا قیمتي او مهم دی، او قرآن او عترت هم په لاندې ډول دي؛ ځکه چې دواړه د دیني علومو معدن، اسرارو او لوی حکمتونه او شرعي احکام دي؛ پدې توګه، دې دواړو باندې تمرکز او د دواړو زده کړې ته وهڅاوه.[۱۱۷] د ابن حجر په باور، هغه حدیثونه چې د اهل بیت متابعت ته ټینګار کوي د قیامت تر ورځې پورې د دوی متابعت باندې دلالت کوي؛ لکه څنګه چې د قرآن مطابعت کول همداسې ده.[۱۱۸]
د علي رباني ګلپا یګاني په وینا، د اهلسنت ځینی عالمانو له نظره، د اهل بیت په اخلاقي او عملي عصمت کې هیڅ شک نشته؛ هغه څه چې پکې اختلاف شتون لری د دوی علمي عصمت دی.[۱۱۹]
کتاب پیژندنه
د اهل بیت(ع) په اړه یا د اهل بیت عنوان تر لاندې ډیر کتابونه خپاره شوي، چې ځینې یې دا دي:
- مناقبُ اَهلِ البیت، د ابوالحسن علی بن محمد جُلابي اثر چی د ابنمغازلې، په نامه معروف دی، د اهلسنت له محدثانو څخه چې د امام علي(ع) فضیلتونو په اره فاطمه(س) او حَسَنین(ع) د فضایلو په اړه لیکلي شوه.
- اهل بیت، د سید محسن امین لیکنه، دغه کتاب په قم ښار کې د اهل بیت(ع) نړیوالې تولنه لخوا خپور شوی.
- موسوعةُ سیرةِ اَهلِ البیت علیهم السلام، د باقر شریف قرشي لیکنه. دغه موسوعه په څلوېښتو ټوکو کې د پیغمبر(ص) په اخلاقي، تولنیز او عبادي سیره او دهغه او اهل بیت(ع) د ژوندتاریخ په اړه لیکلي شویده؛[۱۲۰]
- موسوعةُ اَهلِ البیت علیهم الاسلام، د سید علي عاشور لیکنه چې په بیروت کې د دار نظیر عبود خپور کونکي لخوا په ۱۴۲۷ق. خپور شوه (او په شل ټوکو کی د څوارلس معصومونو د ژوند په اړه لیکل شوی دی؛)
- اَهلُ البیت علیهم السلام سِماتُهُم و حقوقُهُم فی القرآن الکریم، جعفر سبحاني، مؤسسه امام صادق(ع)، لومړی خپور، ۱۴۲۰ق؛
- اَهلُ البیتِ فی الکتاب و السُّنة، د محمد محمدي ریشهری او سید رسول موسوي لخوا لیکل شوی. دا کتاب په عربي ژبه لیکل شوی ده او د«اهل بیت در قرآن و حدیث» عنوان ترلاندې په فارسي ژبه کې ژباړل شوی. دغه کتاب او د هغې ژباړه د دار الحدیث بنسټ لخوا خپره شوې دی؛
- حقوق اهل بیت در قرآن و روایات، ابراهیم شفیعي سروستانی، موعود عصر، لومړی خپور، ۱۴۰۰لمریز. په دی کتاب کې د اهل بیت شل حقوقه څیرنه شوی.
- حقوق اهل بیت(ع) در تفاسیر اهلسنت، محمدیعقوب بشوي، قم، مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)،-د المصطفی د ژباړه او خپور نریواله مرکز, لومړۍ خپور، ۱۳۹۰لمریز؛
- اهل بیت علیهم السلام در تفاسیر اهل سنت، احمد عابدي او حسین خاکپور، قم، د زائر خپور، ۱۳۹۲لمریز.
حقیقت نوری اهل بیت علیهمالسلام، د اصغر طاهرزاده لیکنه، فضایل و مناقب اهل بیت علیهمالسلام، د عبداللطیف بن علي بیرجندي واعظ لیکنه، فضائل اهل بیت علیهمالسلام در صحاح سته د علی زهراب لیکنه، فضایل اهل بیت علیهمالسلام از منابع اهلسنت، د محمدرضا امینزاده لیکنه، اهل بیت کلید مشکلها، د سید محمد تیجاني لیکنه، او اهل بیت در قرآن و حدیث د محمدجواد سعدي لیکنه د اهل بیت په اړه نور کتابونه دي.
اړونده لیکنې
فوټ نوټ
- ↑ «بیانات در دیدار میهمانان شرکت کننده در چهارمین مجمع جهانی اهل بیت(ع)»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای؛ «بیانات در دیدار شرکتکنندگان در اجلاس «محبان اهلبیت(ع) و مسئله تکفیریها»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۸ و ۹ و ۲۶۳؛ هاشمی شاهرودی، «مکتب فقهی اهل بیت(ع)»، پرتال جامع علوم انسانی.
- ↑ وګورئ: هاشمی شاهرودی، «مکتب فقهی اهل بیت(ع)»، پرتال جامع علوم انسانی.
- ↑ مرکز اطلاعات و منابع اسلامی، فرهنگنامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ص۳۹۸-۴۰۰.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۸؛ «بیانات در دیدار میهمانان شرکت کننده در چهارمین مجمع جهانی اهل بیت(ع)»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به محمدی ریشهری، اهلبیت علیهمالسلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۱۸۱-۱۰۲۰.
- ↑ وګورئ: محمدی ریشهری، اهلبیت علیهمالسلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۷۶۱-۷۶۵.
- ↑ نگاه کنید به: «کتابشناسی اهلبیت(ع)»، پایگاه اطلاعرسانی حدیث شیعه.
- ↑ مظاهری، «عزاداری»، ص۳۴۵
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به «کشورهای عربی میلاد پیامبر(ص) را چگونه جشن میگیرند؟»، خبرگزاری ایکنا؛ «برگزاری جشن میلاد امام رضا (ع) در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری مهر؛ «جشن میلاد حضرت ولی عصر (عج) در کشورهای مختلف جهان برگزار شد»، خبرگزاری تقریب.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به «در رثای اهل بیت علیهم السلام»، وبگاه امام هشت.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: «السلام علیکم یا اهل بیت النبوة»، وبگاه معلی.
- ↑ «شاهنامه، آغاز کتاب بخش ۷، اندر ستایش پیامبر»، وبگاه گنجور.
- ↑ «قصیده شماره ۱۶، در ستایش حضرت رسول(ص)»، وبگاه گنجور.
- ↑ شافعی، دیوان الامام الشافعی، قاهره، ص۱۲۱.
- ↑ «اسمهایی که مردم ایران از صدسال پیش تا به حال دوست دارند»، خبر آنلاین.
- ↑ «دانشگاه بینالمللی اهلبیت(ع)»، وبگاه دانشگاه بینالمللی اهلبیت.
- ↑ «آشنایی با مراکز علمی اردن: دانشگاه آلالبیت»، خبرگزاری تقریب.
- ↑ وګورئ: «مجمع جهانی اهلالبیت(ع)»، وبگاه مجمع جهانی اهلالبیت؛ «آشنایی با مراکز اسلامی اردن؛ مؤسسه اندیشه اسلامی آل البیت اردن»، خبرگزاری تقریب؛ «نگاهی به فعالیتهای جهانی مؤسسه فرهنگی آلالبیت»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ وګورئ: «ماجرای ساخت مسجد اهلبیت در ورودی شهر قم»، خبرگزاری رسا؛ «مناجات شعبانیه در مسجد اهلبیت(ع) سمنان طنینانداز میشود»، خبرگزاری شبستان.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به «پرچم مخمل السلام علیکم یا اهل بیت النبوة»، وبگاه انتشارات مشهور.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۵۵.
- ↑ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۹۶.
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۱۶۹ و ۱۷۰؛ محمدی ریشهری، اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۱۱.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۵۳.
- ↑ وګورئ: فراهیدی، كتاب العين، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۸۹؛ ابنفارس، معجم المقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۵۰؛ ابنمنظور، لسانالعرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۲۸.
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص ۱۷۰.
- ↑ طبرسی، اِعلامالوری باَعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۳؛ طبرسی، مجمعالبیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۵۹ و ۵۶۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۲.
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۱۶۹ و ۱۷۰.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهل بیت»، ص۵۵۵.
- ↑ وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۲۳؛ خزاز رازی، کفایةالاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۵۶ و ۱۷۱؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۲۹.
- ↑ خزاز رازی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۷۱
- ↑ زینلی، مفهومشناسی و مصداقیابی اهلبیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۲۴.
- ↑ محمدی ریشهری، اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۱۳.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۵، ص۱۹۳؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۳۵ و ۳۶.
- ↑ وګوري: بشوی، حقوق اهلبیت در تفاسیر اهلسنت، ۱۳۹۰ش، ص۳۵.
- ↑ قمی، تفسیرالقمی، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۱۹۳.
- ↑ وګورئ: بشوی، حقوق اهلبیت در تفاسیر اهلسنت، ۱۳۹۰ش، ص۳۵ و ۳۶.
- ↑ نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۳-۱۸۷۴.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۵۴.
- ↑ صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۷ و ۲۵؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۴.
- ↑ شیخ طوسی، الاَمالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۲۵؛ طبرسی، مکارمالاخلاق، ۱۳۹۲ق، ص۴۵۹.
- ↑ ابوحنیفة مغربی، دعائم الاسلام، دارالمعارف، ج۱، ص۶۲.
- ↑ وګورئ: محمدی ریشهری، اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۲۴۶-۵۲۱.
- ↑ محمدی ریشهری، اهلبیت علیهمالسلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۴۰۵.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۳۵۷.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: سیدمرتضی، الشافی فی الإمامة، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۳۴؛ طبرسی، اِعلام الوری باَعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۳-۲۹۴؛ بحرانی، مِنارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۴۶؛ سبحانی، الاِلهيات، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۵.
- ↑ وګورئ: طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۲-۳۱۳؛ سبحانی، الاهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۵-۱۲۹؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۳۵۷-۳۶۴.
- ↑ وګورئ: صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۲-۴۱۴؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۲۹ و ج۲، ص۳۰-۳۱، ۶۲.
- ↑ وګورئ: ابنعطیه، ابهیالمداد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۰؛ بحرانی، منارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۷۰؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۰۷.
- ↑ شیخ مفید، المسائل الجارودیه، ۱۴۱۳ق، ص۴۲؛ ابنعطیه، ابهیالمداد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۱؛ بحرانی، منارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۷۱.
- ↑ وګورئ: ابنعطیه، ابهیالمداد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۱؛ بحرانی، منارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۷۱؛ حمود، الفؤاد البهیة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۹۴-۹۵.
- ↑ میر حامد حسین، عبقاتالانوار، ۱۳۶۶ش، ج۲۳، ص۹۷۵-۹۷۸، ۹۸۱.
- ↑ شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ص۹۳.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۲۹۷ و ۲۹۸.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: طبرسی، مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۳ و ۷۶۴؛ مظفر، دلائلالصدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۴۰۳ و ۴۰۴.
- ↑ حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۱۷۷؛ طبرسی، مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۳؛ شوشتری، احقاقالحق، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۶.
- ↑ قندوزی، ینابیعالمودة، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۲۶۶؛ شوشتری، احقاقالحق، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۲۰۸، ج۱۴، ص۱۴۵، ج۳۴، ص۳۱۰.
- ↑ مظفر، دلائلالصدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۳۸۹-۳۹۰.
- ↑ .ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۵۶.
- ↑ وګورئ: ابنعطیه، ابهیالمداد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۸۱۹؛ مظفر، دلائلالصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۲۵۹.
- ↑ سبحانی، سیمای عقاید شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۲۳۱ و ۲۳۲.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۵۸.
- ↑ سبحانی، سیمای عقاید شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۲۳۱ و ۲۳۲.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۴۰؛ ابنحنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۶ق، ج۳۵، ص۴۵۶ و ۵۱۲؛ هیثمی، مجمعالزوائد، دارالکتاب العربی، ج۹، ص۱۶۳؛ شوشتری، احقاقالحق، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۳۷۵ و ج۱۸، ص۲۷۹-۲۸۱.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۶۲.
- ↑ سبحانی، سیمای عقاید شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۲۳۱.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۶۱.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۶۱.
- ↑ حمود، الفوائد البهیة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۱۷.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۱۵۴؛ حمود، الفوائد البهیة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۱۸؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۱۶۶.
- ↑ حمود، الفوائد البهیة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۳۷؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۱۶۸.
- ↑ حمود، الفوائد البهیة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۳۷؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۲۳۳.
- ↑ خویی، مصباحالفقاهه (المکاسب)، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۸؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و تشریعی، ۱۳۹۲ش، ص۱۳۳؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۱۱۱؛ حمود، الفوائد البهية، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۱۲.
- ↑ خویی، مصباحالفقاهة (المکاسب)، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۸؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۲ش، ص۱۳۳، ۱۳۵، ۱۴۱.
- ↑ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۲ش، ص۱۴۱.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱۰، ص۱۸۰؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۲۶۷و۲۶۸؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و تشریعی، ۱۳۹۲ش، ص۱۲۶؛ جوادی آملی، شمیم ولایت، ۱۳۸۳ش، ص۹۲.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: مؤمن، «ولایة ولی المعصوم(ع)»، ص۱۱۵؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۲۷۲و۲۷۳.
- ↑ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۳۴۳؛ عاملی، الولایة التکوینیة و التشریعیة، ص۶۰، ۶۱، ۶۳.
- ↑ مؤمن، «ولایة ولی المعصوم(ع)»، ص۱۰۰، ۱۱۸؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ص۳۵۶؛ عاملی، الولایة التکوینیة و التشریعیة، ص۶۰.
- ↑ وګورئ: مغنیه، الجوامع و الفوارق، ۱۴۱۴ق، ص۱۲۷، ۱۲۸؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۲ش، ص۱۳۰-۱۳۲؛ فهری، «الولایة التشریعیة و التکوینیة»، ص۳۸۴-۳۸۸.
- ↑ حسینی میلانی، با پيشوايان هدايتگر، ۱۳۸۸ش، ص۳۸۳.
- ↑ طبرسی، مجمعالبیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۳۹۱
- ↑ طبرسی، مجمعالبیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰۰.
- ↑ وګورئ: حلبی، الکافی فی الفقه، ۱۴۰۳ق، ص۹۷.
- ↑ حلبی، الکافی فی الفقه، ۱۴۰۳ق، ص۹۷.
- ↑ مظفر، دلائلالصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۲۶۲ و ۲۶۳.
- ↑ سبحانی، الالهيات، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۰۸.
- ↑ میر حامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۲۳، ص۹۷۵.
- ↑ مظفر، عقائدالامامیه، ۱۳۸۷ش، ص۷۲؛ موسوی زنجانی، عقائد الامامیة الاثنی عشریة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۸۱.
- ↑ مظفر، عقائدالامامیه، ۱۳۸۷ش، ص۷۲؛ موسوی زنجانی، عقائد الامامیة الاثنی عشریة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۸۱.
- ↑ سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: فاضل مقداد، اللوامع الالهیه، ۱۴۲۲ق، ص۴۰۰؛ مظفر، عقائدالامامیه، ۱۳۸۷ش، ص۷۲؛ موسوی زنجانی، عقائد الامامیة الاثنی عشریة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۸۱؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۲ش، ج۲۰، ص۴۰۷.
- ↑ مظفر، عقائدالامامیه، ۱۳۸۷ش، ص۷۲؛ موسوی زنجانی، عقائد الامامیة الاثنی عشریة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۸۱.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۶۴.
- ↑ مظفر، عقائدالامامیه، ۱۳۸۷ش، ص۷۳.
- ↑ محمدی ریشهری، فرهنگنامه مرثیه سرایی و عزاداری سیدالشهدا، ۱۳۸۷ش، ص۱۱-۱۲.
- ↑ اکبریان، «محبت اهل بیت(ع) در قرآن»، ص۴۲.
- ↑ اکبریان، «محبت اهل بیت(ع) در قرآن»، ص۴۴.
- ↑ خادمی، «محبت به پیامبر و اهلبیت از دیدگاه قرآن و روایات»، ص۲۵.
- ↑ خادمی، «محبت به پیامبر و اهلبیت از دیدگاه قرآن و روایات»، ص۲۶.
- ↑ محمدی ریشهری، اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۸۱۱-۸۳۳.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاءالتراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۱؛ ترمذی، سننالترمذی، ۱۹۹۸م، ج۵، ص۷۵، ۲۰۴، ج۶، ص۸۳، ۱۳۲، ۱۸۲؛ ابنعساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۱۳۸، ۱۴۰، ۱۴۸، ج۴۱، ص۲۵، ج۴۲، ص۱۱۲، ج۶۷، ص۲۵؛ ذهبی، تاریخالاسلام، ۲۰۰۳م، ج۲، ص۶۲۷.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: ابنعساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۱۵۴؛ ذهبی، تاریخالاسلام، ۲۰۰۳م، ج۲، ص۶۲۷.
- ↑ ترمذی، سننالترمذی، ۱۹۹۸م، ج۶، ص۹۰؛ ذهبی، تاریخالاسلام، ۲۰۰۳م، ج۲، ص۶۲۷.
- ↑ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.
- ↑ ابنحجر، الصواعق المحرقة، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۰۶.
- ↑ شافعی، دیوان الامام الشافعی، قاهره، ص۱۲۱.
- ↑ شافعی، دیوان الامام الشافعی، قاهره، ص۸۹.
- ↑ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۷۰.
- ↑ سبحانی، سیمای عقاید شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۲۳۴.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۲۵۷.
- ↑ ابوزرعه دمشقی، تاریخ ابیزرعة الدمشقی، مجمع اللغة العربیة، ص۵۳۶.
- ↑ ابن ابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۵، ص۲۷۴.
- ↑ ابنحجر هیتمی، الصواعق المحرقة، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۴۲.
- ↑ ابنحجر هیتمی، الصواعق المحرقه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۴۲.
- ↑ ربانی گلپایگانی، «اهلبیت»، ص۵۵۶.
- ↑ «موسوعة سیرة اهل البیت(ع)»، شبکه جامع کتاب گیسوم.
سرچينې
- قرآن کریم.
- «آشنایی با مراکز علمی اردن: دانشگاه آلالبیت»، خبرگزاری تقریب، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آذر ۱۳۸۸ش، تاریخ بازدید: ۲۱ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- «آشنایی با مراکز اسلامی اردن؛ مؤسسه اندیشه اسلامی آل البیت اردن»، خبرگزاری تقریب، تاریخ درج مطلب: ۱۹ بهمن ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۲۱ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- ابن ابیالحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة، تحقیق عبدالرحمن بن عبدالله الترکی و کامل محمد الخراط، بیروت، مؤسسه الرسالة، ۱۴۱۷ق.
- ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، تحقیق شعيب الأرنؤوط و عادل مرشد و دیگران، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۲۱ق.
- ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تاریخ دمشق، تحقیق عمرو بن غرامة العمروی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ابنعطیه، مقاتل، ابهی المداد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، شرح و تحقیق محمد جمیل حمود، بیروت، مؤسسه الاعلمی، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.
- ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۸ق.
- ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، تفسیر ابن کثیر، بیروت، دارالاندلس، ۱۴۱۶ق.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۲۰۰۰م.
- ابوحنیفة مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، قاهره، دارالمعارف، بیتا.
- ابوزرعه دمشقی، عبدالرحمن بن عمرو، تاریخ ابی زرعة الدمشقی، دمشق، مجمع اللغة العربیة، بیتا.
- «اسمهایی که مردم ایران از صدسال پیش تا به حال دوست دارند»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۱ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- اکبریان، سید محمد، «محبت اهلبیت(ع) در قرآن»، در مجله ره توشه، شماره ۱۱۵، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش.
- بحرانی، سید هاشم، غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الإمام من طریق الخاص و العام، تحقیق سید علی عاشور، بیروت، مؤسسة التأريخ العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- «برگزاری جشن میلاد امام رضا (ع) در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری مهر، تاریخ نشر: ۱۴ مرداد ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- بشوی، محمدیعقوب، حقوق اهلبیت(ع) در تفاسیر اهلسنت، قم، مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۰ش.
- «بیانات در دیدار میهمانان شرکت کننده در چهارمین مجمع جهانی اهل بیت(ع)»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۲۸ مرداد ۱۳۸۶ش، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «بیانات در دیدار شرکتکنندگان در اجلاس «محبان اهلبیت(ع) و مسئله تکفیریها»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۲ دی ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «پرچم مخمل السلام علیکم یا اهل بیت النبوة»، وبگاه انتشارات مشهور، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق بشار عواد معروف، بیروت، دار الغرب الإسلامی، ۱۹۹۸م.
- ثعلبی، احمد بن محمد، الکشف و البیان (تفسیر الثعلبی)، بیروت، دار احیاءالتراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- «جشن میلاد حضرت ولی عصر (عج) در کشورهای مختلف جهان برگزار شد»، خبرگزاری تقریب، تاریخ نشر: ۲۷ اسفند ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- جوادی آملی، عبدالله، شمیم ولایت، تنظیم و تدوین سید محمود صادقی، قم، اسراء، چاپ دوم، ۱۳۸۳ش.
- حاکم حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمدباقر محمودی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- حسینی میلانی، سید علی، اثبات الولایة العامة للنّبی و الائمة(ع)، قم، نشر الحقایق، چاپ اول، ۱۴۳۸ق.
- حسینی میلانی، سید علی، با پيشوايان هدايتگر (نگرشى نوبه شرح زيارت جامعه كبيره)، قم، مركز حقايق اسلامى، ۱۳۸۸ش.
- حلبی، ابوالصلاح، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، اصفهان، مکتبة الامام امیرالمؤمنین(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- حلّی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دار الکتاب اللبنانی، چاپ اول، ۱۹۸۲م.
- حمود، محمد جمیل، الفؤاد البهیة فی شرح عقائد الامامیة، بیروت، مؤسسه الاعلمی، چاپ دوم، ۱۴۲۱ق.
- خادمی، عینالله، «محبت به پیامبر و اهلبیت از دیدگاه قرآن و روایات»، در مجله رشد آموزش قرآن، شماره ۵، ۱۳۸۳ش.
- «خوشنویسی السلام علیکم یا اهل بیت النبوة»، وبگاه معلی، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهة (المكاسب)، تقریر محمد على توحيدى، قم، انصاریان، ۱۴۱۷ق.
- «دانشگاه بینالمللی اهلبیت(ع)»، وبگاه دانشگاه بینالمللی اهلبیت، تاریخ بازدید: ۲۱ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- ذهبی، شمسالدین محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، مؤسسه الرساله، چاپ سوم، ۱۴۰۵ق.
- ذهبی، شمسالدین محمد بن احمد، تاریخ الاسلام وَوَفیات المشاهیر وَالأعلام، تحقیق بشار عواد معروف، بیروت، دار الغرب الإسلامی، ۲۰۰۳م.
- ربانی گلپایگانی، علی، «اهل بیت»، در دانشنامه کلام اسلامی، تحت اشراف جعفر سبحانی، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت - دمشق، دارالقلم- الدار الشامية، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، تصحیح مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- زینلی، غلامحسین، مفهومشناسی و مصداقیابی اهلبیت(ع)، تهران، نشر مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- سبحانی، جعفر، الاهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، قم، مرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۴۱۲ق.
- سبحانی، جعفر، سیمای عقاید شیعه: ترجمه کتاب دلیل المرشدین الی الحق الیقین، ترجمه جواد محدثی، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش.
- سبحانی، جعفر، منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
- سبحانی، جعفر، منشور عقاید امامیه، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
- شافعی، محمد بن ادریس، دیوان الامام الشافعی، قاهره، مکتبة ابنسینا بیتا.
- «شاهنامه، آغاز کتاب بخش ۷، اندر ستایش پیامبر»، وبگاه گنجور، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الاعتقادات، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عیون اخبار الرضا(ع)، تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- شوشتری، قاضی نورالله، احقاق الحق و ازهاق الباطل، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- صافی گلپایگانی، لطف الله، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، چاپ اول، ۱۳۹۲ش.
- صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، تحقیق و تصحیح محسن کوچه باغی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۰ق.
- طبرانی، سلیمان بن احمد، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم، اردن-اربد، دار الکتاب الثقافی، چاپ اول، ۲۰۰۸م.
- طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۲ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، قم، آلالبیت، جاپ اول، ۱۴۲۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق.
- فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب)، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- فهری، سید احمد، «الولایة التشریعة و التکوینیة»، در مجموعة الآثار المؤتمر العالمی الثانی للامام الرضا(ع)، مشهد، المؤتمر العالمی للامام الرضا(ع)، ۱۴۰۹ق.
- «قصیده شماره ۱۶، در ستایش حضرت رسول(ص)»، وبگاه گنجور، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی القربی، قم، دار الاسوه، ۱۴۲۲ق.
- «کتاب موسوعة سیرة اهل البیت(ع)»، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «کتابشناسی اهلبیت(ع)»، پایگاه اطلاعرسانی حدیث شیعه، تاریخ بازدید: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «کشورهای عربی میلاد پیامبر(ص) را چگونه جشن میگیرند؟»، خبرگزاری ایکنا، تاریخ نشر: ۵ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- «ماجرای ساخت مسجد اهلبیت در ورودی شهر قم»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۱۵ دی ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۱ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- محمدی ریشهری، محمد، اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، با همکاری سید رسول موسوی، ترجمه حمیدرضا شیخی و حمیدرضا آژیر، قم، دار الحدیث، چاپ هفتم، ۱۳۹۱ش.
- محمدی ریشهری، محمد، فرهنگنامه مرثیه سرایی و عزاداری سیدالشهدا، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
- مرکز اطلاعات و منابع اسلامی، فرهنگنامه اصول فقه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
- مظفر، محمدحسن، دلائل الصدق لنهج الحق، قم، مؤسسه آلبیت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- مظفر، محمدرضا، عقائد الامامیه، تحقیق حامد حنفی، قم، انتشارات انصاریان، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
- مغنيه، محمد جواد، الجوامع و الفوارق بين السنة و الشیعة، بیروت، مؤسسة عزالدين، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ نهم، ۱۳۸۶ش.
- «مناجات شعبانیه در مسجد اهلبیت(ع) سمنان طنینانداز میشود»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اردیبشهت ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۲۱ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- موسوی زنجانی، سید ابراهیم، عقائد الامامیه، الاثنی عشریة، بیروت، مؤسسه الاعلمی، چاپ سوم، ۱۴۱۳ق.
- میر حامد حسین، سید مهدی، عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار، اصفهان، کتابخانه اميرالمؤمنین، چاپ دوم، ۱۳۶۶ش.
- «نگاهی به فعالیتهای جهانی مؤسسه فرهنگی آلالبیت»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۲۱ اردیبشهت ۱۴۰۲ش.
- نهجالبلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، مشهور، ۱۳۷۹ش.
- نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، داراحیاء التراث الاسلامی، بیتا.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود، «مکتب فقهی اهل بیت(ع)»، در مجله فقه اهل بیت، شماره ۳۲، ۱۳۸۱ش.
- هیثمی، علی بن ابی بکر، مجمع الزوائد، بیروت، دارالکتاب العربی، بیتا.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||