حرز

د امام جواد(ع) د حرز متن

حِرْز یا تَعْویذ له بلاګانو د حفاظت لپاره یو لړ ایتونو، ذکرونه او دعاګانې دي. د شیعه په حدیثي سرچینو کې، دعایي حرزونه د هغو پایلو په وجه چې ورپاره ذکر شوي، د پام وړ ګرځېدلې دي. آیةُالکُرسی او وَ اِن یَکاد ایتونه، له هغو ایتونو دي چې د حرز لپاره کارول کیږي. د امام جواد(ع) حرز او یَماني حرز ډېر مشهور دعایي حرزونه دي. په الکافي او مُهَجُ الدّعَوات کتابونو کې له څوارلسو معصومو نقل شوي حرزونه په یو ځانله باب کې راغونډ کړی شوې دي. په تعویذ او د هغې په اثر عقیده، پر اسلام سربېره په نورو دینونو او ولسونو کې هم شته ده. په اسلام کې د خرافي تعویذونو په ردولو سره، د توحیدي دعاګانو او ایتونو په اساس ځینې تعویذونه مطرح شوې دي. د ځینو فقیهانو په باور، په ناپېژاندو شیانو تعویذ جایز نه دی.

د حرز تعریف او ډولونه یې

د و ان یکاد ایت او د نظر لګېدو د علامت ترکیب

حِرْز یا تَعْویذ هغو ایتونو ذکرونو او دعاګانو ته ویل کیږي چې له بلاګانو، د دښمنانو له شر، ځناورو، یا نظر لګېدو څخه د خونديوالي لپاره ویل کیږي. په ځینو مواردو کې حرزونه او تعویذونه په یو شي لیکل کیږي او د یو کس په (مټ یا غاړه) اچول کیږي یا په یو ځای (لکه د کور په دروازه) ځړول کیږي. ځینې تعویذونه، ذکر او دعاګانې نه دي او له ځینو څیزونو لکه اوسپنې، د هوسۍ له پوستکي، یا د ونو له پاڼو جوړ شوي دي. ویل شوي چې له تعویذونو د استفادې تر ټولو لوی سبب د نظر لګېدو مخنیوي و.

د ځینو څېړاندو په باور، حرز او تعویذ له یو بل سره چندانې فرق نه لري او دواړه ټکي د یو بل په ځای کارول کیږي. په ځینو حدیثي کتابونو کې هم حرز او تعویذ په یو باب او یوه لیکه کې ذکر شوې دي. سره له دې ځینې باوري دي چې که څه هم د حرز او تعویذ پولې څه خاص روښانه نه دي، خو دواړه یو شی نه شو ګڼلی. همداراز ویل شوي چې د حرز په معنا کې ځینې بدلونونه راغلي او په یو پړاو کې، له تعویذ سره په یوه معنا او کله هم د طلسم معنې ته نزدې شوی دی. «تَمیمه» «هِیْکَل» او «حَمایل» له تعویذ سره اړوند الفاظ او مفاهیم دی چې دې ته ورته کارندوالی لري.

په اسلامي بحثونو کې د حرز اهمیت

دعایي حرز د دعایي میراث یوه برخه ده چې د دې لپاره د ذکر شویو خواصو او اثارو په وجه، همېشه د پام وړ پاتې شوی دی. د حرز ټکی په قرآن کې نه دی راغلی؛ خو د شیعه سني په مختلفو روایتونو کې کارول شوی دی. آیة الکرسي او و ان یکاد آیت، له هغو ایتونو دي چې د حرز لپاره استعمال شوي او له همدې امله په آیاتُ الحرز مشهور شوې دي. کلیني (وفات:۳۲۹ق) په الکافي کتاب کې او سید بن طاووس (وفات:۶۶۴) په مُهَجُ الدّعَوات کتاب کې له څوارلسو معصومینو نقل شوي حرزونه په یو جدا باب کې راغونډ کړې دي.

«حرزهای معصومین» کتاب، لیکوال سید علي لواساني

د هغه څه په اساس چې شیخ عباس قمي (وفات ۱۳۵۹ق) په سَفینَة البِحار کتاب کې نقل کړي، پېغمبر به د حسنینو د تعویذ لپاره مُعَوِّذَتَیْن لوستل. له مشهورو حرزونو څخه د امام جواد(ع) حرز، یماني حرز، ابودجانه حرز او یاسین حرز ته اشاره کولی شو. د څیړاندو په وینا د حرزونو معتبروالي یا نامعتبروالي ته پام نه کول د ځینو ستونزو د پېدا کېدو سبب کیږی. له دې امله ویل شوي چې یوازې باید له هغو حرزونو استفاده وشي چې د معصومانو په روایتونو کې ذکر شوي او له هغو حرزونو چې روایي سرچینه نه لري ډډه وشي. د سید علي لواساني په قلم « حرزهای معصومین» له هغو کتابونو دی چې له معصومانو د نقل شویو حرزونو په موضوع لیکل شوی دی. دا کتاب په دارالسِّبطَین خپرنځي کې په ۱۴۰۱ل کې په ۴۸۸ مخونو کې خپور شوی دی.

مخینه

په حرز او تعویذ او په اثر یې عقیده د اسلام له له مسلّمو اصولو څخه ګڼل شوې؛ خو ویل شوي چې د اسلام له اختصاصي مسالو نه ده او په نورو دینونو او ولسونو کې هم دغه عقیده موجوده ده. په ځینو روایتونو کې په نورو دینونو کې هم د تعویذ لوستلو راپور ورکړل شوی دی. د ځینې څیړاندو په باور، اسلام دین د جاهلیت د وخت تعویذونه چې په خرافاتو ککړ شوې وو رد کړل او په ځای یې داسې تعویذونه راوستل چې غالبا په قرآني ایتونو مشتمل وو او توحیدي دعاګانې دي.

له شرعي نظره د حرزونو اعتبار

د قاجار پړاو یو تعویذ چې ځینې دعاګانې او ایتونه پکې شامل دي او لپاسه یې د امام علي(ع) او حسنینو) یو انځور کښل شوی دی.

ځینو څیړاندو په حرزونو او تعویذونو پورې اړوندو د یو شمېر روایتونو په څېړلو سره، ځینې یې معتبر ګڼلي او ځینې یې نامعتبر ګڼلي دي. د کاشف الغطاء په وینا تعويذ په قراني اياتونو، ذکر او له معصومو روايتونو سره روا دي. مګر په نامعلومو شیانو د تعویذ کارول روا ندي. د قرآن په ایتونو تعویذ پر دې سربېره چې په دیني او اسلامي بحثونو کې مطرح دی، په غریبه علومو کې پرې هم بحث کیږي. ځینو ویلي چې د غریبه علومو په تعویذونو کې د استعمال شوي په شرک ککړ نظر او غیر الهي طریقو په وجه دغه تعویذونه له شرعي نظره حرام دي.

بهرنۍ لینکونه

• «حرز»
• «تعویذ»