د رأس الحسین مقام (قاهره)

د رأس الحسین مقام یا مسجد الحسین(ع) یا مشهد الحسیني په قاهره کې هغه ځای دی چې د ځینو راپورونو له مخې د امام حسین(ع) سر هلته ښخ شوی دی. د ځینو تاریخي سرچینو له مخې صلیبیان د هجرت په شپږمه پېړۍ کې د فلسطین پر عسقلان واکمن شو. فاطمي واکمنانو د دې لپاره چې د امام حسين(ع) د هلته ښخ شوي سر د سپکاوي مخه ونيول شي، هغه یې قاهرې ته راوړ او هلته يې په ٥٤٨ يا ٥٤٩ هجري کې یې هلته ښخ کړ او هلته يې د الحسين جومات په نامه يوه ودانۍ جوړه کړه.
په الحسین جومات کې د ښخ شوي سر په اړه بېلابېل نظرونه شتون لري. د شيعه عالمانو د مشهورې نظريې له مخې د امام حسين سر په کربلا کې د هغه له جسد سره ښخ شوى دى. له همدې امله ځینې په دې باور دي چې په دې جومات کې ښخ شوي سر یا د یو علوي، یا د کربلا د یو شهید او یا د امام حسین(ع) د اهل بیتو څخه د یو کس دی.
د مصر خلک د دې ځای درناوی کوي او زیارت ته ورځي. په دې ځای کې د رسول الله(ص) زاړه اثار او د قران کریم یوه پخوانۍ نسخه هم ساتل کیږي. همدارنګه په الحسین جومات کې د مشهورو قاریانو د قرائت غونډې هم جوړیږي.
د مصر د خلکو په منځ کې د دې ځای مقام
د راس الحسین(ع) ځای یو له هغو ځایونو څخه دی چې امام حسین(ع) ته منسوب دی چې په قاهره کې د الازهر جومات څخه وروسته د خلکو د غونډیدو ترټولو مهم ځای ګڼل کیږي.[۱] سید محسن امین چې په ۱۳۲۱ قمري کال کې د دې زیارت ته ورغلی و داسې وايي: «مصریان ډلې ډلې د دې زیارت ته ورځي او هلته په دعا او تضرع مشغول دی.»[۲] ابن جبیر اندلسي(وفات ۶۱۴ ق) هم نقل کړي دي: «په دغه ځای کې به ډېرو خلکو له امام حسین(ع) سره تبرک کاوه.»[۳] ځینو سلفیانو د الازهر جومات په پرتله چې دې ځای سره خوا کې موقعیت لري، د مصر د خلکو دې ځای ته له لېوالتیا حیرانتیا څرګنده کړې ده.[۴] د مصر خلک هر کال د امام حسین(ع) د سر د راتګ د کلیزې په مناسبت جشن ترسره کوي.[۵] دا مراسم د ربیع الثاني د میاشتې په وروستۍ سه شنبه د دې ځای په شاوخوا کې د خیمې په درولو سره ترسره کیږي..[۶]
ویل شوي دي، د مصر مشرانو په مختلفو دورو کې په دغه ځای کې د اختر د لمانځه پر ادا کولو ټینګار کړی دی. لکه څنګه چې د جمال عبدالناصر (ولسمشر: ۱۹۵۶-۱۹۷۰) په وخت کې داسې وو.[۷]
ځینې څیړونکي په قاهره کې، د ظالمانو او استعمارګرو په وړاندې د مصر د خلکو په راپارولو کې، د رأس الحسین رول هماغه شان ګڼي لکه څنګه چې په کربلا کې د امام حسین د روضې، د عراقیانو د ظالمانو په وړاندې د مقاومت په رامنځته کولو کې و.[۸]
«زه فکر نه کوم چې په کایناتو کې داسې ځای وي چې د خلکو شتون پکې له دې ځایه ډیر جوش سره وي او نه داسې کومه ودانۍ شته چې منظره یې تر دې ودانۍ ډیره حیرانونکې او ښکلې وي!»[۹]
د اهل سنتو تاریخ لیکوال ابن کثیر(وفات ۷۷۴ هـ) نقل کړي دي چې مصریانو دغه ځای «تاج الحسین» ویل.[۱۰] ابن نِمای حِلي هم وايي چې مصریان دغه مقام د «مشهد الکریم» په نامه یادوي.[۱۱] مالک الحزین په یوه مقاله کې چې عنوان يې «مسجدالحسین و د اهل سنتو مصریانو په زړه کې د هغې مقام» دی، لیکي چې مصریان دا ځای دومره سپیڅلی ګڼي چې ډیر تاریخپوهانو د دې ځای لپاره د «حرم مصر جومات» نوم ورکړی دی.[۱۲] دا ځای د «مسجد الحسین(ع)»،[۱۳] «مقام رأس الحسین»[۱۴] او یا «مشهد الحسیني» په نامو هم یادیږي.[۱۵]
آیا د امام حسین(ع) سر مبارک په قاهره کې ښخ دی؟
په یو شمیر سرچینو کی راغلي دي چی د امام حسین(ع) سر په عسقلان کی ښاورو ته وسپارل شو.[۱۶] کله چې صلیبیانو دا ښار ونیوه، نو مسلمانان بیا دا قاهرې ته یوړ.[۱۷] ویل کیږي چې دا کار د طلائع بن رُزّیک، د فاطمیانو د هغه وخت وزیر(وفات ۵۵۶ هـ ق) په لاس وشو.[۱۸] هغه د ډېرو مالونو په عوض چې صلیبیانو ته یې ورکړل دا سر قاهرې ته راوړ او هلته يې خاورو ته وسپاره.[۱۹] د مصري مورخ مقريزي په وينا په نهم پیړۍ کې په ۵۴۸ هجري يا ۵۴۹ هجري قمري کال د جمادي الثاني په لسمه نېټه د هغه حضرت سر راوړی شو.[۲۰] ویل شوي د چې دا سر به چې له هر ځايه تېرېده نو د مشکو بوی ترې محسوسیده. په قاهره کې د «حارة المسک» محلې نوم په همدې وجه ایښودل شوی و..[۲۱] د اهل سنتو مورخ ابن کثیر(وفات ۷۷۴ هـ) په دې باور دی چې فاطمیانو دا کار د دې لپاره کړی و چې د دوي دا دعوا ورسره مزبوته شي چې د نسب سلسله یې امام حسین(ع) ته رسي.[۲۲]
فاطمیون او د صوفیانو ځینې څانګې[۲۳] او همدارنګه ځینې د مصر ځینې اهل سنت لکه علي جمعه، د مصر مفتي او د الازهر د عالمانو د عالي شورا غړی،[۲۴] باور لري چې د امام حسین(ع) سر په همدې ځای کې ښخ شوی دی. خو د اماميه علماوو مشهور نظر دا دی چې د امام حسین(ع) سر په کربلا کې د هغه له بدن سره ښخ شوی دی.[۲۵] سلفیان[۲۶] او د اهل سنتو ځینې عالمان[۲۷] هم د امام حسین(ع) د سر دلته شتون نه مني.
د اماميه څیراندو ځينو علماؤ د هغه سر په باره کښې چې په عسقلان کښې دفن شوی دی او بيا مصر ته منتقل کړی شوی دی درې اټکله کړي دي: دا د يو علوي سر، يا د کربلا د شهيدانو د یو کس سر او يا د امام حسین(ع) د اهل بیتو د یو کس سر و.[۲۸]
الحسین جومات او تاریخ یې
په ۵۴۹ هجري قمري کال کې د فاطمي خلافت پر مهال په دغه ځای کې د فاطمي دولت د وزير صالح الطلائع تر څارنې لاندې[۲۹] يو جومات جوړ شو، چې د الحسين جومات په نوم يادېږي. دا جومات په سپینو مرمرو سره جوړ شوی و او درې دروازې یې لرلې.[۳۰] د مصر نورو امیرانو او واکمنانو هم د راس الحسین(ع) مقام او جومات ته هم پاملرنه کوله؛[۳۱] لکه د جومات تعمیر چې د دریالسمې هجري پيړۍ په اخر کې د د مصر د وخت واکمن خِدِیوي اسماعیل په حکم وشو.[۳۲] د الحسین جومات د اسماعیلي بهرو لخوا په ۱۴۰۱-۱۴۰۰ لمریز کال (۱۴۴۳ هجري) کې بیارغوونه وشوه[۳۳] او په ۱۴۰۱ کې د مصر د هغه وخت د ولسمشر عبدالفتاح سیسي په حضور کې پرانستل شو[۳۴] په دې رغولو کې نوې پنجرې په مقبرې ولګیدې.[۳۵] د مصر د اوقافو وزارت په ۲۰۲۲ م کال کې د الحسین جومات د پراختیا او فعالیت له نظره یو بیلګه جومات په توګه وټاکه. [۳۶]
الحسین جومات د امام حسین په محله(حَیُّ الحسین) کې موقعیت لري[۳۷] چې په قاهره کې له مهمو تاریخي او کلتوري ځایونو څخه ده.[۳۸] همدارنګ د مصر ترټولو مهم علمي او مذهبي ځای الازهر[۳۹] او خان الخلیلي روډ د قاهرې له مشهورو کلتوري سیمو څخه،[۴۰] د دې جومات په څنګ کې واقع دي. درب الاَتْراک هم د دې جومات تر څنګ دی چې د اسلامي میراث د کتابونو د پلورلو یو مشهور مرکز دی.[۴۱]

په جومات کې د زوړ اسلامي میراث ساتل

په الحسین جومات کې د قرآن کریم یوه نسخه چې د امام علی(ع)(شهادت ۴۰ ق) ته منسوبه ده چې هغه په خپل لاس لیکلې ده،؛[۴۲] البته ځینې کسان د دې لیک د لومړۍ پیړۍ په دویمه نیمې کې ګڼي.[۴۳] همدارنګ په دې جومات کې پیغمبر(ص) ته ځینې منسوب څیزونه هم ساتل کیږي لکه: توره، د رانجو لوخې، د سر د ويښتانو تارونه، د کميس يوه ټوټه او د کونټۍ يوه ټوټه.[۴۴]
الحسین جومات د تلاوت د کرسۍ د مراسمو ځای
د الحسین جومات، د مصر د ډېرو مشهورو قاریانو لکه منشاوي، عبدالباسط او نورو د تلاوت ځای و او دا یو له هغو ځایونو څخه و، چې قاریانو به یې د قرائت د کرسۍ ترلاسه کولو لپاره یو له بل سره سیالي کوله.[۴۵] همدارنګ د مصر مشهور قاریان په دې ځای کې خپلې مهمې غونډې جوړوي.[۴۶]
ګالری
-
انګړ
-
ضریح مخکې له دې چې په ۱۴۰۱ لمریز کال کې بیا جوړ شي
-
د مصر د هغه وخت ولسمشر جمال عبدالناصر په الحسین جومات کې
-
د امام حسین(ع) د زیږون مراسم د راس الحسین په مقام کې
-
هغه توره چې رسول الله(ص) ته منسوبه ده
-
هغه د رانجو لوخې چې رسول الله(ص) ته منسوبه ده
-
هغه مصحف چې امام علي(ع) ته منسوبه ده
-
په راس الحسین مقام کې د حسین منی و انا من حسین د ډبرې لیکنه
اړونده څیړنې
فوټ نوټ
- ↑ عبدالرحمن، «بتوزيع الحلوى.. توافد المواطنين على مسجد الإمام الحسين للاحتفال بالمولد النبوي الشريف»، قاهرة لایف۲۴.
- ↑ امین، لواعج الاشجان فی مقتل الحسين(ع)، دار الأمير للثقافة و العلوم، ص۱۹۱.
- ↑ ابنجبیر، رحلة ابنجبیر، دار الهلال، ص۱۹.
- ↑ استانبولی، تحقیق حکم القراءة على الأموات، الجامعة الاسلامیه، ص۲۹، پاورقی۱.
- ↑ حجازی و عاطف، «الحسين حبيب المصريين. "الوطن" تحتفی بسيد الشهداء فی احتفالات ذكرى استقرار "الرأس الشريف" بالقاهرة» سایت روزنامه الوطن؛ الدیک و سامی، «مولد الحسين ليلة فى حب آل البيت الحسين»، الشروق.
- ↑ «عاشوراء در مصر»، پایگاه تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل.
- ↑ «الدور السياسي لمقام رأس الإمام الحسين في القاهرة في ندوة لندنية»، سایت الاجتهاد.
- ↑ «الدور السياسي لمقام رأس الإمام الحسين في القاهرة في ندوة لندنية»، سایت الاجتهاد.
- ↑ ابنجبیر، رحلة ابنجبیر، دار الهلال، ص۱۹.
- ↑ ابنکثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۲۲ .
- ↑ ابننمای حلی، مثیر الاحزان، ۱۴۰۶ق، ص۱۰۷.
- ↑ حزین، «مسجد الحسين ومنزلته في نفوس المصريين السنة»، شبکه هجر، ۱۹ دسامبر ۱۹۹۹م، به نقل از: کورانی عاملی، الانتصار، ۱۴۲۱ق، ج۹، ص۲۶.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: «حي الحسين.. هنا مر التاريخ وترك ذكرى».
- ↑ مثال په توګه وګورئ: «ما لا تعرفه عن مقام رأس الحسين في القاهرة»، شبکه الکوثر.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: انصاری، «المشهد الحسینی بالقاهرة»، سایت جریدة ابو الهول.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: ابنالعمرانی، الانباء فی تاريخ الخلفاء، ۱۴۲۱ق، ص۵۴؛ هروی، الاشارات الى معرفة الزيارات، ۱۴۲۳ق، ص۳۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۱۴۲؛ مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۱، ص۲۰۵.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: هروی، الاشارات الى معرفة الزيارات، ۱۴۲۳ق، ص۳۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۱۴۲؛ امین، لواعج الاشجان فی مقتل الحسين(ع)، دار الأمير للثقافة و العلوم، ص۱۹۱.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۱، ص۲۰۵.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۱، ص۲۰۵.
- ↑ مقریزی، المواعظ والاعتبار بذكر الخطط والآثار، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۲۳.
- ↑ شناوی، «مصر كنانة أهل البيت...»، سایت مرکز کربلاء للداراسات و البحوث؛ مصراوی، «في ذكرى احتفال المصريين بقدوم الراس الشريف للامام الحسين (ع) الي مصر في اخر ثلاثاء من ربيع الاخر في كل عام – لماذا يشكك السلفيون في وجود الراس الشريف بمصر ؟!!»، سایت تفسیر النبأ العظیم.
- ↑ ابنکثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۲۲ .
- ↑ الخالدی، «رحلة فی الديار المصرية فی القرن الثامن عشر»، ص۲۴.
- ↑ «اظهارات مفتی سابق مصر در خصوص مقام رأس الحسین(ع) در قاهره»، شیعهنیوز.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۴۵، ص۱۴۵؛ محمدی ریشهری و دیگران، الصحیح من مقتل سید الشهداء و اصحابه، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۳۹۱.
- ↑ وګورئ: ابنتیمیه، رأس الحسین، تحقیق جمیلی، ص۱۸۱.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: قرطبی، التذكرة بأحوال الموتى و امور الآخرة، ۱۴۲۵ق، ص۱۱۲۲.
- ↑ موسوی، «مدفن رأس الحسین»، ص۵۵۸.
- ↑ مقریزی، اتعاظ الحنفا بأخبار الائمة الفاطمیین الخلفا، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۲۵۱.
- ↑ مقریزی، المواعظ والاعتبار بذكر الخطط والآثار، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۲۳.
- ↑ حزین، «مسجد الحسين ومنزلته في نفوس المصريين السنة»، شبکه هجر، ۱۹ دسامبر ۱۹۹۹م، به نقل از: کورانی عاملی، الانتصار، ۱۴۲۱ق، ج۹، ص۲۶.
- ↑ عبدالله، «تجديد مسجد الحسين يعيد جدل أزمات ترميم الآثار بمصر»
- ↑ «السيسي يفتتح اليوم مسجد الحسين بعد تجديده (صور)»، وبگاه RT Arabic؛ «سیسی، بهرهها و توسعه مسجد رأس الحسین»، دین آنلاین.
- ↑ «رئیس جمهور مصر مسجد امام حسین(ع) را افتتاح کرد و در آن نماز خواند»، شفقنا.
- ↑ «سیسی، بهرهها و توسعه مسجد رأس الحسین»، دین آنلاین.
- ↑ «مسجد «راس الحسین(ع)» قاهره، مسجد نمونه سال ۲۰۲۲ شد»، وبگاه شبستان.
- ↑ «جامع الحسين»، سایت الهیئة العامة للاستعلامات بوابتک الی مصر.
- ↑ «حي الحسين.. هنا مر التاريخ وترك ذكرى»، الجزیره.
- ↑ مالک بن نبی، مذكرات شاهد للقرن، ۱۴۰۴ق، ص۱۳؛ حزین، «مسجد الحسين ومنزلته في نفوس المصريين السنة»، شبکه هجر، ۱۹ دسامبر ۱۹۹۹م، به نقل از: کورانی عاملی، الانتصار، ۱۴۲۱ق، ج۹، ص۲۶.
- ↑ «كيف عادت الأجواء الروحانية إلى مسجد الحسين بالقاهرة بعد حظر دام عامين؟»، الجزیره.
- ↑ «حي الحسين.. هنا مر التاريخ وترك ذكرى»، الجزیره.
- ↑ فحام، «المصاحف المنسوبة لأمير المؤمنين (عليه السلام)»، سایت ینابیع.
- ↑ سقار، «مخطوطات القرآن المكتوبة في القرن الهجري الأول تشهد بموثوقية نص القرآن العظيم»، سایت اعجاز القرآن و السنة.
- ↑ جمال، «آثار النبى ص فى القاهرة المحروسة»، سایت الأهرام.
- ↑ «کشف سند رقابت قاریان شهیر مصری برای تلاوت در مسجد «الحسین»، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: البحیری، «انطلاق مقرأة كبار القراء من مسجد الإمام الحسين.. صور»، مصری الیوم.
سرچينې
- ابنالعمرانی، محمد بن علی، الانباء فی تاريخ الخلفاء، تحقیق قاسم السامرائی، قاهره، دار الآفاق العربية، ۱۴۲۱ق.
- ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، رأس الحسين، تحقيق السيد الجميلی، بیجا، بیتا.
- ابنجبير، محمد بن احمد، رحلة ابن جبير، بیروت، دار الهلال، بیتا.
- ابنکثیر، اسماعيل بن عمر، البداية و النهاية، تحقيق علی شيری، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۸ق.
- ابننما حلى، جعفر بن محمد، مثير الاحزان، قم، مدرسه امام مهدى(عج)، ۱۴۰۶ق.
- استانبولی، محمودمهدی، «تحقیق» در حكم القراءة على الأموات تألیف محمد بن احمد شقیری حوامدی، مدینه منوره، الجامعة الإسلامية، بیتا.
- «اظهارات مفتی سابق مصر در خصوص مقام رأس الحسین(ع) در قاهره»، شیعهنیوز، تاریخ درج مطلب: ۹ آذر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- امین، سید محسن، لواعج الاشجان فی مقتل الحسين(ع)، بیروت، دار الأمير للثقافة و العلوم، بیتا.
- انصاری، ناصر عبدالظاهر، «المشهد الحسینی بالقاهرة»، سایت جریدة ابو الهول، تاریخ درج مطلب: دسامبر ۲۰۱۳م، تاریخ بازدید:۲۷ مهر ۱۴۰۲ش.
- البحیری، احمد، «انطلاق مقرأة كبار القراء من مسجد الإمام الحسين.. صور»، سایت مصری الیوم، تاریخ درج مطلب: ۸ اکتبر ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۲۴ مهر ۱۴۰۲ش.
- «جامع الحسين»، سایت الهیئة العامة للاستعلامات بوابتک الی مصر، تاریخ درج مطلب: ۲۳ آوریل ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- جمال، ولاء، «آثار النبى ص فى القاهرة المحروسة»، سایت الأهرام، تاریخ درج مطلب: ۵ رمضان ۱۴۴۰ق، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- «حی الحسين.. هنا مر التاريخ وترك ذكرى»، سایت الجزیره، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اکتبر ۲۰۱۷م، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- الخالدی، احمد سامح، «رحلة فی الديار المصرية فی القرن الثامن عشر»، در مجله الرسالة، شماره ۷۹۶، اکتبر ۱۹۴۸م.
- الدیک، محمد و سامح سامی، «مولد الحسين ليلة فى حب آل البيت الحسين»، سایت الشروق، تاریخ درج مطلب: ۵ ژوئن ۲۰۱۴م، تاریخ بازدید: ۲۶ مهر ۱۴۰۲ش.
- «رئیس جمهور مصر مسجد امام حسین(ع) را افتتاح کرد و در آن نماز خواند»، سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- «الدور السياسی لمقام رأس الامام الحسين فی القاهرة فی ندوة لندنية»، سایت الاجتهاد، تاریخ درج مطلب: ۷ اکتبر ۲۰۱۷م، تاریخ بازدید: ۱۲ مهر ۱۴۰۲ش.
- سقار، منقذ بن محمود، «مخطوطات القرآن المكتوبة فی القرن الهجری الاول تشهد بموثوقية نص القرآن العظيم»، سایت اعجاز القرآن و السنة، تاریخ درج مطلب: می ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- «سیسی، بهرهها و توسعه مسجد رأس الحسین»، دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱ آبان ۱۴۰۲ش.
- «السيسي يفتتح اليوم مسجد الحسين بعد تجديده (صور)»، وبگاه RT Arabic، تاریخ درج مطلب: ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۸ آذر ۱۴۰۲ش.
- شناوی، خالد، «مصر كنانة أهل البيت...»، سایت مرکز کربلاء للداراسات و البحوث، تاریخ درج مطلب: ۱۲ دسامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۷ مهر ۱۴۰۲ش.
- عاطف، احمد و سعید حجازی، «الحسين حبيب المصريين.. "الوطن" تحتفی بسيد الشهداء فی احتفالات ذكرى استقرار "الرأس الشريف" بالقاهرة»، سایت روزنامه الوطن، تاریخ درج مطلب: ۲۱ نوامبر ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۲۶ مهر ۱۴۰۲ش.
- عبدالرحمن، نهلة، «بتوزيع الحلوى.. توافد المواطنين على مسجد الامام الحسين للاحتفال بالمولد النبوی الشريف»، قاهرة لایف۲۴، تاریخ درج مطلب: ۲۵ سبتامبر ۲۰۲۳م، تاریخ بازدید: ۱۲ مهر ۱۴۰۲م.
- عبدالله، محمد، «تجديد مسجد الحسين يعيد جدل أزمات ترميم الآثار بمصر»، سایت الجزیره، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مارس ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۲۴ مهر ۱۴۰۲ش.
- فحام، «المصاحف المنسوبة لأمير المؤمنين (عليه السلام)»، سایت ینابیع، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آگوست ۲۰۱۸م، تاریخ بازدید: ۲۶ مهر ۱۴۰۲ش.
- قرطبی، محمد بن احمد، التذكرة بأحوال الموتى و امور الآخرة، تحقیق صادق بن محمد بن إبراهيم، ریاض، مكتبة دار المنهاج للنشر و التوزيع، ۱۴۲۵ق.
- «کشف سند رقابت قاریان شهیر مصری برای تلاوت در مسجد «الحسین»، سایت خبرگزاری ایکنا، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ مهر ۱۴۰۲ش.
- کورانی عاملی، علی، الانتصار؛ مناظرات الشیعة فی شبکات الإنترنت، بیروت، دار السیرة، ۱۴۲۱ق.
- «كيف عادت الأجواء الروحانية إلى مسجد الحسين بالقاهرة بعد حظر دام عامين؟»، الجزیره نت، تاریخ درج مطلب: ۱۰ می ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- «ما لا تعرفه عن مقام رأس الحسين فی القاهرة»، سایت شبکه الکوثر، تاریخ درج مطلب: ۷ اکتبر ۲۰۱۷م، تاریخ بازدید: ۲۶ مهر ۱۴۰۲ش.
- مالک بن نبی، مذكرات شاهد للقرن، دمشق، دار الفکر، ۱۴۰۴ق.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار، بيروت، دار احياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- «مسجد «راس الحسین(ع)» قاهره، مسجد نمونه سال ۲۰۲۲ شد»، وبگاه شبستان، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آذر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۸ آذر ۱۴۰۲ش.
- محمدی ریشهری، محمد و دیگران، الصحیح من مقتل سید الشهداء و اصحابه علیهم السلام، قم، دار الحديث، ۱۴۳۴ق.
- مصراوی، «فی ذكرى احتفال المصريين بقدوم الرأس الشريف للامام الحسين (ع) الی مصر فی آخر ثلاثاء من ربيع الآخر فی كل عام – لماذا يشكک السلفيون في وجود الرأس الشريف بمصر؟!!»، سایت تفسیر النبأ العظیم، تاریخ درج مطلب: ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹م، تاریخ بازدید: ۱۷ مهر ۱۴۰۲ش.
- مقریزی، احمد بن علی، اتعاظ الحنفا بأخبار الائمة الفاطمیین الخلفا، به تحقیق جمالالدین شیال، قاهره، لجنة احیاء التراث الاسلامی، ۱۴۱۶ق/ ۱۹۹۶م.
- مقریزی، احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذكر الخطط و الآثار، بیروت، دار الكتب العلمية، ۱۴۱۸ق.
- مناوی، محمد عبدالرؤوف بن تاج العارفين، فیض القدیر، مصر، المكتبة التجارية الكبرى، ۱۳۵۶ق.
- موسوی، محمدمهدی، «مدفن رأس الحسین»، در مجلة لغة العرب العراقية ج۷، شماره ۷۱، ۱۹۲۹م.
- هروی، علی بن ابیبکر، الاشارات الى معرفة الزيارات، قاهره، مكتبة الثقافة الدينية، ۱۴۲۳ق.
- یاقوت حموی، ياقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بيروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.