ابراهیم بن مهزیار

ابراهیم بن مَهْزیار اهوازي، د دریمې قمري پېړۍ شیعه راوي، د امام جواد(ع) له اصحابو او له امام هادي(ع) او امام عسکري(ع) د روایتونو نقلوونکی.

په شیعه روایي سرچینو کې له ابراهیم بن مهزیاره ځینې حدیثونه نقل شوي دي. د ایت الله خویي په وینا د هغه نوم تر پینځوسو زیاتو روایتونو په سند کې راغلی دی. شیعه رجالیان د ابراهیم بن مهزیار د روایتونو د معتبروالي په اړه د نظر اختلاف لري. د هغه د وثاقت د ثابتولو لپاره، د کامل الزیارات کتاب د ځینو روایتونو په سند کې په راتللو استدلال شوی دی.

ژوند لیک

ابراهیم، د خوزستان د دَوْرَق اوسیدونکی و.^[۱] د نجاشي په وینا، پلار یې مسیحي و او اسلام ته اوړېدلی دی.^[۲] د ابراهیم بن مهزیار د زوکړې او وفات له نیټې کره معلومات نه شته، سره له دې ځینو څېړاندو د ځینو دلیلونو په استناد، هغه د ژوند وخت ۱۹۵-۲۶۵ق اټکل کړی دی.^[۳] دغه دلایل دا دي چې هغه د امام جواد(ع) (شهادت ۲۲۰ق) له اصحابو و^[۴] او د امام حسن عسکري(ع) (شهادت ۲۶۰ق) له شهادته وروسته ژوندی و^[۵] او دا چې په یو روایت کې د امام مهدي(ع) له اصحابو ګڼل شوی دی.^[۶]

علي او محمد، د ابراهیم بن مهزیار زامن وو؛ محمد د یوولسم امام له اصحابو و^[۷] او د یو نقل له مخې د زمانې له امام(ع) سره یې ملاقات کړی دی.^[۸] د علي اکبر غفاري په وینا، د علي نوم په رجالي کتابونو کې نه دی راغلی.^[۹]

د شیعه په ځینو روایي او رجالي سرچینو کې د هغه کنیت ابواسحاق ذکر شوی دی.^[۱۰]

د امامانو صحابي

شیخ طوسي، ابراهیم بن مهزیار د امام جواد(ع)،^[۱۱] او امام هادي(ع)^[۱۲] له اصحابو ګڼلی دی. د یو روایت له مخې چې په الکافي کتاب کې له محمد بن ابراهیم بن مهزیار نقل شوی، پلار یې ابراهیم بن مهزیار، د شیعیانو د یوولسم امام وکیل و.^[۱۳] ایت الله خویي دغه روایت ضعیف ګڼلی دی.^[۱۴]

د زمانې له امام(عج) سره ملاقات

د یو روایت له مخې چې شیخ صدوق نقل کړی، ابراهیم بن مهزیار، په مکې کې له امام زمان(ع) سره ملاقات کړی دی.^[۱۵] ایت الله خویي د دغه روایت په اعتبار کې شک کړی دی.^[۱۶] همداراز په یو روایت کې د امام مهدي له وکیلانو سره د هغه اړیکو ته اشاره شوې ده^[۱۷] او فضل بن حسن طبرسي هغه د حضرت مهدي له سفیرانو ګڼلی دی.^[۱۸] علامه حلي دغه روایت ضعیف ګڼلی دی.^[۱۹]

رجالي مقام

د ایت الله خویي په وینا، شیعه رجالیان د ابراهیم بن مهزیار په اړه د نظر اختلاف لري؛ علامه مجلسي هغه ثقه^[۲۰] او ابن داوود حلي، هغه ممدوح^[۲۱] ګڼلی^[۲۲] او عبدالنبي جزایري په حاوي الاقوال کې، هغه د ضعیفو رجالو په برخه کې راوړی دی.^[۲۳]

مامقاني او ځینو نورو، د ابراهیم بن مهزیار د وثاقت او مدحې لپاره په ځینو دلیلونو تکیه کړې ده؛ منجمله د خپل ورور علي بن مهزیار له خوا وصي والی او د امام مهدي لپاره د هغه سفیر والی.^[۲۴] د معجم رجال الحدیث د ۲۳ ټوکیزې ټولګې لیکوال سید ابوالقاسم خویي د هغه په مدحې او توثیق د دغه مواردو دلالت کمزوری ګڼلی او په خپله یې د ابراهیم بن مهزیار د وثاقت لپاره د کامل الزیارات کتاب^[۲۵] د روایتونو په سند کې د هغه د نوم په راتللو استدلال کړی دی.^[۲۶] ځینو اوسمهاله څېړاندو، په کامل الزیارات کتاب کې له راوي نقل له عامو توثیقاتو ګڼلی دی؛^[۲۷] ځکه چې ابن قولویه د کامل الزیارات په سریزه کې ویلي چې په دې کتاب کې یې یوازې له ثقه راویانو نقل کړی دی.^[۲۸]

روایتونه

په ځینو شیعه سرچینو منجمله کتب اربعه کې د ابراهیم بن مهزیار په نقل ځینې حدیثونه راغلې دي.^[۲۹] د ایت الله خویي په وینا دهغه نوم تر ۵۰ په زیاتو روایتونو کې راغلی دی.^[۳۰]

ابراهیم بن مهزیار، د شیعیانو له لسم او یوولسم امامه^[۳۱] نېغه په نېغه حدیثونه نقل کړې دي.^[۳۲] هغه د ځینو راویانو لکه خپل ورور علی،^[۳۳] صالح‌ بن سندي، ابن ابي عمیر، حسین‌ بن علیي بن بلال، خلیلان بن هشام او ورور یې داود بن مهزیار، په واسطه روایتونه نقل کړې دي.^[۳۴] همداراز عبد الله بن جعفر حمیري،^[۳۵] سعد بن عبد الله اشعري،^[۳۶] محمد بن احمد بن یحیی و محمد بن علي بن محبوب، له هغو راویانو دي چې له هغه یې حدیثونه نقل کړې دي.^[۳۷]

ابراهیم په ځینو زمینو لکه د امامانو د شهادت او عمر،^[۳۸] په مسجد النبي^[۳۹] او د کوفي جومات^[۴۰] کې د لمونځ کولو د فضیلت، د امام حسین د زیارت د ثواب^[۴۱] او ځینې روایتونه د لمانځه^[۴۲] او حج^[۴۳] د احکامو په باره کې نقل کړې دي. ځینو شیعه فقیهانو لکه صاحب جواهر د لمانځه د احکامو په باب کې د هغه په یو روایت استناد کړی دی.^[۴۴]

نجاشي، ابراهیم بن مهزیار ته د یو کتاب البشارات په نامه نسبت ورکړی دی.^[۴۵] ځینو څېړاندو احتمال ورکړی چې البشارت د هغه د ورور علي بن مهزیار کتاب دی^[۴۶] چې ابراهیم بن مهزیار روایت کړی دی^[۴۷] او نجاشي د هغه بللی دی.^[۴۸]

فوټ نوټ

↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳.
↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳.
↑ گذشته، «ابراهیم بن مهزیار»، ج۲، ص۴۵۸.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۴.
↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۸.
↑ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ص۴۴۵-۴۵۳.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۰۲.
↑ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۴۲.
↑ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۶۶، پانویس.
↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۶؛ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۱۷.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۴.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۳.
↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۸.
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۵.
↑ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ص۴۴۵-۴۵۳.
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
↑ کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۵۳۱-۵۳۲.
↑ طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۴۱۶.
↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۵۱.
↑ علامه مجلسی، الوجیزة فی الرجال، ص۱۶؛ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۳۱.
↑ ابن داود حلی، کتاب الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۱۹.
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۴.
↑ جزائری، حاوی الاقوال، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۴۹.
↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۱۸-۳۱؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۴، خاتمه، ص۲۶-۲۹.
↑ وګورئ: ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۱، ۲۵، ۳۱، ۴۹، ۸۵، ۱۵۵، ۱۹۱.
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
↑ ایروانی، دروس تمهیدیه فی القواعد الرجالیه، ۱۴۳۱ق، ص۳۵.
↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۴.
↑ مثال په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳، ج۲، ص۴۴۴.
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
↑ مثال په توګه وګورئ: صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳.
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳.
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
↑ مثال په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷.
↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷.
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
↑ مثال په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳، ۴۷۲، ۴۷۵، ۴۸۶، ۴۹۱، ۴۹۷، ۵۱۸.
↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۱.
↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۳۱-۳۲.
↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۵۵.
↑ صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳.
↑ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۴۴.
↑ نجفی، جواهر الکلام، ج۸، ص۶۳؛ عاملی، مفتاح الکرامه، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۴۵۸.
↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۶.
↑ طوسی، فهرست کتب الشیعه، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۵.
↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۴.
↑ گذشته، «ابراهیم بن مهزیار»، ج۲، ص۴۵۸.

سرچينې

ابن داود حلّی، حسن بن علی، کتاب الرجال، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۲ش.
ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، تصحیح: عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۵۶ش.
ایروانی، محمدباقر، دروس تمهیدیة فی القواعد الرجالیة، قم، انتشارات مدین، ۱۴۳۱ق.
جزائری، عبدالنبی، حاوی الاقوال فی معرفة الرجال، قم، مؤسسه الهدایه لاحیاء التراث، ۱۴۱۸ق.
خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز نشر آثار شیعه، ۱۴۱۰ق/۱۳۶۹ش.
صدوق، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمه، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، تهران، بی‌نا، ۱۳۹۰ق.
طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۳۷۳ش.
طوسی، محمد بن حسن، فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، تحقیق: عبدالعزیز طباطبایی، قم، مکتبة المحقق الطباطبایی، ۱۴۲۰ق.
عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، تصحیح: محمدباقر خالصی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۹ق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، تحقیق: جواد قیومی، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.
کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی -اختیار معرفة الرجال، تلخیص: محمد بن حسن طوسی، تصحیح: حسن مصطفوی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح:‌ علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
گذشته، ناصر، مدخل ابراهیم بن مهزیار در دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۶۸ش.
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی احوال الرجال، تحقیق: محی‌الدین و محمدرضا مامقانی قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۳۱ق.
مجلسی، محمدباقر، الوجیزة فی الرجال، تحقیق: محمدکاظم رحمان ستایش، تهران،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق: موسی شبیری زنجانی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۳۶۵ش.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح: عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۰۸ق.

بهرنۍ لینک

(استر اسلامی انساییکلوپیډیا)دایرةالمعارف بزرگ اسلامی

[1] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳.

[2] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳.

[3] گذشته، «ابراهیم بن مهزیار»، ج۲، ص۴۵۸.

[4] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۴.

[5] کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۸.

[6] صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ص۴۴۵-۴۵۳.

[7] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۰۲.

[8] صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۴۲.

[9] صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۶۶، پانویس.

[10] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۶؛ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۱۷.

[11] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۴.

[12] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۳.

[13] کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۸.

[14] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۵.

[15] صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ص۴۴۵-۴۵۳.

[16] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.

[17] کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۵۳۱-۵۳۲.

[18] طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۴۱۶.

[19] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۵۱.

[20] علامه مجلسی، الوجیزة فی الرجال، ص۱۶؛ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۳۱.

[21] ابن داود حلی، کتاب الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۱۹.

[22] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۴.

[23] جزائری، حاوی الاقوال، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۴۹.

[24] مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۱۸-۳۱؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۴، خاتمه، ص۲۶-۲۹.

[25] وګورئ: ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۱، ۲۵، ۳۱، ۴۹، ۸۵، ۱۵۵، ۱۹۱.

[26] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.

[27] ایروانی، دروس تمهیدیه فی القواعد الرجالیه، ۱۴۳۱ق، ص۳۵.

[28] ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۴.

[29] مثال په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳، ج۲، ص۴۴۴.

[30] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.

[31] مثال په توګه وګورئ: صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳.

[32] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.

[33] کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳.

[34] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.

[35] مثال په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷.

[36] کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷.

[37] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.

[38] مثال په توګه وګورئ: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳، ۴۷۲، ۴۷۵، ۴۸۶، ۴۹۱، ۴۹۷، ۵۱۸.

[39] ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۱.

[40] ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۳۱-۳۲.

[41] ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۵۵.

[42] صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳.

[43] صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۴۴.

[44] نجفی، جواهر الکلام، ج۸، ص۶۳؛ عاملی، مفتاح الکرامه، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۴۵۸.

[45] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۶.

[46] طوسی، فهرست کتب الشیعه، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۵.

[47] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۴.

[48] گذشته، «ابراهیم بن مهزیار»، ج۲، ص۴۵۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]

[۳۶]

[۳۷]

[۳۸]

[۳۹]

[۴۰]

[۴۱]

[۴۲]

[۴۳]

[۴۴]

[۴۵]

[۴۶]

[۴۷]

[۴۸]