نحر
 | دا مقاله د یو فقهي مفهوم په اړه توضیحي مقاله ده او د دیني کړنو لپاره معیار نشي کیدی. د مذهبي کړنو لپاره نورو سرچینو ته مراجعه وکړئ. |
نحر د اوښ د وژلو مذهبي طريقه ده، چې دې سره یې غوښه حلالیږي او پاکیږي. نحر د اوښ د سینې او غاړې تر منځ د چاقو یا ورته شی په داخلولو سره ترسره کیږي.
فقهاوو د نحر کولو لپاره څو شرطونه بيان کړي دي؛ په دوی کې د اوښ ژوندی شونه، د اوښ قبلې ته مخامخ شونه، د نحر کوونکي مسلمان شونه، د نحر په وخت کې ورباندې د خدای نوم ویل او نحر د وسیلې اوسپنیز شونه.
د نحر له مستحباتو څخه ځینې دا دي: اوښ باید ولاړ وي، لاسونه یې تړل، اوبه ورته ورکول، د چاقو تیز شونه او له نورو ځناورو څخه یې پټ نحر کول. مکروهات یې دا دي: د خپل پالونکی په لاس نحر کول، او د بل ځناور په وړاندې نحر کول او د شپې په وخت کې نحر کول.
مفهوم او موقعیت
«نحر» د اوښ وژلو او قربانولو ته ویل کیږي.[۱] په فقهي سرچینو کې د ځناورو د تذکیې او حلال شونې لپاره ځینې لارې ښودل شوي دي؛ د بېلګې په توګه د غوا او پسه ذبحه کول، د کب لپاره د هغې ښکار کول.[۲] نو که اوښ د نحر کولو پر ځای ذبحه شي نو نه حلالیږي.[۳]
نحر په لغت کې د سینې لپاسه ځای ته ویل کیږي[۴] چې ورته مَنحَر هم ویل کیږي.[۵] او مطلب یې دا دی چې د اوښ د سینې او اورمیږ تر مینځ چاقو دننه کړې.[۶]
د اوښ د نحر کولو شرطونه او څه رنګوالی
د فقهاوو له نظره د اوښ د قربانۍ لپاره بايد د اوښ د غاړې او سينه تر منځ په ډوب ځای کې چاقو يا ورته څېز داخل شي.[۷] او د لاندې پنځه شرطونو بايد خیال وساتلی شي.[۸]
- د نحر په وخت کې بايد د اوښ د بدن مخه قبلې ته مخامخ وي.[۹] نو نحر کوونکی په دې مسئلې پوهیږي او قصدا یې خیال ونه ساتي د هغه اوښ غوښه يې حرامیږي.[۱۰]
- نحر کوونکي د نحر پر مهال باید د خدای نوم په ژبه جاري کړي.[۱۱]
- اوښ باید د نحر په وخت یو حرکت وکړي لکه د سترګو یا پښو حرکت، چې دا د اوښ له نحره وړاندې د ژوندي شونې نښه ده.[۱۲]
- د نحر وسیله باید د اوسپنې څخه جوړه وي. البته، د اړتیا په وخت کې د نحر لپاره له یوه تیز کاڼي یا بلې تیزې وسیلې کار اخستی شي.[۱۳]
- نحر کوونکی باید مسلمان وي.[۱۴] د فقهاوو له نظره نحر کوونکی کافر، مرتد، غالي او ناصبي نه شي کېدای.[۱۵]
د فقهاوو د فتوا له مخې د نويو وسايلو په ذريعه د څاروي نحر کول د ذکر شويو شرايطو په شتون سره صحيح دي.[۱۶] همدارنګه هغه غوښه چې له شرعي شرايطو یې نه یو خبر، نو که د مسلمان یا د مسلمانو له بازاره اخستی شوي وي نو حلاله ده.[۱۷]
د نحر کولو د مخه د څاروي بیهوشه کول
ویل کیږي چې اوس مهال په بیلا بیلو هیوادونو کې د دې لپاره چې څاروي په اسانۍ سره حلال شي او حیوان د درد احساس ونه کړي، لومړی څاروي د برقي شاک په وسیله په مختلفو طریقو سره بې هوشه کوي او بیا یې ذبحه کوي.[۱۸]
ځینې فقهاء لکه ایت الله خامنه اي[۱۹] او مکارم شیرازي[۲۰] په دې باور دي چې که دا کار د څارویو د مړینې لامل نه شي او که ډاډه شو چې څاروی له نحر مخکې ژوندی دی، نو کومه ستونزه نه لري. د ځينو په اند، له دې سببه چې څاروي ته لږ ضرر رسول، د حلالولو او ذبح کولو له شرعي آدابو څخه ګڼل کېږي، نو ذبحې يا نحر څخه مخکې د څاروي بې هوشه کول د دغو آدابو یو مصداق کیدی شي.[۲۱]
د اوښ د نحر آداب
- اصلي مقاله: شرعي ذبحه
فقهاوو د نحر کولو ځينې آداب ياد کړي او ځينې کارونه يې مستحب يا مکروه ګڼلي دي:[۲۲]
مستحبات
لاندې کارونه د نحر له مستحباتو ګڼل کیږي:[۲۳]
- اوښ باید د نحر پر مهال ولاړ وي.
- د اوښ لاسونه له لاندې څخه تر زنګون پورې وتړل شي.
- نحر کوونکی باید د اوښ په ښي اړخ او قبلې ته مخامخ ودریږي.
- په نرمۍ سره څاروی د نحر لپاره چمتو شي.
- چاقو باید تیز وي او د څارویو له لید څخه پټ وي.
- اوښ ته له نحر مخکې اوبه ورکول.
- د حج د قربانۍ لپاره د اوښ د نحر په وخت کې دا دعا لوستل پکار ده:
«وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً مسلما وَ مٰا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ،- إِنَّ صَلٰاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیٰایَ وَ مَمٰاتِی لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰالَمِینَ، لٰا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذٰلِکَ أُمِرْتُ و أنا من المسلمین، اللّهمّ منک و لک بسم اللّه و اللّه أکبر، اللّهمّ تقبّل منّی.»
مکروهات
لاندې کارونه د نحر په وخت مکروه ګڼل کیږي:[۲۴]
- د حیوان له مړینې مخکې د پوستکي اوباسل او د نخاع پرې کول
- د بل حیوان په منظره کې د حیوان نحر کول
- د خپل پالونکي په لاس د اوښ نحر کول
- د جمعې په ورځ له غرمې مخکې یا په شپه کې د اوښ نحر کول
اړونده څېړنې
فوټ نوټ
- ↑ رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ۱۳۸۷ش، ج۲۲، ص۳۶۷.
- ↑ مشکینی، مصطلحاتالفقه، ۱۳۹۲ش، ص۵۳۳.
- ↑ بنیهاشمی، توضیحالمسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۵۷۸.
- ↑ جزری، النهایة، ۱۳۶۷ش، ج۵، ص۲۷.
- ↑ ابنمنظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۹۵.
- ↑ مشکینی، مصطلحاتالفقه، ۱۳۹۲ش، ص۵۳۳.
- ↑ بنیهاشمی، توضیحالمسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۵۷۸؛ امام خمینی، تحریرالوسیلة، دارالعلم، ج۲، ص۱۵۰.
- ↑ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۴۰۹-۴۳۰؛ بنیهاشمی، توضیحالمسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۵۷۸.
- ↑ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۴۰۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۶، ص۱۱۱؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشی)، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۵.
- ↑ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۴۱۲.
- ↑ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۴۱۸ و ۴۲۳.
- ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۴۷۰.
- ↑ شهید ثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۴۵۱.
- ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۴۵۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۶، ص۹۵.
- ↑ بنیهاشمی، توضیحالمسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۵۸۲.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۴۲۷.
- ↑ سجادی، «چگونگی ذبح و نحر در فقه اسلامی»، ص۱۶۳.
- ↑ «شکار و ذبح حیوانات».
- ↑ «بیهوش کردن دام وطیور قبل از ذبح در کشتارگاهها».
- ↑ سجادی، «چگونگی ذبح و نحر در فقه اسلامی»، ص۱۶۴.
- ↑ وګورئ: نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۲، ص۳۲۲-۳۲۵؛ امام خمینی، تحریرالوسیلة، دارالعلم، ج۲، ص۱۵۱؛ توضیحالمسائل مراجع، بیتا، ج۲، ص۵۸۰.
- ↑ وګورئ: نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۲، ص۳۲۲-۳۲۵؛ امام خمینی، تحریرالوسیلة، دارالعلم، ج۲، ص۱۵۱.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیلة، دارالعلم، ج۲، ص۱۵۱-۱۵۲؛ بنیهاشمی خمینی، توضیحالمسائل مراجع، بیتا، ج۲، ص۵۸۰.
سرچينې
- ابنمنظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق و مصحح: احمد فارس صاحب الجوائب، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
- امام خمینی، تحریرالوسیله، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چاپ اول، بیتا.
- بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، توضیحالمسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
- «بیهوش کردن دام وطیور قبل از ذبح در کشتارگاهها»، تاریخ بازدید: ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ش.
- جزری، ابناثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، چاپ اول، ۱۳۶۷ش.
- رضایی اصفهانی، محمدعلی، تفسیر قرآن مهر، قم، پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- سجادی، مرضیه سادات، «چگونگی ذبح و نحر در فقه اسلامی»، در نشریه مطالعات اسلامی، شماره ۴۳و ۴۴، بهار و تابستان ۱۳۷۸ش.
- «شکار و ذبح حیوانات»، تاریخ بازدید: ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ش.
- شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی (المحشّٰی)، مصحح: احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.
- مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، قم، مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۷ش.
- مشکینی اردبیلی، علی، مصطلحاتالفقه، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق محمود قوچانی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش.
- نراقی، مولا احمد، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.