فاطمه د امام حسین(ع) لور
فاطمه بنت حسین بن علي بن ابي طالب(ع) د امام حسین لور(ع). د هغه مور ام اسحاق د طلحه بن عبیدالله تیمي لور ده. فاطمه د کربلا په پیښه کې شتون درلود او د اسیر په توګه ونیول شو. هغه په کوفه کې تبلیغ وکړ او کوفین یې وغنډلو. د امام باقر(ع) روایت پر بنسټ، امام حسین(ع) د هغه د شهادت دمخه، هغه د امامت ودایع او لیکل شوی سپارښتنه هغه ته ورکړې، او وروسته یې هغې امام سجاد(ع) ته ورکړې. هغه د خپل پلار او ورور امام سجاد، څخه روایت نقل کړه.
پیژندنه
فاطمه د امام حسین(ع) لور ده له ام اسحاق څخه.[۱] د هغه د زیږون سمه نیټه معلومه نده؛ مګر ځکه چې د هغه مور، لومړۍ د امام حسن(ع) میرمن وه او د هغه د شهادت وروسته(۴۹ او یا۵۰ ق.)، هغه د امام حسین(ع) سره واده کړی و، د هغه زیږون قمری کال له پنځوسمې وروسته و، نو ځینو اټکل وکړ چې هغه په ۵۱ ق. کال کې زیږیدلی شو.[۲] فاطمه د امام حسین(ع) مشر لور ګنل کیږي.[۳] امام حسین(ع) د هغې دوه لور، (فاطمه او سکینه) په منځ کې د فاطمی څخه د فاطمه بنت رسول الله په څیر یاد کړی دی. دا هغه وخت و کله چې حسن مُثَنّی، د امام حسن(ع) زوی، د امام حسین(ع) څخه فاطمې ته جوراتلل وکړ.[۴] هغه د کربلا پیښې د مخه حسن مثنی سره واده وکړ.[۵]
په کربلا کې شتون او اسارت
فاطمه او د هغې میړه حسن مثنی د عاشورا په پیښه کې شتون درلود.[۶] حسن مثنی د امام حسین(ع) ترڅنگ د عاشورا په ورځ جګړه وکړه او ټپي شو او ونیول شو. د هغه تره، اسماء بن خارجه فزاري، هغه وژغوره. هغه په کوفه کې درملنه وشوه او له رغیدو وروسته مدینې ته راستون شو.[۷] فاطمه، د امام حسین(ع) د کورنۍ د نورو غړو سره، کوفي او شام ته لیږل شو.[۸] په خیمو کې د یرغل ځینې پیښې او د کربلا اسیرانو د نیول بهیر، له هغه څخه روایت شوي دي.[۹] د هغه او یزید ترمنځ د شام په ارگ کې ځینې ویناوې تبادله شوه.[۱۰] احمد بن علي طبرسي د کوفی خلکو سره د هغی خبرې اترې راوړې دي.[۱۱] د ځینو راپورونو له مخې یوه شامی سړي له یزید څخه وغوښتل چې هغه ته فاطمه بنت الحسین د کنیز په توګه ورکړي، خو دغه غوښتنه د حضرت زينب له توند غبرګون سره مخ شوه او يزيد د سوري سړي چوپتيا ماته کړه.[۱۲]
ځایگاه
د امامت ودایع لیږدول
د امام باقر(ع) په وینا؛ امام حسین(ع) د شهادت دمخه، هغه د امامت ودایع او د هغه لیکلي سپارښتنو فاطمی ته وسپارله، او وروسته فاطمه امام سجاد(ع) ته وسپارله.[۱۳]
د حدیث روایت کول
فاطمه د حدیث له راویانو څلورم پوړ او له تابعین څخه او ثقه ګنل کیږی.[۱۴] هغه د خپل پلار امام حسین(ع)، عبدالله بن عباس او اسماء بنت عمیس څخه روایت نقل کړی دی.[۱۵] دا نقل شوې چې هغه د حضرت فاطمه زهرا(س) څخه د مرسل په توګه روایت نقل کړی. هغه د خپل پلار حسین بن علي(ع) د هغه ترور، حضرت زینب(س) د هغه ورور امام سجاد(ع) عبدالله بن عباس، عایشه، اسماء بنت عمیس او بلال څخه هم د مرسل په توګه روایت نقل کړی دی.[۱۶]
په کوفه کې خطبه
فاطمه په کوفه کې د هغې د اسیر کیدو پرمهال وینا وکړه. پدې وینا کې، فاطمه هغه غمیزې پیښی یادوي چې د کوفيانو لخوا د امام حسین(ع) کورنۍ سره کړي وو. د خطبې مینځپانګه دا ده:
- د خدای حمد او ستاینه او د رسول الله(ص) رسالت ته اقرار.
- د امام حسین(ع) شهادت
- د امام علي(ع) سره د کوفيانو مرسته نه کول او د هغه شهادت
- د اهل بیت(ع) موقعیت او فضیلتونه
- د کوفیانو ملامت کول
- کوفيانو ته د نړۍ او اخروی عذاب ژمنې.[۱۷]
د حسن مثني په ویره کې
داسې ویل شوي ده چې د حسن مثنی له مړینی وروسته فاطمه د یو کال لپاره د هغه مزار پر باندې ماتم کړ او د ورځو لپاره یې روژه ونیوله او د شپې عبادت یې وکړ.[۱۸]
د حسن مثنی له مړینی وروسته، فاطمې له عبدالله بن عمر بن عثمان بن عفان سره واده وکړ.[۱۹] د عبدالله له مړینی وروسته، د مدینې والي عبدالرحمن بن ضحاک له فاطمی څخه جوراتلل وکړ چې هغه یې ونه مني.[۲۰] عبدالرحمن فاطمې ته ګواښ وکړ چې د شرابو د څښلو په جرم به د خپل زوی عبدالله په وهلو سره د هغې شهرت له منځه یوسي.[۲۱] فاطمې د هغه وخت خلیفه ته شکایت کړ، خلیفه عبدالرحمن له دندې ګوښه، زنداني، شکنجه او جریمه کړ.[۲۱]
فاطمه له حسن مثنی څخه څلور ماشومان درلودل، عبدالله، ابراهیم، حسن او زینب،[۲۲] او د هغه دوهمه میرمن، عبدالله بن عمر بن عثمان، درې ماشومان درلودل؛ محمد دیباج، قاسم او رقیه. [۲۳] د هغه ډیری ماشومان او اولادونه د بني عباس د خلیفه ګانو په وړاندې په مبارزه کې شهید شوي یا بندیان شوي دي.[۲۴]
مړینی
په تذکره الخواص کې د ابن جوزي په وینا؛ فاطمه، د امام حسین(ع) لور د ۱۱۷ ق. کال شاوخوا په مدینه کې مړشو.[۲۵] مګر شمس الدین ذهبي د هغه مړینه د ۱۱۰ ق. کال روایت کړه. [۲۶] همداسې ځینې تاریخ لیکونکي، پرته لدې چې د مړینې نیټې ته اشاره وکړي، ویلي دي چې هغه د وفات په وخت کې نویا کلن عمر درلود.[۲۷] په نورو سرچینو کې راغلی ده چی هغې د هشام بن عبدالملک د خلافت(واکمنۍ ۱۰۵- ۱۲۵ق) په جریان کې مړشو.[۲۸] یو قبر هغه ته د باب الصغیر په هدیرې کې منسوب دی.[۲۹]
د فاطمه بنت الحسین(ع) مُسنَد
- مُسنَدُ فاطمةَ بنتِ الحسین(ع) د سید علیرضا سيد كُباری لیکنه، قم، د زائر خپرونې، ۱۳۷۶لمریز.
فوټ نوټ
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۹۱؛ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص ۲۱۴.
- ↑ محمدیری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۳۵۱.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۶۴.
- ↑ وګورئ: شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۱۲۲.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص۱۷؛ ابن قتیبه، المعارف ، ۱۳۹۰ق، ص۲۱۳؛ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص ۴۷۳.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵ و ۱۲۱.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵؛ ابنطاووس، لهوف، ۱۳۷۸ش، ص۶۳.
- ↑ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۸۶؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۱.
- ↑ وګورئ: صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۴؛ شیخ مفید، الارشاد،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۱.
- ↑ وګورئ: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۶۴.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۱۶ق، ج ۲، ص ۲۷۲۹.
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۱.
- ↑ صفّار قمی، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص ۳۰۳.
- ↑ عسقلانی، تقریب التهذیب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۵۷
- ↑ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص ۱۰؛ مزّی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج ۳۵، ص۲۵۴-۲۵۵.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص۱۰؛ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۴؛
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۰۴-۱۰۸.
- ↑ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۴۶؛ مفید، الارشاد ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۶.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۳۸۵ق، ص۱۶۷.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص ۴۷۴.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۲-۱۴.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ بیهقی، لباب الانساب،۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۸۵؛
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ ابن قتیبه، المعارف ،۱۳۹۰ق، ص ۱۹۹
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۵۳۶.
- ↑ سبط بن جوزی، تذکره الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۲۵۱.
- ↑ ذهبی، تاريخ الاسلام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص ۴۴۲.
- ↑ ابنحِبّان، صحیح، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۳۰۱.
- ↑ ابنعساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص ۱۷.
- ↑ زیارتگاههای اهل بیت و اصحاب ائمه (ع) در سوریه نوشته احمد خامهیار فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره ۷۶، زمستان ۱۳۹۰، صص۸۷-۱۲۶
سرچينې
- ابناثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- ابنحِبّان، محمد بن احمد، صحیح ابن حبان، بیروت، موسسه الرسالة، ۱۴۱۴ق.
- ابنسعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار بیروت، ۱۴۰۵ق.
- ابنعساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت، ۱۴۲۱ق.
- ابنقتیبه، المعارف، چاپ محمداسماعیل عبدالله صاوی، بیروت، ۱۳۹۰ق.
- ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، به تحقیق کاظم المظفر، نجف اشرف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق.
- ذهبى، شمس الدين، تحقيق: عمر عبد السلام، تاريخ الاسلام، بيروت، دار الكتاب العربى، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، قم، الشریف الرضی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- سید بن طاووس، لهوف، ترجمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، نوید اسلام، ۱۳۷۸ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، نشر کتابچی، ۱۳۷۶ش.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، ۱۴۱۳ق.
- صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص)، به تصحیح محسن کوچهباغی، قم، مکتبه نجفی، ۱۴۰۴ق.
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، نشر اسوه، ۱۴۱۶ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، ۱۴۰۳ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به تحقیق و تصحیح علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- محمدی ریشهری، دانشنامه امام حسین(ع): برپایه قرآن و حدیث، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۸ش.
- مِزّی، یوسف بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عوّاد معروف، بیروت، ۱۴۰۵ق.
- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت دار ابن کثیر، ۱۴۱۰ق.
- بیهقی، علی بن زید، لباب الانساب والالقاب والاعقاب، قم، مکتبه مرعشی،۱۴۱۰ق.
- ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، دمشق، دار الرشید، ۱۴۱۲ق.