محارم
- دا مقاله د یو فقهي مفهوم په اړه توضیحي مقاله ده او د دیني کړنو لپاره معیار نشي کیدی. د مذهبي کړنو لپاره نورو سرچینو ته مراجعه وکړئ.
محارم یا مَحرَمُونه، هغه څوک چې ورسره د خپلوی اړیکې له امله واده کول منع دي او د فقیهانو د نظر سره سم، د حجاب حکمونه دوی باندې نه پلي کیږي. محرمونه او د دوی حکمونه په قرآن کې راغلی دي. کورنیۍ نسب، واده او شیدو ورکړی(رضاع) د محرمیت لاملونه ده. او د دوی پر بنسټ محارم پر سَبَبی، نَسَبی او رضاعی باندی ویشل کیږی.
مور، نيا، خور، لور، لمسۍ، د خور لور، د ورور لور او ترورونه ده نارینه له نَسَبی محرمونه ده. او پلار، نیکه، زوی، ورور، د خور زوی، د ورور زوی، اکا، او ماما د ښځې دپاره نَسَبی محرمونه ګنل کیږي.
همدارنګه د هغه میرمن، خواښې او دمیرمن نيا، دمیرمن لور، د پلارښځه او ناوې له نَسَبی محرمونه ده.
او همدارنگه میړه( خاوند)، دخاوند پلار، دخاوند نیکه، د خاوند زوی، د مور خاوند او زوم د شځی دپاره سَبَبی محرمونه ګنل کیږی. د فقیهانو د فتوا پر بنسټ ټولې میرمنې چې د نسب له امله هغوی سره واده کول جواز نلری د رضاع(شیدو ورکول) لامله هم هغوی سره واده کول نارواده.
د رضاعی مور (هغه ښځه چې ماشوم ته شیدو ورکوی) او د هغې مور، نيا، خور، لور، لمسۍ ، ترور(کاکا) او ترور یې(ماما) د نارینه لپاره له رضاعی محرمونه ګنل کیږی.
همدغسي د رضاعی پلار او د هغه پلار، ورور، اکا، تره، زوی اولمسيان، او همدارنګه د رضاعی مور ورور، زوی، لمسۍ، پلار او نیکه، اکا او تره د شځی لپاره رضاعی محرمونه دي.
مفهوم پیژنه
محارم هغه څوک ته ویل کیږي چې دوی باید د خپلوی اړیکو له امله یو بل سره واده ونه کړي. [۱] د قران کریم په دوه آیتونو کې د محرم او حکمونه راغلی ده؛ د نساء سوره ۲۳ آیت د دوی سره د ذکر او واده د منع کیدو ځانګړي شوی دی.[۲] د نور سوره په ۳۱ آیت کې، د ښځو ځینې محرمونه هم شمیرلی دي.[۳] په ځینو شیعه روایی سرچینو کې؛ لکه وسائل الشیعه او مستدرک الوسائل یو څانگه د " نکاح المحرم بابونه" ترعنوان لاندې سمبال وشوه او د امامانو ځینې بیانونه د واده کولو په اړه او محارم ته کتلو په اره، راټول شوي ده. [۴] په فقهې بابونه تر نکاح، طلاق او اموات حکمونه په باب کې له محارم او د هغوي احکام څخه ویل شوي دي. [۵]
د محرمیت تر اثبات او تحقق وروسته، لیدل او ښایستنی په ګوټه کول محارمو لپاره روا، خو یوبل سره واده کول ناروا کیږی.[۶] د میړه او میرمنې پرته د نورو محارمو لپاره د فقیهانو په وینا، دا جواز نلري چې د ( تناسلي اجزا) وګورئ او غیر تناسلی اجزا لیدلو یوازی په داصورت کی جواز لری چه د خوند او هوس نیت پرته وی.[۷] دا د میرمنو لپاره هم لازمي ندي چې د محارمو پروړاندې، پرته له ځینې ځانګړی برخې ټول بدن پوښ کړي.[۸]
د محرمیت لاملونه
هغه لاملونه چی سبب گرځی دوی کسان یوبل سره به محرم شي او د محرمیت حکمونه هغوی پرباندی پلی شی.[۹]
په فقهي کتابونو کې ۱۱ لامونه د محرمت سبب او واده کولو بندیز په ټوګه یاد شوي وی. [۱۰] ځینې دا لاملونه په دریو عمومي کټګوریو کې طبقه بندي کړې [۱۱] کوم چې دي:
- نَسَب: هغه چپلوی چې د یوه یا حڅوکسان زیږیدلو پایله وی او ده سمه واده یا شبهه لرولو آمیزش له امله وی نَسَبی خپلوی ویلی شی. [یادونه 1] نَسَبی خپلوانو هغه کسان ته ویل کیږي چې ورسره اړیکې د زیږدلو راهیسې رامینځته شوي. [۱۲]
- رضاع(شیدو ورکول):رضاعی محرمیت، یو ډول اړیکه ده چې د مور پرته د یوې میرمنې د شیدو تغذیه کولو له امله رامینځته شوې.[۱۳] البته، رضاعی محرمیت شرایط لري؛ لکه شیدو ورکونکي ښځه، د شرعي له لارې هیله مند(بارلرونکۍ) شوې وی، له شیدو ورکونکی ښځه، شیدو خوړړ بې شمیره او پرله پسې اوسئ، او د هغه ترمنځ له نور خواړه او له نورو ښځینه شیدو مه ورکوئ، او ماشوم یې له دوه کالو څخه کم عمر ولري. [۱۴]
- سَبَب: د نکاح عقد(تړون) په لوستلو سره، د زوجین(شځه او خاوند) سربیره، ځینې نارینه او ښځینه خپلوان یو بل پورې محرم وشوه چې دوی ته سببی محرمیت بولي. [۱۵]
د محارم ډولونه
محارم د محرمیت املونه له مخې په دریو کټګوریو ویشل شوي دي:
نَسَبی محرمونه
د فقهیانو په وینا، د نسا ۲۳ آیه پر بنست[۱۶] اوه ډله ښځي اوه ډله له نرو سره د سبب له امله محرمونه کیږی.[۱۷]
- مور او نيا؛ پلرنۍ او مورنۍ [۱۸]
- لور، د لور ماشومان او پایلو[۱۹]
- خور [۲۰]
- وراره (د ورور لور) ماشومان او لمسيان او د خور پایلې هر څومره ټیټ وي. [۲۱]
- ټوټه (خور انجلۍ) ماشومان او لمسيان او د خور پایلې هر څومره چی ټیټ وي. [۲۲]
- ترور(عمه) د د پلار ترور او د مور ترورونو. [۲۳]
- ترور(خاله) دپلرنۍ تریرونه او مورنۍ تریرونو. [۲۴]
همدارنګه، پلار او نیکه، زوی او د زوی ماشوم، ورور، د خور زوی، د ورور زوی، تره او د مور او پلار تره، ماما او د مور او پلار ماما ښځې ته محرم دي. [۲۵]
رضاعی محرمونه
د پیغمبر(ص) د بیان له مخې هرڅه چې د نسب لامله روا ندی، د رضاع لامله هم ناروا گنل کیږی.[۲۶] ټولې میرمنې سره چې د نسب اړیکې له امله واده کول منع ده، د رضاع له لارې دوی سره واده هم منع شوی دی. [۲۷] د رضاعی په محرمیت کې، که ماشوم هلک وي، نو هغه میرمنې سره چې هغه ته یې تغذیه کړې (د رضاعی مور) ، او همدارنګه د هغه مور، نيا، خور، لور، پایلی، لمسۍ، ترور او ترور(ماما) به محرمونه شي.[۲۸] که ماشوم انجلۍ وي، نو د هغه میرمنې میړه چې د هغې (د رضاعی پلار) او د هغه پلار، ورور، تره، ماما، زوی او لمسيان یې به محرم شي. همدارنگه د هغه ښځه ورور، زوی، لمسۍ، پلار او نیکه، تره او ماما هم هغه ماشوم ته به محرم شي.[۲۹]
سَبَبي محرمونه
هغه میرمنې چې له نارینه وو سره د واده کولو لامله به محرم شي: میرمن، د میرمن مور او نيا، د میرمن لور، د پلار میرمن (سوتره مور)، د میرمن زوی (ناوې ).[۳۰]
همدارنگه، میړه، د هغه پلار(خسر)، د میړه نيکه، د میړه زوی، د مور خاوند او زوم له ښځې سره واده کولو لامله به محرم شي.[۳۱] همدارنگه جواز نلري چې یو سړی د خپلې میره خور سره واده وکړي(تر هغه چې د هغه خور په واده کې وي یا ژوندی وی ).[۳۲] مګر د هغې په اړه د حجاب قواعد د خور خاوند په وراندی کې اړتیا دي.[۳۳]
یوازۍ لیکنه
- چهار رساله(څلور رسالي) (رساله ارث، گناهان کبیره، محرم و نامحرم و احکام الغیبه) احمد مجتهدی تهرانی لخوا، انتشارات موسسه در راه حق، ۱۳۸۵ش.
اړوندې لیکنې
فوټ نوټ
- ↑ فراهیدی، العین، ذیل واژه «حرم».
- ↑ سوره نساء، آیه۲۳.
- ↑ سوره نور، آیه۲۱.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۲۰، ص۳۰۷؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۳۲۷.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۷.
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۲.
- ↑ رساله توضیح المسائل مراجع، بخش نکاح، مسئله ۲۴۳۷.
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۸۱ش، ص۴۷۹.
- ↑ موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۹۱.
- ↑ د مثال په توګه، محقق حلی ته وګورئ، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۴؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۷.
- ↑ مجتهدی تهرانی، سه رساله: گناهان کبیره، محرم و نامحرم، احکامالغیبة، ۱۳۸۱ش، ص۱۰.
- ↑ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۶۴.
- ↑ محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۸؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۶۴.
- ↑ شهیدثانی، مسالکالافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۸۱.
- ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۱۹۸.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۲.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۴.
- ↑ مغربی، دعائمالاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۴۰.
- ↑ فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المکتبة، ج۲، ص۱۸۲؛ مقدس اردبیلی، زبدةالبیان، المکتبة المرتضویة، ص۵۲۴.
- ↑ محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۹؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۸.
- ↑ محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۸-۲۲۹؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۸.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۸-۲۸۹.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۸-۲۸۹.
- ↑ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۱۶۴.
- ↑ «آیا خواهر زن محرم است؟ و آیا راهی برای محرمیت با او وجود دارد ؟»، اسلام کوئست.
سرچینې
- «د ښځې خور محرمه ده؟ او ایا د هغی سره د نږدې کیدو لاره شتون لري؟»، اسلام کوئست، درج مطلب: ۱۳ فروردین ۱۳۹۴ش، مشاهده: ۲۹ فروردین ۱۳۹۹ش.
- امام خمینی، سید روحالله، تحریرالوسیله، قم، مؤسّسة تنظیم ونشر آثار الإمام الخمینی، چاپ اول، ۱۴۳۴ق.
- بنیهاشمی خمینی، سیدمحمدحسن، رساله توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۸۵ش.
- حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهمالسلام لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة، بیروت، دارالتراث، ۱۴۱۰ق.
- شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالکالافهام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق.
- فاضل مقداد، عبدالله، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم، منشورات المکتبة المرتضویة للإحیاء الآثار الجعفریة، بیتا.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم، نشر هجرت، تصحیح: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، ۱۴۱۰ق.
- مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، قم، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش.
- مجتهدی تهرانی، احمد، سه رساله: گناهان کبیره، محرم و نامحرم، احکامالغیبة، قم، مؤسسه در راه حق، ۱۳۸۱ش.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایعالاسلام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- مشکینی، علی اکبر، مصطلحات الفقه، قم، نشر الهادی، چاپ سوم، ۱۳۸۱ش.
- مغربی، قاضی نعمان، دعائمالاسلام، قم، مؤسسه آل البیت علیهمالسلام، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.
- مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدةالبیان فی آیات الاحکام، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ اول، بیتا.
- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
- نوری، حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل البیت علیهمالسلام لإحیاء التراث، ۱۴۰۸ق.