مسیلمه کذاب

په مسیلمۀ كَذَّاب مشهور مُسَیلَمة بن ثُمامَة حَنَفي وائِلي (وژل شوی په ۱۲ق)، په ۱۰ ق کال کې د پېغمبرۍ ادعا وکړه. او په ۱۲ ق کال کې په یمامه جنګ کې د خالد بن ولید له سپایانو سره په نښته کې ووژل شو.

مسلیمه د حضرت محمد(ص) پېغمبري منله او ادعایې کوله چې په نبوت کې له هغه سره شریک دی. هغه په خپلو پېروانو زنا او شراب حلال کړل او لمونځ یې ترې ختم کړ. همدارازغوښتل یې د پېغمبر(ص) ځینې معجزې تکرار کړي خو کارونه به یې اپوټه کېدل.

مسلیمه، د حارث تمیمي له لور سجاح سره چې هغه هم د نبوت ادعا کړې وه واده وکړ او د هغې مهر یې د خپلو پیروانو لپاره د سهار او ماسخوتن لمانځه بخښل وټاکل.

نوم، نسب او لقب

مسیلمه د بني حنیفه له قومه وه چې په یمامه کې یوه قبیله وه او په جبیله نومې یو کلي کې پېدا شو نوم یې مسیلمة بن ثمامة بن کبیر بن حبیب حنفی وائلي^[۲] او کنیت یې ابوثمامه دی.^[۳] د جاهلیت په زمانه کې رحمان لقب و او په رحمان یمامه پېژندل کېده.^[۴]

د هغه نوم یې هارون او مسلمه هم ښودلی دی. ویل شوي چې د هغه نوم مسلمه و او د نبوت له ادعا وروسته مسلمانانو د هغه د سپکاوي په وجه مسیلمه (وړوکی مسلمان) باله.^[۵]

د پېغمبرۍ ادعا

مسلیمه په سنة الوفود (۹ق) کال کې د خپلې قبیلې له مشرانو سره یو ځای له یمامه څخه مدینې ته لاړ. د اسلام له پېغمبر(ص) سره د هغوي د ملاقات په اړه دوه نقلونه شته دي:

مسیلمه له خپلو ملګرو سره د پېغمبر(ص) ملاقات ته ورغی. هغه ویل: که محمد ما خپل ځای ناستی وټاکی، پیروي به یې وکړم. پېغمبر چې د خرما ونې یو څانګه یې په لاس کې وه وفرمایل: « که هغه شی چې زما په لاس کې دی وغواړې، دربه یې نه کړم. په خپل کار کې په هغه څه کې چې خدای درته په نظر کې نیولي دښمني مه کوه او که مخ واړوې خدای به دې میرات کړي»^[۶]
مسیلمه په مدینه کې د خپلو ملګرو د بارونو ساتونکی و او پېغمبر(ص) ته ورنه رغی.^[۷] هغوي په پېغمبر د اسلام راوړلو له اعلانه وروسته وویل چې مونږ خپل یو ملګری د سامان څوکیدارۍ ته پريښی. پېغمبر وفرمایل هرڅه چې استازو ته ورکوي مسیلمه ته دې هم ورکړي.^[۸]

هغه خپل وطن ته له ستنېدو وروسته د پېغمبرۍ ادعا وکړه^[۹] او په یوولسم قمري کال کې یې پېغمبر ته په یو لیک کې ادعا وکړه چې په نبوت کې له هغه سره شریک دی. د خدای رسول(ص) په ځواب کې هغه مسلیمه کذاب وباله.^[۱۰] او حبیب بن زید بن عاصم یې هغه ته واستوه، خو حبیب چې د مسیلمه پېغمبري تایید نه کړه نو مسلیمه هغه شهید کړ.^[۱۱] د پېغمبر(ص) له رحلته وروسته د مسیلمه لپاره زمینه برابره شوه او ځینې کسان یې پر ځان راټول کړل او د قرآن په تقلید یې ځینې کلمات په مسجع (موزون) نثر سره جوړول او هغوي ته به یې ورکول؛^[۱۲] منجمله:

«يا ضِفدَع بنت ضفدعين! نِقِّى ما تُنقِّين، اعلاک فی الماء و اسفلک فی الطین، لا الشاربَ تَمنَعِین و لا الماءَ تُکَدِّرِین؛ ای چیندښې، د دوو چیندښو لورې، هغه څه چې غوره کوې یې پاک دي؛ ته نیمه په اوبو کې یې او نیمه په خټه کې؛ نه د چا د اوبو څښلو مخه نیسي او نه اوبه خړوې»^[۱۳]

معتزلي ادیب جاحظ چې د دوهمې او دریمۍ قمري پېړۍ ادیب دی له ډېرې کمزورۍ متاثره، دغه عبارت راوړی دی: نه پوهیږم څه شی سبب شو چې مسیلمه د چیندښې نوم راوړي او هغه د هغه قرآن چې ګمان یې کاوه پر ده نازل شوی، برخه وګرځوي؟!^[۱۴]

د هغه شریعت

مسیلمه، د حارث تمیمي له لور سجاح سره چې هغه هم د نبوت ادعا کړې وه واده وکړ^[۱۵] او د هغې مهر یې د خپلو پیروانو لپاره د سهار او ماسخوتن لمانځه بخښل وټاکل.^[۱۶]

هغه د خپلو پیروانو لپاره شراب او زنا حلال کړل او لمونځ یې ترې ختم کړ خو د اسلام د پېغمبر په نبوت یې ګواهي ورکوله.^[۱۷]

اپوټه معجزې

د ځینو راپورونو له مخې مسیلمه غوښتل چې د پېغمبر(ص) ځینې معجزې تکرار کړي خو کارونه یې سرچپه شول. هغه د خپلې خولې لاړې په یو کوهي کې واچولې خو کوهی وچ شو؛ یو ماشوم یې هغه ته وروسته چې ورته دعا وکړي، لاس یې چې پر سر راکیښ ماشوم ګنجی شو، د هغه د اودس اوبه یې په یو باغ کې واچولې، هلته نور شینکی ونه شو. د یو کس په سترګو یې لاس راکیښ هغه ړوند شو.^[۱۸]

مړینه

په ۱۲ ق کال کې^[۱۹] ابوبکر، د خالد بن ولید په کوماندې یمامه ته یو لښکر ولیږه،^[۲۰] خالد په عقرباء کې له مسیلمه او ملګرو سره یې وجنګېد. مسیلمه د ۱۲ ق کال په ربیع الثاني کې ووژل شو.^[۲۱] د هغه په وژلو کې وحشي بن حرب ( د حمزة بن عبد المطلب قاتل) عبد الله بن زید بن عاصم او ابو دجانه رول درلود.^[۲۲] البته وَحشی بن حرب^[۲۳] او عبد الله بن زید بن عاصم^[۲۴] هم جدا جدا د هغه قاتلان بلل شوي دي.

فوټ نوټ

↑ «قدیمی‌ترین تصویر از پیامبر(ص) و مباهله کجاست + تصاویر»، خبرگزاری فارس.
↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶.
↑ ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۷۶.
↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۱۰۹.
↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶
↑ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۲۰۳.
↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۳۰؛ ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۷۶.
↑ ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۷۶-۵۷۷.
↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶.
↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۱۴۶
↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۲۰؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۴۳.
↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶.
↑ مقریزی، امتاع الأاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱۴، ص۵۲۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۸۴.
↑ جواهری، پاسخ به شبهات اعجاز و تحدی، ۱۳۹۷ش، ص۳۵۵.
↑ ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۷، ص۳۴۴.
↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲.
↑ ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۷۷.
↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۲۷.
↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۹۴.
↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۴۲۹.
↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۳۱.
↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۹۶
↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۶۶۲.
↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۴۷.

سرچينې

ابن اثیر، علی بن محمد، اسدالغابه فی معرفة الصحابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمدالبجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویه، تحقیق مصطفی سقا و ابراهیم ابیاری و عبدالحفیظ شبلی، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق الناصر، محمد زهیر بن ناصر، دمشق، دار طوق النجاة، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۱۹۸۸م.
جواهری، سید محمدحسن، پاسخ به شبهات اعجاز و تحدی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۷ش.
زرکلی، خیرالدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۸۹م.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
«قدیمی‌ترین تصویر از پیامبر(ص) و مباهله کجاست + تصاویر»، خبرگزاری فارس، درج مطلب ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ش، مشاهده ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
مقریزی، تقی‌الدین، إمتاع الأاسماع، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق.
یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بی‌تا.

[1] «قدیمی‌ترین تصویر از پیامبر(ص) و مباهله کجاست + تصاویر»، خبرگزاری فارس.

[2] زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶.

[3] ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۷۶.

[4] زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۱۰۹.

[5] زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶

[6] بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۲۰۳.

[7] یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۳۰؛ ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۷۶.

[8] ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۷۶-۵۷۷.

[9] زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶.

[10] طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۱۴۶

[11] ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۲۰؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۴۳.

[12] زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۲۶.

[13] مقریزی، امتاع الأاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱۴، ص۵۲۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۸۴.

[14] جواهری، پاسخ به شبهات اعجاز و تحدی، ۱۳۹۷ش، ص۳۵۵.

[15] ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۷، ص۳۴۴.

[16] ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲.

[17] ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۷۷.

[18] ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۲۷.

[19] ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۹۴.

[20] ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۴۲۹.

[21] یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۳۱.

[22] ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۹۶

[23] ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۶۶۲.

[24] ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۴۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]