ذعلب یماني
ذِعْلِب یَماني د امام علي(ع) له ملګرو څخه و. د رجال د علم پېژندونکو عالمانو لکه عبدالله مامقاني او سید محسن امین په وینا، نوموړي له امام علي(ع) څخه، وروسته تر هغه چې امام خلافت ته ورسېد، د خدای د لیدو په اړه پوښتنه وکړه.[۱] دا مکالمه د نهجالبلاغې په ۱۷۹مه خطبه، او د الکافي، الارشاد او الاحتجاج په څېر روایي کتابونو کې ثبت شوې ده.[۲] کله چې امام علي(ع) دا جمله وفرمایله: سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي (له ما وپوښتئ مخکې له دې چې ما له لاسه ورکړئ)، ذِعلِب ترې وپوښتل: ایا تا خپل پروردګار لیدلی دی؟ امام ورته ځواب ورکړ: زه هغه نه لمانځم (عبادت یې نه کوم) چې نه مې وي لیدلی. بیا ذعلب د خدای د لیدو د څرنګوالي پوښتنه وکړه. امام وفرمایل: خدای د سر په سترګو نه لیدل کېږي، بلکې د زړه په سترګو لېدلی کېږي.[۳] امام علي علیهالسلام بیا د جملو په ترڅ کې خدای داسې وصف کړ چې ذعلب بېهوښه شو. وروسته یې قسم وخوړه چې تر اوسه یې داسې ځواب نه و اورېدلی او نور به دا موضوع نه مطرح کوي.[۴]
له دې پوښتنې مخکې، چې امام علي(ع) د خپل علم د پراختیا، پر تورات او انجیل واک، او د قرآن د معناوو او حقایقو پر پوهه خبرې کړې وې. ذعلب خپلو ملګرو ته ویلي وو: نن به علي شرمنده کړم.[۵] ځینو دا خبره د هغه د بېادبۍ او ناپوهۍ نښه بللې ده.[۶] خو ځینې نور بیا د امام د ځواب له اورېدو وروسته د هغه بېهوشي او توبه د ده د عقیدې بدلون او د ایمان نښه ګڼي.[۷]
وایي چې د ذعلب یماني نوم په لومړیو رجالي کتابونو کې نه دی راغلی.[۸] خو شیخ صدوق (وفات: ۳۸۱ق) په خپلو حدیثي کتابونو الامالي او التوحید کې، د اصبغ بن نباته له قوله، ذعلب یو فصیحاللسان او زړور انسان معرفي کړی دی.[۹] د ځینو رجالي علماوو لکه سید محسن امین او محمد تقي شوشتري په وینا، د ذعلب لپاره یماني صفت یوازې په نهجالبلاغه کې د سید رضی (وفات: ۴۰۶ق) له خوا راغلی دی.[۱۰]
مامقاني په خپل کتاب تنقیح المقال کې، ذعلب امامي مذهب او د ستاینې وړ سړی بللی دی،[۱۱] او تفسیر نمونه هغه د امام علي(ع) له عالمو او پوهو ملګرو څخه ګڼلی دی.[۱۲]
فوټ نوټ
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، مؤسسه آل البیت، ج۲۶، ص۳۷۸؛ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۳۱.
- ↑ هاشمی خویی، منهاج البراعه، ۱۴۰۰ق، ج۱۰، ص۲۵۷.
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۶۲ش/۱۴۰۰ق، ص۳۴۲؛ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۳۱.
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۶۲ش/۱۴۰۰ق، ص۳۴۲ ـ ۳۴۳.
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۶۲ش/۱۴۰۰ق، ص۳۴۲ ـ ۳۴۱.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۳۰۷؛ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۳۱.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۳۱.
- ↑ جمعی از نویسندگان، دانشنامه نهج البلاغه، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۴۰۹؛ مامقانی، تنقیح المقال، مؤسسه آل البیت، ج۲۶، ص۳۷۸
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۶۲ش/۱۴۰۰ق، ص۳۴۲؛ شیخ صدوق، التوحید، ۱۳۹۸ق، ص۳۰۵.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۳۱؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۳۰۷.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، مؤسسه آل البیت، ج۲۶، ص۳۸۰
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۲۱۷.
سرچينې
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، لبنان، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.
- جمعی از نویسندگان، دانشنامه نهج البلاغه، زیر نظر: سید جمال الدین دینپرور، تهران، مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان، ۱۳۹۴ش.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۲ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الأمالی، بیروت، أعلمی، چاپ پنجم، ۱۳۶۲ش/۱۴۰۰ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، التوحید، تحقیق: هاشم حسینی، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۹۸ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۲۶، حاشیه: محی الدین مامقانی، قم، مؤسسه آل البیت، بیتا.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، قم، مؤسسه دار الهجره، ۱۴۱۴ق.
- هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ترجمه: حسن حسنزاده آملی و محمدباقر کمرهای، تحقیق: ابراهیم میانجی، تهران، مکتبة الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق.