تشهد
 | دا مقاله د یو فقهي مفهوم په اړه توضیحي مقاله ده او د دیني کړنو لپاره معیار نشي کیدی. د مذهبي کړنو لپاره نورو سرچینو ته مراجعه وکړئ. |
تَشَهُد د لمانځه له واجباتو څخه دی چې د لمانځه په دوهم او وروستي رکعت پسې له دوو سجدو وروسته لوستل کېږي او د خدای په وحدانیت، د رسول الله(ص) پر رسالت باندې ګواهي ورکول کیږي او همدارنګ په پیغمبر(ص) او د هغه په آل باندې درود ویل په کې شامل دي: «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ.»
تشهد د لمانځه غیر رکني برخه ده او له همدې سببه که څه هم لوستل یې واجب دي، خو هېرېدل یې لمونځ نه باطلوي.
ذکر
تشهد د لمانځه له واجبو برخو څخه دی[۱] چې د شهادتینو په ویلو (د خدای په وحدانیت، د رسول الله(ص) پر رسالت باندې ګواهي ورکولو) سره او په پيغمبر(ص) باندې درود لیږلو سره دویم رکعت پسې او له اخري سجدو وروسته له لمانځه سلامه وړاندې ویل کیږي.[۲]
لکه څنګه چې د شیعه فقهاوو څخه علي مشکیني وايي، د شیعه فقهاوو د مشهور نظر له مخې د تشهد ذکر په لاندې ډول دی: «اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ؛ زه شاهدي ورکوم چې له خدای پرته بل د عبادت وړ معبود نشته چې یو دی او شریک نه لري. زه شاهدي ورکوم چې محمد (ص) د خدای بنده او رسول دی. خدایه پر محمد او د هغه پر آل باندې درود ولیږه»[۳] خو د تشهد واجب مقدار د سترو فقهاوو لکه علامه حلي او محقق کرکي په فقهي اثارو کې ذکر شوی دی چې لنډ دی او عبارت دي له: «اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسول الله اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».[۴] پر همدې اساس علامه حلي په خپل کتاب النهایه کې په تشهد کې د دې جملې «وحده لا شریک له» په واجب شونې کې شک لري.[۵]
حکمونه
د تشهد ځینې حکمونه دا دي:
- د تشهد ویلو په وخت، د موالات خیال ساتل یعنی سمدستي یو بل پسې ویل، ترتیب، طمأنینه(آرامښت) او ټکو صحیح لوستل شرط دی.[۶]
- مستحبه ده چې لمونځ کوونکی باید د تشهد په وخت خپل لاسونه په پتنونو کیږدي، ګوتې یو له بل سره جختې کړي او خپلې لمن ته ګوري.[۷]
- د تشهد په وخت، تَوَرُّک[۸] مستحب دی، یعنی کڅه پښه د ښۍ پښېت د پنډۍ لاندې راشي او لمونځ کوونکي کڅ پتون باندې کښيني.[۹]
- د تشهد په وخت کې ځینې ذکرونه مستحب دي؛ له هغو ځینې اَلْحَمدُلله یا بِسْمِ اللهِ و بِاللهِ وَ الْحَمدُ لِلهِ وَ خَیرُ الأسماءِ لِله، دی[۱۰] چې د تشهد له ذکره وړاندې ویل کیږي او بل ذکر وَ تَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَارْفَعْ دَرَجَتَه، دی چې له تشهده وروسته ویل کیږي.[۱۱]
د تشهد د هېرېدو حکم
د تقليد د مراجعو د فتوا له مخې که د لمانځه کوونکي تشهد هېر شي او د بل رکعت له رکوع مخکې یې یاد شي، نو سمدستي دې کښېني او تشهد دې ووايي او بيا دې لمانځه ته دوام ورکړي.[۱۲] د سید محمد رضا ګلپایګاني، سید ابوالقاسم خویي، میرزا جواد تبریزي او لطف الله صافي گلپایگاني، د فتوا له مخې په داسې حالت کې لمونځ کوونکی باید د لمانځه له پای ته رسیدو وروسته دوه [[د سهوه سجده وکړي.[۱۳] که چیرې د رکوع په وخت کې یا له هغه وروسته یې یاد شي چې د مخکیني رکعت تشهد یې نه دی لوستی نو د لمانځه له پای ته رسیدو وروسته دې تشهد قضا وکړي. او د واجب احتیاط له مخې د هېر شوي تشهد لپاره دې دوه سجده سهو وکړي.[۱۴]
فوټ نوټ
- ↑ علامه حلی، نهایة الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۹۹.
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۵-۱۴۶.
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۶.
- ↑ علامه حلی، نهایة الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۹۹؛ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۸.
- ↑ علامه حلی، نهایة الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۹۹.
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۶.
- ↑ شهید اول، الدروس، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۸۲.
- ↑ شهید اول، الدروس، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۸۲؛ محقق کرکی، رسائل المحقق الکرکی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۲.
- ↑ محقق کرکی، رسائل المحقق الکرکی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۲.
- ↑ شهید اول، الدروس، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۸۲.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۴ق، ص۲۳۹، مسأله۱۰۶۱.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۹۷، مسأله ۱۱۰۲.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۹۷، مسأله ۱۱۰۲.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۹۷، مسأله ۱۱۰۲.
سرچينې
- امام خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل (محشّٰى)، تصحیح سید محمدحسین بنی‌هاشمی خیمنی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۴ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام، قم، مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام، ۱۴۱۹ق.
- محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، ۱۴۱۴ق.
- مشکینی، میرزاعلی، مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعیه، قم، الهادی، ۱۴۱۹ق/۱۳۷۷ش.