غیرت
غیرت له اخلاقي فضایلو څخه دی چې انسان د ناموس او کورنۍ، دین او مذهب او همداراز مال او وطن دفاع ته هڅوي.د روایتونو له مخې غېرتمندي د خدای له صفاتو ده. ملا احمد نراقي په معراج السعاده کتاب کې ویلي چې مومنان باید له خپلو کورنیو غافله نه شي او د هغه چارې په باره کې چې انجام یې فساد شي سستي ونه کړي هغه د امر بالمعروف او نهي عن المنکر اجرا او په دین کې له بدعت سره مقابله د غیرت له مصداقونو ګڼلې ده.
په شیعه روایتونو کې عفت او پاکلمني، د کورنۍ ثبات او له فساده مخنیوی د غیرت له اثارو او فوایدو او د محرم او نامحرم اختلاط او ګډه ناسته پاسته، حرامه موسیقي، نامحرم ته کتنه او شرابخوري د بې غیرتۍ د پېدا کېدو له علتونو معرفي شوې دي.
له امام علي(ع) د یو روایت له مخې په غېرت کې افراط کېدی شي اپوټه نتیجه ولري او د فساد سبب شي.
مفهوم پېژندنه
غیرت په اسلامي فرهنګ کې د یو مهم اخلاقي فضیلت په توګه ګڼل شوی دی[۱] چې انسان د عزت او ناموس، دین او قانون، مال او وطن دفاع ته هڅوي.[۲]
د غیرت ټکی نېغ په نېغه په قرآن کریم کې نه دی استعمال شوی، خو شیعه د تقلید مرجع او د قرآن مفسر ناصر مکارم شیرازي د احزاب سورې له ۶۰ تر ۶۲ آیتونه [یادداشت۱] د غیرت د مفهوم بیانوونکی ګڼلی چې پکې« منافقان، په زړه کې مرض لرونکي، او د پاکلمنو ښځوپه اړه اوازې خپروونکي» په سخته سزا، جلاوطنۍ او وژل کېدو ګواښل کیږي.[۳]
د شیعه روایتونو له مخې، غېرتمندي د خدای تعالی له صفتونو څخه ده او خدای بې غیرتي نه خوښوي.[۵] غیرت په دغو روایتونو کې له عزت او کرامت سره یو ځای راغلی دی.[۶] د ځینو روایتونو له مخې بې غیرته سړي ملعون دي.[۷]
ډولونه او مصداقونه
د دیارلسمې هجري پېړۍ فقیه ملا احمد نراقي په معراج السعاده کتاب کې د ښځو په اړه پر غیرت سربېره د دین، مال او عزت په اړه غیرت هم بیان کړی دی. د نراقي په باور، مومنان باید له خپلې کورنۍ غافله نه شي او د هغه چارې په اړه چې عاقبت او انجام یې د فساد سبب کیږي، باید سستي ونه کړي.[۸] نراقي همداراز د امر بالمعروف او نهي عن المنکر (کړ مکړ) بې کمي او پوره پوره اجرا د غیرت له مصداقونه ګڼلې ده.[۹]
شیعه د تقلید مرجع حسین مظاهري، پر شخصي غیرت سربېره په روایتونو په تکیې سره، د غیرت لپاره نور موارد هم ذکر کړې دي؛ منجمله عمومي او ټولنیز غیرت چې د ټولو ښخو[۱۰] په باره کې د ټولنې د سړو غیرت کول د وطن او او ټاټوبي لپاره غیرت چې له وطن سره د مینې او د ترقۍ لپاره یې د هڅې په معنا دی،[۱۱] او دیني غیرت چې د اسلام د حدودو د دفاع معنا لري.[۱۲]
په روایتونو کې د بې غیرتۍ لپاره ځینې علتونه هم ذکر شوې دي منجمله، د محرم او نامحرم اختلاط[۱۳][یادداشت۲] حرامه موسیقي،[۱۴] یادداشت ۳] نامحرم ته کتنه[۱۵] شرابخوري[۱۶] [یادداشت ۴] او د خنزیر د غوښې خوړل[۱۷] یادداشت [۵]
د غیرت اثار او فایدې
د معصومانو د روایتونو پر بنسټ د غیرت لپاره ځینې پایلې او ګټې ذکر شوې دي منجمله:
- عفت(حیا) او پاکلمني: ویل شوي چې که څوک د خپل ناموس لپاره د حرمت او عزت قایل وي او پرې غیرت کوي، داسې انسان د نورو ناموس ته خیرنې سترګې نه لري.[۱۸] په دې اړه د امام علي(ع) په یو روایت استناد شوی دی:ما زنیٰ غیورٌ قطُّ؛ غېرتمن سړی هیڅکله زنا نه کوي.[۱۹]
- له فساده مخنیوي: په هماغه اندازه چې بې غیرتي او بې پروایي د فساد زمینه جوړوونکې ګڼل شوې، د منکراتو په وړاندې غیرت او حساسیت هم د فساد په وړاندې مخنیوونکی عامل ګڼل شوی دی.[۲۰]
- د کورنۍ ثبات: غیرتمندي د کورنۍ د ثبات او پیاوړتیا سبب ګڼل شوی دی؛ ځکه چې د غېرتي سړو په ټولنه کې هوسران او د نورو په ناموس غرض لرونکي کسان امنیت نه لري او پاکلمنې ښځې او جینکۍ په ټولنه کې د ارامښت احساس کوي.[۲۱]
په غیرت کې زیاتی
له معصومانو په نقل شویو روایتونو کې د ښځې په اړه له بې ځایه غیرت، بد ګمانۍ او له پلمو لټولو نهي شوې ده؛ ځکه چې اپوټه نتیجه لري او په خپله د فساد سبب کیږي.[۲۲] په دې اړه خپل زوي امام حسن ته د امام علي د لیک په یو عبارت استناد شوی دی: ډډه وکړه له دې چې په غلط ځای او غلطه موقع غیرت وکړې، ځکه چې بې ځایه غیرت پاکې ښځې ناپاکۍ او بې ګناهان ګناه ته کاږي.[۲۳] [یادداشت۶]
همداراز له امام صادق(ع) په یو روایت کې په حلال شي کې له غیرت کولو نهي او منع شوې ده:لا غیرة فی الحلال.[۲۴]
لیکنې
د غیرت په موضوع ډېر کتابونه او لیکنې خپرې شوې دي؛ منجمله:
- گوهر غیرت، فاطمه اعظمي، د سپېڅلې دفاع د ارزښتونو د خپراوي او د اثارو د ساتنې مرکز اصفهان، ۱۳۹۰لمریز.
- مقام غیرت در اخلاق و عرفان اسلامي، علیاکبر افتخاري فر، خپروونکی، عصر مدرن، ۱۳۹۴لمریز.
- غیرت در مکتب عترت، فرید نجفنیا، خپروونکی، اسوه، ۱۳۹۴لمریز.
- غیرت حسیني و عفت زینبي، محمدحسن وکیلي، خپروونکی د اسلامي علومو او معارفو د استرتژیکو څېړنو موسسه، ۱۳۹۵لمریز
- رابطه غیرت دینی با امر به معروف و نهی از منکر، رضا علی کرمي، خپروونکی قلمگاه، ۱۳۹۳لمریز .
فوټ نوټ
- ↑ نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۶۶؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸۰.
- ↑ مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۴۳۱.
- ↑ مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۴۳۳و۴۳۴.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ټوک۷۳، ص۳۳۲.
- ↑ کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱، ج۸، ص۳۷۲.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت ۳۰۵، ص۵۲۹.
- ↑ شیخ حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۲۰، ص۲۳۵.
- ↑ نراقی، معراج السعادة، انتشارات جاویدان، ص۱۵۲-۱۵۳.
- ↑ نراقی، معراج السعادة، انتشارات جاویدان، ص۱۵۲-۱۵۳.
- ↑ مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۵.
- ↑ مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۷.
- ↑ مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۸.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۷۴
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، کتاب تجارت، باب۱۰۰، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۲۳۲، ح۱؛ کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۶۵۵، ح۱۴.
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۲۶۸.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۱۷، ص۲۵۳.
- ↑ بروجردی، تفسیر جامع، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۱۵۶.
- ↑ اکبری، غیرتمندی و آسیبها، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت ۳۰۵، ص۵۲۹.
- ↑ اکبری، غیرتمندی و آسیبها، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.
- ↑ اکبری، غیرتمندی و آسیبها، ۱۳۹۰ش، ص۴۰-۴۱.
- ↑ آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، ۱۴۱۰ق، ح۲۷۰۴، ص۱۶۹؛ جزایری، دروس اخلاق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۳.
- ↑ آمدی، غرر الحکم، ۱۴۱۰ق، ح۲۷۰۴، ص۱۶۹.
- ↑ عبدوس، بیست و پنج اصل از اصول اخلاقی امامان، ۱۳۷۷ش، ص۳۱۳.
یاد داشت
سرچينې
- اکبری، محمود، غیرتمندی و آسیبها، قم، فتیان، ۱۳۹۰ش.
- بروجردی، سید محمد ابراهیم، تفسیر جامع، تهران، انتشارات صدر، ۱۳۶۶ش.
- جزایری (آل غفور)، محمدعلی، دروس اخلاق اسلامی، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۸ش.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ علیاکبر غفاری، بیروت ۱۴۰۱ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الامام علی بن ابیطالب (ع)، ۱۳۸۷ش.
- نراقی، احمد، معراج السعادة، قم، هجرت، ۱۳۷۷ش.
- نراقی، مهدی بن ابی ذر، علم اخلاق اسلامی: ترجمة کتاب جامع السعادات، ترجمة جلال الدین مجتبوی، تهران ۱۳۸۱ش.
- نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق.
- نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، بیروت، دار الکتاب اللبنانی، ۱۹۸۰م.
- نهج الفصاحه، سخنان پیامبر، گروآورنده ابوالقاسم پاینده، تصیح و تنظیم عبدالرسول پیمانی و محمدامین شریعتی، اصفهان، خاتم الانبیاء، ۱۳۸۳ش.