د نجونو بلوغت
 | دا مقاله د یو فقهي مفهوم په اړه توضیحي مقاله ده او د دیني کړنو لپاره معیار نشي کیدی. د مذهبي کړنو لپاره نورو سرچینو ته مراجعه وکړئ. |
د نجونو بلوغت د ودې یوه مرحله ده چې په هغه مرحله کې دوي د دیني دندو په ترسره کولو مکلفې شي. د فقهاوو د فتوا له مخې، په نجونو کې د بلوغت عمر ته رسیدل پینځه نښې لري: د مکلفیت عمر ته رسیدل، د حیض د وینې لیدل، احتلام، د ګېډې لاندې د تورو ویښتانو وده کول، او امیدواري. که چیرې له دغو نښو یوه یې پوره شي، نو نجونې بالغې ګڼل کیږي.
د بلوغت د عمر په اړه، د فقهاوو ترمنځ د نظر اختلاف دی: ډیر شیعه فقها په دې باور دي چې نجونې د نهه قمري کلونو په پای کې بلوغت ته رسیږي. برعکس، ځینې یې د بلوغت عمر دیارلس قمري کلونه ګڼي. ځینې یې دندې په خپلو کې جلا کوي او د بلوغت عمر په ځینو مواردو کې لس کاله او په نورو کې دیارلس کاله ګڼي.
مفهوم پيژندنه او موقف
«بلوغت» یوه فقهي اصطلاح ده، چې معنی یې د ژوند هغه عمر او مرحلې ته رسیدل دي کله چې يه یو چا باندې مذهبي مکلفیتونه واجب شي او د مذهبي قوانینو اطاعت کولو ته اړ شي.[۱]
ډیرو فقهاوو د نجونو لپاره په نهه کلنۍ کې بلوغت اعلان کړی دی، او له همدې امله، نن سبا، په پنځلسمه پیړۍ کې، د واده مسؤلیت منلو او په دې عمر کې د نجونو لپاره د مکلفیتونو مسله د مختلفو ډلو لخوا د پاملرنې، نیوکې او مطالعې موضوع ګرځیدلې ده.[۲] دا کار د دې سبب شوی چې د دې دورې فقها روایتي سرچینو او د پخوانیو فقهاوو د نظرونو په بیاکتنې سره دا مسله وڅیړي.[۳]
د نجونو لپاره د بلوغت طبیعي نښې
د بلوغت طبیعي نښې هغه فزیولوژیکي نښو ته اشاره کوي چې د نجونو په بدنونو کې پیښیږي او د معصومو امامانو(ع) په روایتونو کې د بلوغت نښې معرفي شوي دي.[۴] هغه نښې دا دي:
حیض یا عادت
- همدارنګه وګورئ: حیض او د حیض وینه
فقهاوو، د روایتونو له مخې، په نجونو کې د عادت یا حیض نښې د بلوغت له نښو څخه یو نښه ګڼلې ده.[۵] ځینې یې په دې باور دي چې حیض په نهه کلنۍ کې واقع کیږي،[۶] او له همدې امله هغه وینه چې له دې عمر څخه مخکې لیدل کیږي، حتی که هغه د حیض د وینې ځانګړتیاوې ولري هم، د حیض وینه نه ګڼل کیږي، او یوازې هغه وینه چې د نهه کلنۍ وروسته لیدل کیږي د حیض وینه ده او خپل احکام لري. دوی د حیض وینه یوازې په هغه حالتونو کې د بلوغت نښه ګڼي چې عمر یې نامعلوم وي.[۷]
امیدواري
- هم وګورئ: امیدواري
ځینې فقها امیدواري په نجونو کې د بلوغت نښه ګڼي ځکه چې دا د منی او [[حیض|[[حیض]] د وینې]] د خوشې کیدو نښه ده.[۸] د شیخ طوسي په وینا، ښځه په طبیعي ډول د حیض څخه مخکې نه امیدواره کیږي. له بلې خوا، امیدواري د ښځې او سړي د منی د ګډیدو له امله رامینځته کیږي. له همدې امله، امیدواري د بلوغت نښه ګڼل کیږي ځکه چې په دې کې د حیض او د منی خوشې کیدل اړین دی.[۹]
انزال او د غټو ویښتو وده
- همدارنګ وګورئ: احتلام
احتلام، انزال یا د منې خوشې کیدل د نجونو او هلکانو لپاره د بلوغت عامې نښې دي.[۱۰] البته، ځینې خلک په دې باور دي چې ښځې د نارینه وو په څیر محتلمې نه کیږي، او له همدې امله احتلام او د منی خوشې کیدل د نارینه وو لپاره ځانګړي دي.[۱۱] له بلې خوا، د صاحب العروه په څیر ځینې فقها په دې باور دي چې ښځې هم محتلمې کیږي او هغه نظر ضعیف ګڼي چې د ښځو محتلم کیدل نه مني.[۱۲] د ګېډې لاندې د تورو ویښتانو وده هم د نجونو او هلکانو لپاره د بلوغت یوه عامه نښه ده.[۱۳]
د نجونو لپاره د بلوغت عمر
ځینې فقهاو عمر د بلوغت له اصلي نښو څخه ګڼلی دی؛[۱۴] خو دا چې په کوم عمر کې نجونې بلوغت ته رسي، مختلف نظرونه شتون لري:
نهه کلني
د شیعه فقهاوو د مشهور نظر له مخې، د نجونو لپاره د بلوغت عمر د نهو قمري کلونو پای ده (چې نږدې اته کاله، اته میاشتې او شل ورځې لمریزو کلونو سره مساوي دي).[۱۵] د دې نظر دلیل هغه مستفیض روایتونه ګڼل شوي دي[۱۶] چې د معصومو امامانو(ع) څخه روایت شوي دي.[۱۷] یوسف بن احمد بحراني (۱۱۰۷-۱۱۸۶ هجري) چې د صاحب حدایق په نوم پیژندل کیږي، د هغو روایتونو شمیر چې د نهه کلنۍ په عمر کې د نجونو بلوغت ته رسیدو ته اشاره کوي ګڼ شمېر ګڼلي دي،[۱۸] او سید احمد خوانساري دا مسله د هغه ډیرو روایتونو له امله چې په دې اړه روایت شوي دي، بې له اعتراض او نیوکې ګڼلې ده.[۱۹]
په هرصورت، ځینې عالمان دا روایتونه د هغه ځانګړو شرایطو په شتون سره سم ګڼي، چې له مخې یې نجونې په نهه کلنۍ کې بلوغ ته رسیدلې.[۲۰] د مثال په توګه، جناتي په دې باور دی چې په روایتونو کې، یو ځانګړی عمر د عمومي او کلي موضوع په توګه نه دی یاد شوی، او په روایتونو کې ذکر شوي مختلف عمرونه د چاپیریال، ژنیټیک او فزیکي عواملو او د تغذیې ډول کې د توپیر له امله دي.[۲۱]
یوسف صانعي هم ویلي دي چې دا روایتونه، په دین کې د اسانتیا د قاعدې په خلاف دي چې د نهه کلنې نجلۍ په اوږو د دندو، قوانینو او بشپړو محدودیتونو د پلي کولو دروند بار وراچوي. په داسې حال کې چې په دې عمر کې نجونې کمزورې او بې وسه وي او د فزیکي ودې او د واده کولو وړتیا نلري.[۲۲]
لس کلني
ځینې فقهاوو لکه شیخ طوسي په خپل کتاب مبسوط،[۲۳] کې او ابن حمزه، چې د شپږمې پیړۍ یو فقیه دی، په خپل کتاب الوسیله کې لس کلني د نجونو د بلوغت عمر ښودلی دی.[۲۴] د دې نظر دلیل شاذ او کم روایتونه ګڼل شوي دي[۲۵] چې د لس کلنۍ عمر ته اشاره کوي.[۲۶]
د جواهر د لیکوال په وینا، شیخ طوسي او ابن حمزه په خپلو نورو کتابونو کې له دې نظر څخه عدول کړی دی او د مشهور نظر سره په موافقت یې فتواګانې صادرې کړې دي.[۲۷] ځینو فقهاوو دا روایتونه تاویل کړي دي او ویلي یې دي چې لس کلني هماغه د نهه کلنۍ پای ده، او له همدې امله د مشهور نظر سره مخالفت نه لري.[۲۸]
دیارلس کلني
محمد اسحاق فیاض[۲۹] او یوسف صانعي[۳۰]، د څوارلسمې هجري پیړۍ له شیعه فقهاوو، د نجونو لپاره د بلوغ عمر دیارلس کلني ګڼي. د دې فقهاوو ترټولو مهم دلیل د امام صادق(ع) څخه د عمار ساباطي روایت دی.[۳۱] په دې روایت کې، د هلکانو او نجونو دواړو لپاره د بلوغت عمر دیارلس کاله یاد شوي دي.[۳۲]
د مختلفو واجباتو ترمنځ توپیر
د قم حوزوي مدرسې څېړونکی او استاد، د سید مجتبی نورمفیدي په وینا، ځینو نورو فقهاوو د مختلفو روایتونو تر مینځ د جمع بندۍ لپاره، د مختلفو واجباتو ترمنځ توپیر کړی دی.[۳۳] د مثال په توګه، فیض کاشاني (وفات: ۱۰۹۱ هجري) د نجونو لپاره د بلوغت عمر په انفرادي مسلو لکه لمونځ او روژه کې دیارلس کاله، د حدودو په پلي کولو کې نهه کاله، او د عتق او وصیت په څیر مسلو کې لس کاله ګڼلی دی.[۳۴]
صادقي تهراني، چې یو شیعه فقیه او مفسر دی، په دې باور دی چې د لمانځه او نورو عقلاني مکلفیتونو په څیر مسلو کې د بلوغ عمر د نجونو او هلکانو لپاره لس کاله او د روژې لپاره، چې معیار یې فزیکي وړتیا ده، دیارلس کاله ګڼلی دی.[۳۵]
کتاب پيژندنه
د بلوغ د مسلې په هکله په ځانګړې توګه، د نجونو د بلوغ په هکله، ډېر آثار د کتابونو او مقالو په شکل لیکل شوي دي چې ځینې یې دا دي:
- د یوسف صانعي لخوا لیکل شوی کتاب «بلوغ دختران»، د دې کتاب لیکوال په نجونو کې د بلوغت په اړه مشهور نظر، یعنې د نهه کلنۍ په عمر کې بلوغت نقد او څیړلی دی[۳۶] او هڅه یې کړې چې خپل نظر ثابت کړي، چې په نجونو کې بلوغت عمر دیارلس کلني ده.[۳۷]
- د سید مجتبی نورمفیدي لخوا لیکل شوی کتاب «بررسی فقهی بلوغ دختران»، دا کتاب څلور برخې لري، او په دې کې د بلوغت نښې په تفصیل سره د فقهاوو د روایتونو او نظرونو پراساس څیړل شوي دي.[۳۸]
- «بلوغ از دیدگاه فقه اجتهادی» کتاب، د محمد ابراهیم جناتي لخوا لیکل شوی، او «بلوغ دختران»، د محمد هادي معرفت لخوا لیکل شوی: د دې مقالو لیکوالانو په نجونو کې د بلوغت د عمر په اړه د مشهورو نظر او د هغې دلیلونه وړاندې کړي او څیړلي دي.[۳۹]
فوټ نوټ
- ↑ جمعی از نویسندگان، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۱۳۵.
- ↑ نورمفیدی، بررسی فقهی بلوغ دختران، ۱۳۹۵ش، ص۲۰.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: مهریزی، بلوغ دختران، ۱۳۷۶ش، ص۱۰-۱۸.
- ↑ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۴۹-۱۵۸ و ۱۷۵-۱۸۲؛ سبحانی، البلوغ: حقیقته، علاماته و احکامه، ۱۴۳۹ق، ص۱۵-۱۸ و ۷۲-۷۸.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۸۲؛ محقق اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۹، ص۱۹۱.
- ↑ علامه حلّی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۱۴، ص۱۹۸؛ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۶۳.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۷ و ج۴، ص۱۴۶؛ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۷۵.
- ↑ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۲۵۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ش، ج۲۶، ص۴۵.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۸۴؛ شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۴۴؛ محقق اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۹، ص۱۸۵؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۲، ص۱۴.
- ↑ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۵۴.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۰۵.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۸۴؛ شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۴۴؛ محقق اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۹، ص۱۸۵؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۲، ص۱۴.
- ↑ موسسة دایرة معارف الفقه الإسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۲۰۱۱م، ج۲۱، ص۲۱۰.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۳۶۳ش، ج ۲۰، ص۳۴۸.
- ↑ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۵۹.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: به حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۲۰، ص۱۰۱.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۱۳، ص۱۸۲.
- ↑ خوانساری، جامع المدارک، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۳۶۵.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: جناتی، «بلوغ از دیدگاه فقه اجتهادی»، ص۴۲؛ معرفت، «بلوغ دختران»، ص۱۷۲-۱۷۳.
- ↑ جناتی، «بلوغ از دیدگاه فقه اجتهادی»، ص۴۲.
- ↑ صانعی، بلوغ دختران، ۱۳۸۶ش، ص۳۵.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۲۶۶
- ↑ ابنحمزه طوسی، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، ۱۴۰۸ق، ص۱۳۷.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۳۶۳ش، ج۱۳، ص۱۸۲.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۲۰، ص۱۰۱-۱۰۲.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۶، ص۳۸.
- ↑ شوشتری، النجعة فی شرح اللمعة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۴۱۱؛ سبحانی، البلوغ: حقیقته، علاماته و احکامه، ۱۴۳۹ق، ص۳۹.
- ↑ «تغییر فتوای یکی از مراجع تقلید درباره سن تکلیف دختران»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ صانعی، بلوغ دختران، ۱۳۸۶ش، ص۳۵-۳۶.
- ↑ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۶۸.
- ↑ بروجردی، جامع احادیث الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۵۳.
- ↑ نورمفیدی، بررسی فقهی بلوغ دختران، ۱۳۹۵ش، ص۲۵۲-۲۵۳.
- ↑ فیض کاشانی، مفاتیح الشرایع، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ج۱، ص۱۴.
- ↑ صادقی تهرانی، رساله توضیح المسائل نوین، ۱۳۸۴ش، ص۳۶.
- ↑ صانعی، بلوغ دختران، ۱۳۸۶ش، ص۹.
- ↑ صانعی، بلوغ دختران، ۱۳۸۶ش، ص۳۳.
- ↑ نورمفیدی، بررسی فقهی بلوغ دختران، ۱۳۹۵ش، ص۵-۱۷.
- ↑ جناتی، «بلوغ از دیدگاه فقه اجتهادی»، ص۳۵؛ معرفت، «بلوغ دختران»، ص۱۷۰.
سرچينې
- ابنحمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، محقق و مصحح، محمد حسون، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۸ق.
- امام خمینی، سید روحالله، تحریر الوسیلة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بیتا.
- بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۳۶۳ش.
- بروجردی، سیدحسین، جامع احادیث الشیعة، قم، نشر مهر، ۱۴۱۵ق.
- «تغییر فتوای یکی از مراجع تقلید درباره سن تکلیف دختران»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، تاریخ مشاهده: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳ش.
- جمعی از نویسندگان، فرهنگ فقه فارسی، قم، دایرة المعارف فقه فارسی، ۱۳۸۷ش.
- جناتی، محمد ابراهیم، «بلوغ از دیدگاه فقه اجتهادی»، مجله کیهان اندیشه، شماره ۶۱، مرداد و شهریور۱۳۷۴ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، تصحیح سید محمدرضا حسینی جلالی، مؤسسه آل البیت، ۱۴۱۶ق.
- خوانساری، سیداحمد، جامع المدارک، تهران، مکتبة الصدوق، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق.
- رجایی، سیدمحمد، المسائل الفقهیة، قم، انتشارات علمیة، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
- سبحانی، جعفر، البلوغ: حقیقته، علاماته وأحکامه، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ دوم، ۱۴۳۹ق.
- شوشتری، محمد تقی، النجعة فی شرح اللمعة، تهران، کتابفروشی صدوق، ۱۴۰۶ق.
- شهید ثانی، زینالدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تصحیح و تعلیقه سیدمحمد کلانتر، قم، انتشارات داوری، ۱۴۱۰ق.
- شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالک الافهام، قم، بنیاد معارف اسلامی، ۱۴۱۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، محقق و مصحح: سید محمد تقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، ۱۳۸۷ق.
- صادقی تهرانی، محمد، رساله توضیح المسائل نوین، تهران، امید فردا، ۱۳۸۴ش.
- صانعی، یوسف، بلوغ دختران، قم، میثم تمار، ۱۳۸۶ش.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آلالبیت، ۱۴۱۴ق.
- فیض کاشانی، محمد محسن، مفاتیح الشرائع، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ اول، بیتا.
- کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، كشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغرّاء، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ج۱، ص۲۵۴.
- محقق اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، بیتا.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام، قم، انتشارات اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- معرفت، محمد هادی، «بلوغ دختران»، مجله کتاب نقد، شماره۱۲، ۱۳۷۸ش.
- مهریزی، مهدی، بلوغ دختران، قم، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، ۱۳۷۶ش.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: عباس قوچانی، علی آخوندی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
- نورمفیدی، سیدمجتبی، بررسی فقهی بلوغ دختران، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۳۹۵ش.