د توبې غسل

د توبې غسل مستحب او د توبې له آدابو څخه دی. د شیعه فقهاوو د فتوا له مخې، د کفر، فسق او کوچنيو ګناهونو څخه د توبې لپاره غسل کول مستحب دي. ځینې اهل سنتو له کفر څخه د توبې لپاره غسل واجب ګڼلی.

د یو روایت له مخې امام صادق(ع) هغه کس ته، چې د سندرې اوریدو له ګناه څخه یې د توبې اراده لرله په داسې حال کې چې دغه ګناه په پرله پسې توګه ترسره کړي، سپارښتنه وکړه چې لومړی غسل وکړي.

د توبې د غسل فلسفه یې د توبې د بشپړېدو او زر قبلېدو او د باطني پاکوالي نښه ګڼلی ده.

موقعیت

غسل د توبې له آدابو څخه دی.^[۱] دا غسل په فقهي کتابونو کې، د طهارت په باب کې، د غسل په برخه کې او د مستحب غسل د ډولونو په برخه کې ذکر شوی دی.^[۲] د اخلاقو په ځينو کتابونو^[۳] او عملي عرفان^[۴] کې هم د توبې د غسل يادونه شوې ده.

د العروة الوثقی کتاب لیکوال سید محمد کاظم یزدي له قوله د فقهاوو یوه ډله د توبې غسل لکه د طواف د غسل یو له هغو غسلونو څخه ګڼلی دی چې له خاص عمل څخه مخکې مستحب دی، او يوه ډله يې لکه د کسوف لمونځ قضا غسل چې د خاص عمل له ترسره کولو وروسته وي، مستحب وي، له غسلونو څخه ګڼي.^[۵]

مستحب شونه

د توبې غسل کله کله له کفر څخه د توبې لپاره، کله کله له فسق څخه د توبې لپاره او کله کله د کوچنیو ګناهونو د توبې لپاره ترسره کیږي. له کفر او فسق څخه د توبې لپاره د د توبې د غسل په کولو کې اجماع ده او د کوچنيو ګناهونو لپاره د غسل په استحباب کې اختلاف موجود دی.^[۶]

له کفر څخه د توبې غسل

د صاحب جواهر (وفات 1266هـ) له قوله ټولو شيعه فقهاوو فتوا ورکړې ده چې له کفر څخه د توبې لپاره غسل کول مستحب دي، که اصلی کفر وي او که د ارتداد کفر.^[۷] د دې حکم دلیل اجماع او احادیث دي.^[۸] په يو روايت کې راغلي چې رسول الله(ص) دوو کافرانو ته چې نوي مسلمانان شوي وو، د غسل کولو امر وکړ.^[۹]

د لسمې هجري قمري پیړۍ د شیعه فقیه شهید ثاني په وینا، ځینو سنیانو له کفر څخه د توبې لپاره غسل کول واجب ګڼلي دي.^[۱۰] په سني منابعو کې دا غسل د «غُسل الاِسلام» په نوم یاد شوی دی.^[۱۱] په عیسائیت کې هم که یو سړی مسیحي ټولنې ته ننوتل غواړي نو د تعمید غسل سره ننوتلی شي.^[۱۲]

له فسق څخه د توبې غسل کول

د علامه حلي (په ۷۲۶ هـ ق کال کې وفات شوی) په وینا ټول شیعه فقهاء په دې باور دي چې له فسق څخه د توبې لپاره غسل کول مستحب دي.^[۱۳] فسق د لویې ګناه کولو یا په وړه ګناه ټینګار کولو ته ویل کیږي.^[۱۴]

له فسق څخه د توبې کولو د غسل مستحب شونه په په اجماع او روایتونو سره ثابته شوې ده.^[۱۵] په يو روايت کې راغلي دي چې امام صادق(ع) هغه کس ته چې د سندرې اوريدلو له ګناه څخه يې د توبې اراده لرله په داسې حال کې چې دغه ګناه په پرله پسې توګه ترسره کوله، سپارښتنه وکړه لومړى دې غسل وکړي.^[۱۶]

له وړوکې ګناه څخه د توبې غسل

له کوچنيو ګناهونو څخه د توبې کولو لپاره د غسل کولو په اړه د فقهاوو تر مینځ اختلاف دی.^[۱۷] د سيد محمد مهدي بحرالعلوم (وفات 1212هـ ق) له قوله، اکثره فقهاوو له وړې ګناه څخه د توبې کولو لپاره غسل کول مستحب ګڼلي دي.^[۱۸] له بلې خوا ځینې فقهاوو لکه شیخ مفید (وفات ۴۱۳ هـ ق) او ابوالصلاح حلبي (وفات ۴۴۷ هـ ق) د توبې د غسل مستحب شونه یوازې له لویو ګناهونو څخه توبې کولو سره خاص کړي دي.^[۱۹]

فلسفه

سید محمد کاظم یزدي (وفات ۱۳۳۷هـ ش) چې د العروة الوثقی کتاب لیکوال دی، د توبې د غسل فلسفه د توبې بشپړېدل او د ژر تر ژره قبلېدو لامل ګڼلی دی.^[۲۰]

د سید محمد مهدي بحرالعلوم چې په دیارلسمه هجري قمري پیړۍ کې د تقلید مرجع و، غسل کول چې ظاهري پاکوالی دی، د روحاني پاکوالي لپاره یو ډول خوشبیني ده چې د توبې په واسطه ترلاسه کیږي؛ ځکه ظاهر د باطن نښه ده.^[۲۱]

فوټ نوټ

↑ جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۳۳، ص۶۷.
↑ بحرالعلوم، مصابیح الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۰۷.
↑ مدنی، ریاض السالکین، ج۴، ص۳۸۲.
↑ بحرالعلوم، رساله سیر و سلوک، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۳؛ حسینی تهرانی، لب اللباب، ۱۴۱۹ق، ص۹۲،
↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۵۶ و ۱۵۷.
↑ جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۳۳، ص۶۷.
↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۷.
↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۸.
↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۸.
↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۷.
↑ حجاوی مقدسی، الإقناع فی فقه الإمام أحمد بن حنبل، دار المعرفة، ج۱، ص۴۵؛ ابن‌تیمیه، شرح العمدة فی الفقه، ۱۴۱۲ق، ص۳۵۰.
↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۹۴ش، ص۱۹۵.
↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۴۷۴.
↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۷.
↑ بهبانی، مصابیح الظلام، مؤسسة العلامة المجدّد الوحید البهبهانی، ج۴، ص۹۲.
↑ کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۲، ص۷۸۵.
↑ بحرالعلوم، مصابیح الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۰۸.
↑ بحرالعلوم، مصابیح الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۰۸.
↑ شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۱؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، ۱۴۰۳ق، ص۱۳۵؛ ابن‌زهره، غنیة النزوع، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۲.
↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۵۶ و ۱۵۷.
↑ بحرالعلوم، مصابیح الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۱۸.

سرچينې

ابن‌تیمیة حرانی، احمد بن عبد الحلیم، شرح العمدة فی الفقه، به تحقیق سعود بن صالح العطیشان، ریاض، مکتبة العبیکان، ۱۴۱۲ق.
ابن‌زهره، حمزه بن علی، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، به تحقیق ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۷ق.
ابوالصلاح حلبی، تقی‌الدین بن نجم‌الدین، الکافی فی الفقه، اصفهان، مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی(ع) العامه، ۱۴۰۳ق.
بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی، رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم، به شرح محمدحسین حسینی طهرانی، مشهد، علامه طباطبایی، ۱۴۱۸ق.
بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی، مصابیح الاحکام، به تحقیق مهدی طباطبایی، فخرالدین صانعی، قم، میثم التمار، ۱۳۸۵ش.
بهبهانی، محمدباقر، مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرایع، به تحقیق مؤسسة العلامة المجدّد الوحید البهبهانی، بی‌جا، مؤسسة العلامة المجدّد الوحید البهبهانی، بی‌تا.
توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، کتاب طه (وابسته به مؤسسه فرهنگی طه)، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، ۱۳۹۴ش.
جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت(ع)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، ۱۴۲۳ق.
حجاوی مقدسی، موسی بن احمد و شرف‌الدین صالحی، الإقناع فی فقه الإمام أحمد بن حنبل، به تحقیق عبداللطیف محمد موسی السبکی، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.
حسینی تهرانی‏، سید محمد، لب اللباب در سیر و سلوک‏، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی‏، ۱۴۱۹ق.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق.
شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، به تحقیق مؤسسة النشر الإسلامی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم، ۱۴۱۰ق.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّٰی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۴ق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، با مقدمه، محمود بستانی و صفاءالدین بصری، به تحقیق مجمع البحوث الاسلامیه، قسم الفقه، مشهد، آستانة الرضویة المقدسة، مجمع البحوث الإسلامیه، ۱۴۱۲ق.
کلینی، محمد بن یعقوب‏، الکافی، به تحقیق و تصحیح دارالحدیث‏، قم، دار الحدیث‏، ۱۴۲۹ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، به تحقیق و تصحیح عبد الحسین محمد علی بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، به تحقیق مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۴ق.
مدنی، علی‌خان بن احمد، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین، به تحقیق محسن حسینی امینی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام، با مقدمه محمود هاشمی شاهرودی، به تحقیق مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۱ق.

[1] جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۳۳، ص۶۷.

[2] بحرالعلوم، مصابیح الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۰۷.

[3] مدنی، ریاض السالکین، ج۴، ص۳۸۲.

[4] بحرالعلوم، رساله سیر و سلوک، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۳؛ حسینی تهرانی، لب اللباب، ۱۴۱۹ق، ص۹۲،

[5] طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۵۶ و ۱۵۷.

[6] جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۳۳، ص۶۷.

[7] نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۷.

[8] نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۸.

[9] نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۸.

[10] شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۷.

[11] حجاوی مقدسی، الإقناع فی فقه الإمام أحمد بن حنبل، دار المعرفة، ج۱، ص۴۵؛ ابن‌تیمیه، شرح العمدة فی الفقه، ۱۴۱۲ق، ص۳۵۰.

[12] توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۹۴ش، ص۱۹۵.

[13] علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۴۷۴.

[14] شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۷.

[15] بهبانی، مصابیح الظلام، مؤسسة العلامة المجدّد الوحید البهبهانی، ج۴، ص۹۲.

[16] کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۲، ص۷۸۵.

[17] بحرالعلوم، مصابیح الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۰۸.

[18] بحرالعلوم، مصابیح الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۰۸.

[19] شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۱؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، ۱۴۰۳ق، ص۱۳۵؛ ابن‌زهره، غنیة النزوع، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۲.

[20] طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۵۶ و ۱۵۷.

[21] بحرالعلوم، مصابیح الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۱۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]