سيپاره (قرآن)
جزء یا سيپاره د قرآن د تقسیم یو معیار دی. هر جز یا هره سيپاره د قرآن کریم له دېرشو څخه یوه برخه ده او تقریبا د عثمان طه په خط د شلو مخونو برابره ده. هره سیپاره په څلورو حزبونو وېشل کیږي. دېرشمه سيپاره د ۳۷ سورتونو په لرلو سره تر ټولو زیات سورتونه لري. په ځینو کلتورونو او سیمو کې د قرآن سیپارې د هغه سيپارې د نمبر په نوم یا د سيپارې د پېلېدونکي ټکي په نوم پېژندل کیږي.
مفهوم پېژندنه
سيپاره د قرآن له تقسیماتو څخه ده. مسلمانانو قرآن په دېرشو سيپارو وېشلی دی.[۱] په ځینو کلتورونو کې د قرآن سيپارې د هغه په نمبر یا یې په پېلیدونکي ټکي پېژني مثلا « عم سيپاره» د قرآن د دېرشمې سيپارې په معنا ده چې په «عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ» سره پېل کیږي.[۲] هره سيپاره څلور حزبونه لري او د عثمان طه په رسم الخط شل مخونه کیږي.[۳]
د قرآن د جزء بندۍ یا سيپارې کولو تاریخچه
ځینې کسان د قرآن د سيپاره کولو او جزء بندۍ اصل د پېغمبر(ص) له روایته اخستی ګڼي چې پکې په هره قمري میاشته کې د قرآن قرائت ته اشاره شوې ده.[۴] خو په دېرشو سيپارو د قرآن د وېشل کیدو د پېل په اړه مختلف نظرونه موجود دي. ویل شوي چې دا تقسیم بندي د حجاج بن یوسف ثقفي (وفات ۹۵ق) په وخت کې پېل شوه[۵] چې د رمضان میاشتې په هره ورځ یې یوه سیپاره ولوستل شي.[۶] ځینو ویلي چې مأمون عباسی (حکومت ۱۹۸-۲۱۸ق) امر وکړ چې قرآن په دغه شکل تقسیم شي.[۷] د اتمې پېړۍ له مفسرانو زرکشي په دېرشو سیپارو د قرآن د تقسیم رواج له دیني مدرسو ګاڼه.[۸]
جزء خواني یا سیپارې لوستل
اصلي مقاله: سيپاره لوستل
په ایران او ځینو نورو اسلامي هیوادونو کې مسلمانان د روژې په میاشته کې د قرآن مجید ختم کوی؛ له دې امله هره ورځ د قرآن یوه سيپاره تلاوتوي چې دې سنت ته جزء خواني یا د سيپارو لوستل ویل کیږي. د ایران ټي وي په سپېڅلو ځایونو کې د سيپارو لوستل نیغ په نېغه خپروي.[۱۰]
په ځینو اسلامي هیوادونو لکه ایران کې د قرآن سیپارې جدا جدا هم چاپیږي. دغه قرآنونه سي پاره بلل کیږي او د فاتحې په دستورو کې ترې استفاده کیږي.[۱۱] البته سید محمد حسین تهراني (وفات: ۱۴۱۶ق) د فاتحې او ختم په مجلسونو کې د جزوې او سيپارې په توګه د قرآن له وېشلو سره مخالف و. هغه د دغه طریقې رواج د یزید بن معاویه له زمانې ګاڼه او په دې باور و چې د ختم په مجلسونو کې باید له پوره قرآنه استفاده وشي.[۱۲]
د قرآن د سيپارو لړ لیک
| د قرآن سيپارې | ||
| سيپاره | د سيپارې د پېل آیت | پکې موجودې سورې |
|---|---|---|
| ۱ | آیت ۱ فاتحه سوره: «بسم الله...» | فاتحه سوره او بقره (۱۴۱ لومړی ایت) |
| ۲ | آیت ۱۴۲ بقره سوره: «سیقول السفهاء...» | بقره ( ۱۴۲ـ۲۵۳ آیتونه) |
| ۳ | آیت ۲۵۳ بقره سوره: «تلک الرسل...» | بقره (آیت ۲۵۳ د سورې تر پایه) او آلعمران (۹۲ لومړی ایت) |
| ۴ | آیت ۹۳ آلعمران سوره: «کل الطعام...» | آلعمران (آیت ۹۳ تر پایه) او نساء (۲۳ لومړی ایت) |
| ۵ | آیت ۲۴ نساء سوره: «و المحصنات...» | نساء (آیت ۲۴ تا ۱۴۸) |
| ۶ | آیت ۱۴۸ نساء سوره: «لا یحب الله...» | نساء (آیت ۱۴۸ تر پایه) او مائده (۸۱ لومړی ایت) |
| ۷ | آیت ۸۲ مائده سوره: «لتجدن...» | مائده (آیت ۸۲ تر پایه) او انعام (۱۱۱ لومړی ایت) |
| ۸ | آیت ۱۱۲ انعام سوره: «و لو أننا نزلنا...» | انعام (آیت ۱۱۲ تر پایه) و اعراف (۸۸ لومړی ایت) |
| ۹ | آیت ۸۹ اعراف سوره: «قال الملأ...» | اعراف (آیت ۹۰ تر پایه) او انفال (۴۰ لومړی ایت) |
| ۱۰ | آیت ۴۱ انفال سوره: «و اعلموا...» | انفال (آیت ۴۱ تر پایه) او توبه (۹۲ لومړی ایت) |
| ۱۱ | آیت ۹۳ توبه سوره: «إنما السبیل...» | توبه (آیت ۹۳ تر پایه) ، یونس او هود (۵ لومړی ایت) |
| ۱۲ | آیت ۶ هود سوره: «و ما من دابة...» | هود (آیت ۶ تر پایه) و یوسف (۵۳ لومړی ایت) |
| ۱۳ | آیت ۵۴ یوسف سوره: «و ما أبرئ...» | یوسف (آیت ۵۴ تر پایه) ، رعد و ابراهیم |
| ۱۴ | آیت ۱ حجر سوره: «الر...» | حِجر و نحل |
| ۱۵ | آیت ۱ اسراء سوره: «سبحان الذی...» | اِسراء و کهف (۷۴ لومړی ایت) |
| ۱۶ | آیت ۷۵ کهف سوره: «قال ألم...» | کهف، مریم و طه |
| ۱۷ | آیت ۱ انبیاء سوره: «اقترب للناس...» | انبیاء و حج |
| ۱۸ | آیت ۱ مؤمنون سوره: «قد أفلح...» | مؤمنون، نور و فرقان (۲۰ لومړی ایت) |
| ۱۹ | آیت ۲۱ فرقان سوره: «و قال الذين...» | فرقان (آیت ۲۱ تر پایه)، شعراء و نمل (۵۵ لومړی ایت) |
| ۲۰ | آیت ۵۶ نمل سوره: «فما کان...» | نمل، قصص و عنکبوت (۴۵ لومړی ایت) |
| ۲۱ | آیت ۴۶ عنکبوت سوره: «و لا تجادلوا...» | عنکبوت (آیت ۴۶ تر پایه)، روم، لقمان، سجده و احزاب (۳۰ لومړی ایت |
| ۲۲ | آیت ۳۱ احزاب سوره: «و من یقنت...» | احزاب (آیت ۳۱ تر پایه)، سبأ، فاطر و یس (۲۷ لومړی ایت) |
| ۲۳ | آیت ۲۸ یس سوره: «و ما أنزلنا...» | یس، صافات، ص و زمر (۳۱ لومړی ایت) |
| ۲۴ | آیت ۳۲ زمر سوره: «فمن أظلم...» | زمر (آیت ۳۲ تر پایه)، غافر و فصلت (۴۶ لومړی ایت) |
| ۲۵ | آیت ۴۷ فصلت سوره: «إلیه یرد...» | فصلت (آیت ۴۷ تر پایه)، شوری، زُخرُف، دخان و جاثیه |
| ۲۶ | آیت ۱ احقاف سوره: «حـم...» | احقاف، محمد، فتح، حُجُرات، ق، ذاریات (۳۰ لومړی ایت) |
| ۲۷ | آیت ۳۱ ذاریات سوره: «قال فما خطبکم...» | ذاریات (آیت ۳۱ تر پایه)، طور، نجم، قمر، الرحمن، واقعه و حدید |
| ۲۸ | آیت ۱ مجادله سوره: «قد سمع...» | حشر، ممتحنه، صف، جمعه، منافقون، تغابُن، طلاق و تحریم |
| ۲۹ | آیت ۱ ملک سوره: «تبارک الذی...» | قلم، حاقه، معارج، نوح، جن، مُزَّمِل، مُدَّثِّر، قیامت، انسان و مُرسَلات |
| ۳۰ | آیت ۱ نبأ سوره: «عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ...» | نازعات، عَبَس، تَکویر، اِنفِطار، مُطَفِّفین، اِنشِقاق، بروج، طارِق، اَعلی،
غاشیه، فَجر، بَلَد، شَمس، لیل، ضُحی، شَرح، تین، عَلَق، قَدر، بَیِّنه، زلزله، عادیات، قارعه، تَکاثُر، عصر، هُمَزه، فیل، قُرَیش، ماعون، کوثر، |
اړونده لیکنې
فوټ نوټ
- ↑ معینی، «جزء»، ص۸۳۶.
- ↑ معینی، «جزء»، ص۸۳۶.
- ↑ رضاپور، دانستنیهای قرآن، ایرانداوه.
- ↑ احمد بن احمد بن محمد عبدالله الطویل، فن الترتیل و علومه، ۱۴۲۰ق، ص۶۵.
- ↑ فیض کاشانی، محجةالبیضاء، ۱۴۲۸ق، ص۲۲۴.
- ↑ معینی، «جزء»، ص۸۳۶.
- ↑ معرفت، التمهید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۶۴.
- ↑ زرکشی، البرهان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ «تصاویر/ مراسم جزءخوانی قرآن کریم در حرم امام حسین(ع)»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ برنامه جزءخوانی صدا و سیما، طاووس بهشت.
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه سیپاره.
- ↑ «دیدگاه علاّمه طهرانی نسبت به برگزاری محافل جشن و عروسی و ترحیم»، مکتب وحی.
سرچينې
- احمد بن احمد بن محمد عبدالله الطویل، الترتیل وعلومه، الأوقاف السعودیة، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م.
- برنامه جزءخوانی صدا و سیما، طاووس بهشت، تاریخ درج مطلب: ۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۲ش.
- رضاپور، محمدتقی، دانستنیهای قرآن، ایرانداوه. تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۱۱ اریبهشت ۱۴۰۲ش.
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا.
- زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، «البرهان فی علوم القرآن»، بیروت، انتشارات دارالجیل، ۱۴۰۸ق.
- فیض کاشانی، محسن، «المحجة البیضاء»، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۲۸ق.
- «تصاویر/ مراسم جزءخوانی قرآن کریم در حرم امام حسین(ع)»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۸ فروردین ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۲ش.
- معرفت، محمدهادی، التمهید، قم، موسسة النشر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- معینی، محسن، «جزء»، دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی(ج۱)، تهران، دوستان و ناهید، ۱۳۷۷ش.
- «دیدگاه علاّمه طهرانی نسبت به برگزاری محافل جشن و عروسی و ترحیم»، مکتب وحی، بازدید: ۹ آبان ۱۴۰۲ش.