د بیروت ضاحیه

دا مقاله د تدوین په حال کې ده!

په لبنان کې د ضاحیه موقعیت

د بیروت جنوبي ضاحیه، یا ضاحیه بیروت، د لبنان د بیروت په جنوب کې یوه شیعه میشته سیمه ده چې په لبنان کې د حزب الله د مرکز په توګه پیژندل کیږي. پر دغه سیمه سربېره په دې چې د لبنان د کورنۍ جګړې(1975-1990م) پر مهال د جګړې د ځای و، په 1982، 2006 او 2024 کلونو کې هم پر دغه سیمه د اسرائیلو له خوا څو ځله بریدونه وشول او بنسټونه او حتی د استوګنې ودانۍ یې ویجاړې شوې. همداشان  د لبنان د حزب الله د سازمان د وخت عمومي منشي  سید حسن نصر الله هم  په دې سیمه کې د حزب الله په مرکز د اسراییلو په برید کې  شهید شو.

جنوبي ضاحیه تر ډېره د بې وزلو او محرومو سیمه ده چې ۸۵ سلنه یې شیعه، ۱۰ سلنه ماروني عیسایان او ۴ سلنه اوسېدونکي یې سنیان دي. د ضاحیه نفوس یو ملیون اټکل شوي چې د بیروت د ټولو نفوسو دریمه برخه جوړیږي.

تاریخ او موقعیت

د بیروت په ضاحیه کې د فواد شکر جنازه چې د مقاومت یو قوماندان و،(1403د زمري میاشت)

ویل شوي چې ضاحیه د شیعه مقاومت د اډې په توګه د خپل ستراتیژیک رول له امله، تل په جګړو کې پاتی شوې ده، د کورنۍ جګړې له امله ویجاړ شوی او همدارنګه اسرائیلو د بهرنیو بریدونو سره مخ شوې ده.[1] دا سیمه په تېر وخت کې د بیروت اړخ ګڼل کیده او ورو ورو د بیروت یو مهم اقتصادي او ټولنیز مرکز جوړ شو.[2]

د بيروت جنوبي ضاحیه په پيل کې يوه کرنيزه او کليواله سيمه وه، چې د بيروت د کارګرانو د اوسېدو ځای ګڼل کېده، او بيا د نفوسو په زياتوالي او په تېره بيا د لبنان له جنوبي بعلبک څخه د شيعو له مهاجرت او د فلسطینیانو له مهاجرت وروسته په تدريجي ډول بدل شو.[1] په ۱۹۵۰ او ۱۹۶۰ کلونو تر مینځ لسیزه کې د مصر د ولسمشر جمال عبدالناصر او د لبنان د ولسمشر کمیل شمعون تر منځ د رقابت تر اغیز لاندې راغله چې هغه تر ډیره د ناصری او فلسطیني جریانونو ملاتړ کوونکي وو. سید موسی صدر په ۱۹۷۰ لسیزه کې د امل شیعه غورځنګ تاسیس کړ او د اسرائیلو پر ضد یې مقاومت پیاوړی کړ، او ضاحیه یې د اسلامي مقاومت په یوه اسلامي مرکز بدله کړه.[4]

سید موسی صدر ضاحیه ته د «ضاحیة المحرومین» لقب ورکړ، کیڼ اړخو ګوندونو به دې ته «ضاحیة البؤس» ویل او حزب الله ورته «ضاحیة المستضعفین» نوم ورکړ.[5]

د نفوسو جوړښت او فقر

د شته اټکلونو له مخې د بيروت د جنوبي سيمو نفوس تقریبا يو مليون تنه دی، او د لبنان د پلازمېنې بيروت د ټول نفوس يو پر دريمه برخه جوړوي. همدارنګ ویل کیږي چې دوه پر دریمه برخه یې کډوال دي.[۶]

د بيروت د جنوبي سيمو زياتره اوسېدونکي شيعه دي، خو په دې سيمه کې نور لږکي هم ژوند کوي. د اټکلونو له مخې په دې سیمه کې ۸۵ سلنه شیعه، ۱۰ سلنه مارونی عیسایان او ۴ سلنه سنیان ژوند کوي. جنوبي ضاحبه معمولا د بې وزلو او محرومو په توګه یاد شوی دی.[7]

موسسې او دیني او شیعه مسلکونه

(مُجَمَّع سیدالشهداء) د سید الشهداء کمپلیکس د بیروت په ضاحیه سیمه کې د حزب الله د مراسمو او د سید حسن نصرالله د ویناوو ځای و. دا تالار په ۲۰۲۴ کال کې پر لبنان باندې د اسرائیلو په برید کې ویجاړ شو.

د بیروت په جنوبي ضاحیه کې د عاشورا د ماتم د مراسمو او نورو مذهبي مراسمو د ترسره کولو لپاره جوماتونه او امام باړې شتون لري، د مذهبي مراسمو سربیره، ټولنیز مراسم، کنفرانسونه هم په کې ترسره کیږي او د هغو له لارې خیریه مرسته هم راټولیږي.[8] په دې سیمه کې کلیساګانې هم شته.[9]

د لبنان حزب الله د بيروت په جنوبي ضاحیه کې د کلتوري او مذهبي مرکزونو په جوړولو او اداره کولو کې مهم رول لوبوي او د امام باړو او جوماتونو په کارولو سره د شيعه ټولنې د مذهبي او سياسي هويت په پياوړتيا کې مرسته کوي. په دې توګه، جنوبي ضاحیه د شیعه پیژندنې او ټولنیز او سیاسي فعالیتونو ښوونکی ده. چې د لبنان حزب الله او نورو سیمه ایزو بنسټونو لخوا پرمخ وړل کیږي.[10]

د بیروت ضاحیه د محرم په میاشته کې

د حزب الله د شهیدانو مقبره

د روضة الشهیدین مقبرې دنننۍ منظره

اصلي مقاله: د روضة الشهیدین مقبره

په لبنان کې د حزب الله د شیهدانو مقبره په ضاحیه کې یو هدیره ده. دغه هدیره د لبنان د حزب الله د هغو غړیو د ښخولو ځای دی چې له صهیونیسټ رژیم سره په جنګ کښې شهیدان شوي دي. عماد مغنیه، زوی یې جهاد، مصطفی بدرالدین، سید هادي نصرالله،[۱۱] َبیل قاووق، فؤاد شُکر، ابراهیم عَقیل او علي کرکي په دې هدیره کې ښخ شوي دي.[12]

روضة الشهیدین ته څیرمه یو بل ځای د روضة الحوراء زینب(س) په نوم یادیږي چې د حرم د دفاع کوونکیو شهیدانو او نورو شهیدانو د تدفین ځای دی. د سمیر قنطار قبر په دې هدیره کې دی.[13]

جنګونه او شخړې

د بیروت په ضاحیه کې د 33 ورځنۍ جګړې پرمهال د ویجاړ شوي استوګنې سیمو انځور

د لبنان کورنۍ جګړه(1990-1975): په دې دوره کې، جنوبي ضاحیه، د مذهبي او سیاسي شخړو یو له مهمو سیمو څخه وه چې د ډیرو شیعو د استوګنې ځای شو چې د کورنۍ جګړې او په جنوبي لبنان باندې د اسراییلو د بریدونو له امله دې یې دې سیمې ته هجرت وکړ و د بې وزلۍ سره یو بدل ټولنه درلودونکی جمعیت جوړ شو.[14]

د اسرائیلو بریدونه: ویل کیږي چې په ۱۹۸۲ کال کې د اسرائیلو برید او د حزب الله مقاومت د لبنان ضاحیه د حزب الله په مرکز بدله کړه. له هغه وروسته ضاحیه د حزب الله سیاسي، نظامي او کلتوري مرکز شو او له هغه وروسته د اسرائیلو له خوا ورباندې نیغ په نیغه بریدونه شورو شول.[15] د دغو شخړو اوج په 2006 کال کې په 33 ورځنۍ جګړه کې بیان شوی، کله چې اسراییلو په ضاحیه باندې بمباري وکړه او د ضاحیه زیربناوې سختې زیانمنې شوې او ودانۍ او د استوګنې ځایونه وېران شول.[16] پر دې سربېره، د اسرائیلو فوځ د لبنان په جنوب باندې په برید کې، په 1403 کال د تلی د میاشتې په 27 په ضاحیه کې د حزب الله په شیعه سیمه په مرکزي دفتر بمباري وکړه[17] او سید حسن نصرالله یې شهید کړ.[18]