د فتح سوره ۲ آيت
 | |
| د آیت ځانګړتیا | |
|---|---|
| په سورت کې موقعیت | فتح |
| د آیت شمېر | ۲ |
| جزء | ۲۶ |
| د منځپانګې معلومات | |
| د نازلیدو شأن | د حدیبیې د سولې تړون پایلو ته اشاره کول |
| د نزول ځای | مدینه |
| په اړه | د حدیبیه صلحه |
د فتح سورې دوهم آيت د پېغمبر(ص) لپاره د حديبيه سولې پايلې په درېو برخو کې بيانوي: د ګناهونو بخښنه، نعمت، او د نېغې لارې پر لور هدايت.
د پېغمبرانو د عصمت (بېګناهۍ) د عقيدې له مخې، مفسرانو د دې آيت د «ګناه» د مانا په اړه بېلابېل نظرونه وړاندې کړي دي. د اهل سنتو مفسرانو دا آيت د کوچنيو خطاوو، ترکِ اولیٰ (غوره کار پرېښودل) يا د امت د ګناهونو په معنا تعبير کړی، حال دا چې د شيعه مفسرانو په باور، دا د واقعي ګناه په معنا نه ده، بلکې هغو تورونو ته اشاره ده چې مشرکانو په پېغمبر(ص) لګول. هغوی له شرک او بتپرستۍ سره د پېغمبر مبارزه «ګناه» بلله، او دا تورونه د حديبيه له سولې وروسته د لاسته راوړنو په برکت له پېغمبر(ص) څخه لرې شول. په يوه روايت کې له امام رضا(ع) څخه هم همدې تفسير ته اشاره شوې ده.
د نعمت بشپړول هم د مکې د فتحې او د اسلام د پراختيا لپاره د لارې پرانېستل، او د مستقيمې لارې پر لور هدايت د راتلونکو برياو لپاره د زمينې برابرول او همدارنګه د رسالت په لار کې د پېغمبر(ص) د استقامت لپاره د الهي لارښوونې په دوام تفسير شوي دي.
د فتح مبين پايلې
د تفسير نمونه له مخې، د فتح سورې دوهم او درېيم آيتونه د فتح مبين (حديبيه سولې) په پايله کې پېغمبر(ص) ته څلور لويې الهي ډالۍ بيانوي: د ګناهونو بښنه، د نعمت بشپړول، د نېغې لارې پر لور هدايت او نه ماتيېدونکی نصرت.[۱] دا آيتونه هغه بريالۍ پايلې بيانوي چې د دې سورې د لومړي آيت کې ورته اشاره شوې وه.[۲]
لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا[[[فتح سوره|فتح]]:۲]
(دا بری درکړی شو) چې الله ستا له تېرو او راتلونکو ګناهونو تېر شي، خپل نعمت درباندې بشپړ کړي او تا نېغې لارې ته هدايت کړي.
فتح سوره، ۲ آیت
د کومو ګناهونو بخښنه؟
له هغو الهي نعمتونو څخه يو چې د فتح سورې په دوهم آيت کې ورته اشاره شوې، د ګناهونو بخښنه ده.[۳] د پېغمبر(ص) د عصمت په پام کې نيولو سره، مفسرانو د دې آيت د «ګناه» په مانا کې بېلابېل نظرونه ورکړي دي.[۴] طبرسي په مجمعالبيان کې وايي، ځينو اهل سنتو مفسرانو دا آيت د بعثت نه مخکې او وروسته ګناهونو، د پېغمبر د مور او پلار ګناهونو، يا د هغه د امت ګناهونو ته نسبت ورکړی، حال دا چې د شيعه مفسرانو اکثريت دا د امت د ګناهونو يا د مشرکانو د ګناهونو په معنا بولي؛ هغه ګناهونه چې مکې ته د پېغمبر(ص) د د داخلېدو مخه يې نيوله او هغه ته يې تکليف ورکاوه.[۵]
د شيعه مفسرانو له ډلې څخه علامه طباطبايي، محمد جواد مغنيه، مکارم شيرازي او سيد محمد تقي مدرسي پېغمبر(ص) ته د ګناه نسبت ردوي او باور لري چې په دې آيت کې د «ذنب» مانا د خداى مخالفت نه دی، بلکې يا دا هغو اعمالو ته اشاره ده چې د مشرکانو له نظره ګناه ګڼل کېدل — لکه له شرک سره مبارزه او غزاګانې — يا هغه تورونه چې مخالفانو په پېغمبر لګول. د دوی په باور، د حديبيه سولې او د مکې له فتحې وروسته، الله دا ناسم تصور د خلکو له ذهنه لرې کړ.[۶] د هغه روايت پر بنسټ چې له امام رضا(ع) څخه هم نقل شوی، مشرکانو پېغمبر(ص) توحید ته د بلنې او د بتپرستۍ د پرېښودو له امله ګناهکار باله.[۷] هاشمي رفسنجاني هم په تفسير راهنما کې، د حديبيه د سولې او د ګناهونو د بخښنې ترمنځ د ظاهري ارتباط د نشتوالي په پام کې نيولو سره، دا نتيجه اخيستې چې د آيت مراد دا دی چې له دې پیښو وروسته د مشرکانو له نظره د پېغمبر په اړه د ګناه تصور له منځه يووړل شو.[۸]
د پېغمبر لپاره د نعمت بشپړول او د الهي هدايت دوام
د فتح سورې دوهم آيت پر پېغمبر(ص) د دوو لويو الهي نعمتونو يادونه کوي: د نعمت بشپړول او د نېغې لارې پر لور هدايت. د مفسرانو په باور، د نعمت بشپړولو د حديبيه د سولې وروسته تحقق وموند، او معنا يې د راتلونکو برخليک ټاکونکو پېښو لپاره د ضروري زمينې برابرول دي؛ لکه د مکې فتحه او د مشرکانو د دښمنۍ پای.[۹] همدارنګه، نېغې لارې ته هدايت په دې آيت کې د الهي زمينې په برابرولو تفسیر شوی چې پېغمبر(ص) د لويو برياو پر لور حرکت وکړي؛[۱۰] البته ځينې مفسران دا هم د حق په لاره کې د ثابت قدم پاتې کېدو لپاره د خدای پرله پسې هدایت ته د پېغمبر د همېشنۍ اړتیا نښه ګڼي.[۱۱]
فوټ نوټ
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه،۱۳۷۴ش، ج۲۲، ص۱۸.
- ↑ رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ۱۳۸۷ش، ج۱۹، ص۱۸۹.
- ↑ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۳، ص۲۹۲.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸۶؛ معرفت، «عصمت پیامبران»، ص۷؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۶، ص۴۸-۴۹.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۱۶۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۸، ص۲۵۳؛ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۸۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۲، ص۲۲؛ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۳، ص۲۹۲.
- ↑ صدوق، عیون اخبار الرضا، منشورات جهان، ج۱، ص۲۰۲.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، تفسیر راهنما، ۱۳۸۶ش، ج۱۷، ص۳۸۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۸، ص۲۵۳؛ هاشمی رفسنجانی، تفسیر راهنما، ۱۳۸۶ش، ج۱۷، ص۳۸۸-۳۸۹.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۸، ص۲۵۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۲، ص۲۲.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۱۶۸؛ هاشمی رفسنجانی، تفسیر راهنما، ۱۳۸۶ش، ج۱۷، ص۳۸۸-۳۸۹.
سرچينې
- رضایی اصفهانی، محمدعلی، تفسیر قرآن مهر، قم، پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن، ۱۳۸۷ش.
- سبحانی، جعفر، منشور جاوید، قم، موسسه امام صادق(ع)، ۱۳۸۳ش.
- صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، تهران، منشورات جهان، بیتا.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۳ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۸ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین علیه السلام، ۱۴۱۹ق.
- معرفت، محمدهادی، «عصمت پیامبران»، در مجله پژوهشهای اجتماعی اسلامی، شماره ۸، ۱۳۷۶ش.
- مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، قم، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- هاشمی رفسنجانی، علیاکبر، تفسیر راهنما، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶ش.