د امام حسن(ع) میرمنې
د امام حسن علیه السلام میرمنې، هغه ښځې چې په تاریخي سرچینو کښې د امام حسن علیه السلام د میرمنو په توګه یادې شوې دي.
ځینو سرچینو د هغه د ودونو او طلاقونو زیاتوالي ته په اشارې سره هغه «مِطلاق» (ډیر طلاق ورکوونکی) بللی دی. له بلې خوا ویل شوي دي چې عباسیانو له حسني ساداتو سره د مقابلې لپاره په امام حسن علیه السلام باندې د مطلاق تور پورې کړ او که دغه ډول راپورونه صحيح وي نو امویانو به د امام حسن(ع) خلاف یو سند ګرځولې و.
د شیعو او اهل سنتو عالمانو له نظره د یادو روایتونو د اصلي راویانو بې اعتباري د دغه ډول روایتونو یوه بله کمزوري او نیمګړتیا ده. همداشان په تاریخي سرچینو کښې د امام حسن(ع) د میرمنو د نومونو نه ذکر کیدل، د امام د میرمنو او اولادونو د شمېر سمون نه خوړل او په ټولنیزو فعالیتونو او دیني چارو د امام بوختیا، په هغو پورې د اړونده ودونو له کثرت سره ناسازګاره ګڼل شوې ده.
په سرچینو کښې د منظور فزاري لور او د حسن مثنی مور خوله، ام اسحق د طلحه بن عبیدالله تیمي لور، د عقبه بن عمرو لور او د زید مور ام بشیر، د اشعث لور جعده او د قاسم، عبدالله او عمر مور نفیله یا رمله د امام حسن علیه السالم د میرمنو په توګه یادې شوې دي.
د میرمنو نومونه
په سرچینو کښې ۱۷ ښځې د امام حسن علیه السلام د میرمنو په توګه یادې شوې دي:
- خوله چې د منظور فزاري لور او د حسن مثنی مور ده.
- ام اسحق چې د طلحه بن عبید الله تیمي لور ده.
- ام بشیر چې د عقبه بن عمرو لور او د زید مور ده.
- حَفصه چې د عبدالرحمان بن ابي بکر لور ده
- هند چې د سهیل بن عمرو لور ده
- جعده د اشعث لور
- ام کلثورم د فضل بن عباس بن عبدالمطلب لور
- د بني ثقیف د کورنۍ یوه ښځه
- د علقمة بن زراره د کورنۍ یوه ښځه
- د بني کلاب قبیلې یوه ښځه
- د عمرو بن ابراهیم منقري د قبیلې یوه ښځه
- د بني شیبان قبیلې له همام بن مره کورنۍ یوه ښځه
- د عطارد بن حاجب لور اسماء
- د عمیر بن مأمون لور
- د شلیل بن عبدالله لور(د جریر بن عبدالله بجلي وریره)[۱]
- د قاسم او عبد الله او عمر مور نفیله یا رمله[۲]
- عایشه خثعمیه[۳]
امام حسن علیه السلام ته د مطلاق نسبت ورکول
ځینو سرچینو امام حسن علیه السلام ته د ډیرو ودونو او طلاقونو د نسبت په ورکولو سره هغه «مِطلاق» (ډیر طلاق ورکونکی) بللی دی.[۴] په دغو سرچینو کښې د هغه د میرمنو شمیر ۷۰،[۵] ۹۰ [۶] ، ۲۰۰[۷]او ۲۵۰[۸] موردہ ذکر شوي د ماډلونګ په وینا وړومبنی کس چې پروپاګنډا یې وکړه چې امام حسن(ع) ۹۰ میرمنې درلودې، «محمد بن کلبی» و او دغه شمېر هم «مدائنی» (په ۲۲۵ قمري کښې مړ شوي) له ځانه جوړ کړی دی. په عین حال کښې کلبي یوازې د یوولسو ښځو نومونه اخیستې دي چې له امام حسن علیه السلام سره په کښې بیا هم د پنځو ښځو په واده کښې شک دی[۹]
د یادو سرچینو د راپورونو له مخې، امام علي علیه السلام د امام حسن علیه السلام له بیابیا ودونو او طلاقونو اندیښنه څرګنده کړې[۱۰] او په هم دې وجه یې د کوفې له خلکو وغوښتل چې هغه ته خپله لور خور ور نه کړي.[۱۱] شیعه محقق باقر شریف قرشي دا خبرونه له حسني ساداتو سره د مقابلې په موخه د عباسیانو له خوا جوړ کړي بللي دي.[۱۲] د تاریخي سرچینو له مخې، منصور عباسي چې کله د امام حسن علیه السلام لمسی عبد الله محض د هغه د زوي نفس زکیه چې د منصور خلاف یې پاڅون کړی و، د پټنځي د نه څرګندولو په وجه زنداني کړ نو دا خبره یې مطرح کړه.[۱۳] په دې وجه ځینو لیکوالانو ویلي دي چې دا ادعا په اول ځل د منصور دوانیقي له خوا مطرح شوه.[۱۴] او که دا ډول راپورونه صحيح وې نو امویانو به د امام حسن علیه السلام په ژوندانه له دغو روایتونو د هغه خلاف ګټه پورته کړې وه.[۱۵]
همداشان د ځینو لیکوالانو په وینا د یادو روایتونو اصلي راویان ابوالحسن مدائني، ابوعبدالله واقدي، ابوطالب مکي وغیره... د عباسیانو په پړاؤ کښې د اهل سنتو له مورخانو وو چې دغه راپورونه یې د دښمنۍ یا خوش باورۍ په وجه نقل کړي دي او له دې لارې هغه شیعه سرچینو[۱۶] ته رسیدلي دي سره له دې چې د اهل سنتو د راویانو په وینا دا کسان د باور وړ نه دي.[۱۷]
همداشان د امام حسن علیه السلام د میرمنو د نومونو نه ذکر کیدل،[۱۸] په خپلو کښې د امام د میرمنو د شمېر او د اولادونو د شمېر سمون نه خوړل،[۱۹] او په ټولنیزو فعالیتونو او دیني چارو د امام حسن علیه السلام بوختیا او مشغولتیا د هغه له ډیرو ودونو سره بیخي سمون نه خوري.[۲۰]
فوټ نوټ
- ↑ شوشتری، رسالة فی تواريخ النبی و الآل، ۱۴۲۳ق، ص۷۱-۷۲.
- ↑ قرشی، حیاة الإمام الحسن بن على، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۵-۴۶۰.
- ↑ قرشی، حیاة الإمام الحسن بن على، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۵-۴۶۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۴ق، الطبقة الخامسه۱، ص۲۹۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵.
- ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۳۸.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، دارالفکر، ج
- ↑ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۴.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۰.
- ↑ مادلونگ، جانشینى محمد، ۱۳۷۷ش، ص۵۱۴-۵۱۵.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، دارالفکر، ج۱۳، ص۲۴۹.
- ↑ قرشی، حیاة الامام الحسن بن على، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۳-۴۵۴.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۹۳؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۰۰.
- ↑ تقیزاده داوری، تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام(ترجمه و نقد)، ۱۳۸۵ش، ص۱۳۳.
- ↑ واردی، «پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن(ع)»، ص۴۲۳-۴۲۴.
- ↑ بېلګه په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۶؛ بن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۰.
- ↑ واردی، «پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن(ع)»، ص۴۲۴-۴۳۱.
- ↑ واردی، «پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن(ع)»، ص۴۳۸.
- ↑ تقیزاده داوری، تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام(ترجمه و نقد)، ۱۳۸۵ش، ص۱۳۷.
- ↑ واردی، «پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن(ع)»، ج۳، ص۴۳۹-۴۴۰.
سرچينې
- ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، الطائف، مکتبة الصدیق، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
- ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
- ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق حسن بن احمد و حسن بن هلال، دارالفکر، بیتا.
- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف(ج۳)، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
- تقیزاده داوری، محمود، تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام(ترجمه و نقد)، انتشارات شیعهشناسی، ۱۳۸۵ش.
- زمانی، احمد، حقایق پنهان، پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی(ع)، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۰ش.
- شوشتری، محمدتقی، رسالة في تواريخ النبی و الآل، قم، جامعه مدرسين، ۱۴۲۳ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۹۶۷م/۱۳۸۷ق.
- قرشی، باقرشریف، حیاة الامام الحسن بن على، بیروت، دارالبلاغة، ۱۴۱۳ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علیاکبر آخوندی و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- مادلونگ، ویلفرد، ترجمه احمد نمایی و دیگران، جانشینی حضرت محمد، مشهد، آستان قدس رضوی: بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- مسعودی، علی بن حسن، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، ۱۴۰۹ق.
- مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بیتا.
- واردی، سید تقی، «پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن(ع)»، در مجموعه مقالات همایش بینالمللی سبط النبی(ج۳)، قم، مجمع جهانی اهلبیت، ۱۳۹۳ش.