د جنازی لمونځ
- دا مقاله د یو فقهي مفهوم په اړه توضیحي مقاله ده او د دیني کړنو لپاره معیار نشي کیدی. د مذهبي کړنو لپاره نورو سرچینو ته مراجعه وکړئ.
د مړی لمونځ (په عربي: صلاة الميت)، کوم چې اړین دي د مسلمان په جنازي کې د دفن کولو مخه تلاوت شي. د مړی لمونځ پنځه تکبیر لري. په لاندی دول؛ د شهادتین لوستل له لومړی تکبیر وروسته، صلوات دوهم تکبیر وروسته، د مؤمنانو او مسلمانانو لپاره بخنښنه غوښتل له دریم تکبیر وروسته، او د څلورم تکبیر وروسته، بخښنه د مړی چې لمانځه لپاره ورکول کیږي چې د هغې لپاره دعا کیږي او د لمانځه پنځم تکبیر سره پای ته رسیږي.
د میټ لمونځ له نورو لمونځونو څخه توپیر لري او حمد، رکوع، سجده، شهادتونه او سلام نه لري. په دې لمونځ کې پاکوالي هم شرط ندی؛ له همدې امله دا پرته له وضو او غسل(لمبا) ترسره کیږی. البته، دا غوره ده چې پدې کې هم د نورو واجب لمونځونو شرایط رعایت وکړئ.
د میټ لمونځ په دواړه دول؛ د جماعت په توګه او د فرادا په توګه تلاوت کیدی شي؛ مګر په جماعت کې، ګډون کونکو باید تکبیرونه او دعاګانې هم ولولي.
اهل سنت نږدي ته د میټ لمانځه څلور تکبیر لري او د سلامونو سره پای ته رسیږي.
پیژندنه
د میټ دعاګان او تکبیرونو ته ویل کیږي، کوم چې مسلمانان د غسل او کفن ورکولو وروسته او د مسلمان جسد دفن کولو دمخه باید چې ولوستئ. د میټ په لمانځه کې د فقهي سرچینو په وینا، د واجب لمونځونو ځینې شرایط لکه طهارت(سپیڅلې) شروط ندي. [۱] همدغسې د مړو لمونځ لپاره سلام ورکول هم نشته. [۲]
د میت لمونځ، لمونځ نه دی
د شهید ثاني په وینا، د فقهیانو تر مینځ د مشهور نظر له مخې، دمیت لمونځ، لمونځ نه ګنل کیږي او په حقیقت کې د مړي لپاره یو ډول دعا ده؛ ځکه چې د رکوع او سجود پرته لمونځ معنی نلري او په هرلمونځ کې د پاکوالې درلودل یو شرط دی، مګر د میت لمونځ له دې څخه هیڅ نلري.[۳]
د "فقه الرضا" په کتاب کې د امام رضا(ع) څخه په روایت کې ویل شوي چې د مړو لمونځ، لمونځ نه دی او یوازې تکبیر دی؛ ځکه چې لمونځ هغه څه دي چې رکوع او سجود لري. [۴]
څنګه لمونح کول
د جنازی د لمانځه لپاره، د مړي جسد په قبله خوا کې ځای په ځای کوي، ترڅو د جسد سر په ښي خوا کې وي او پښې یې د لمونځ کونکۍ چپ اړخ کې وي. [۵] لمونځ کونکۍ باید قبلي خواته ودریږي[۶] له میت څخه لرې نه وي [۷] او ولاړ کې لمونځ وکړه [۸]
د لمانځه له نیت وروسته، پنځه تکبیرونه وايي چې د لومړي تر څلور تکبیر له هر یو وروسته، ځانګړي دعاگانی به تلاوت شي او په پنځم تکبیر، لمونځ به پای ته ورسیږي. [۹]
د شهادتین لوستل له لومړی تکبیر وروسته، صلوات دوهم تکبیر وروسته، د موءمنانو او مسلمانانو لپاره بخښنې غوښتل له دریم تکبیر وروسته، او د څلورم تکبیر وروسته، بخښنه د مړی چې لمانځه دهغه لپاره ورکول کيږې او د لمانځه پنځم تکبیر سره پای ته رسیږي. [۱۰]
د څلور تکبیرونو وروسته ذکر شوي دعاګانې په لاندی دول:
| تکبیر | لنډ لمونځ | مفصل دعا |
|---|---|---|
| لومړی← | اَشْهَدُ اَنْ لا الهَ الَّا اللَّهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ اللَّهِ | اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللَّهُ وَحْدَهُ لاشَریک لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشیراً وَ نَذیراً بَینَ یدَی السّاعَةِ[۱۱] |
| دوهم← | اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ | اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بارِک عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ کاَفْضَلِ ما صَلَّیتَ وَ بارَکتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلی اِبْرهیمَ وَ آلِ اِبْرهیمَ اِنَّک حَمیدٌ مَجیدٌ وَ صَلِّ عَلی جَمیعِ الاَنْبِیآءِ وَالْمُرْسَلینَ[۱۲] |
| دریم← | اَللَّهُمَّ اْغفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ | اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمینَ وَالْمُسْلِماتِ الاَحْیآءِ مِنْهُمْ وَالاَمْواتِ تابِعْ بَینَنا وَ بَینَهُمْ بِالْخَیراتِ اِنَّک مُجیبُ الدَّعَواتِ اِنَّک عَلی کلِّشَیئٍ قَدیرٌ[۱۳] |
| څلورم← | که مړی نارینه وي: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِهذَا المَیت
او که مړی ښځينه وي: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِهذِهِ المَیتَةِ |
که مړی نارینه وي: اَللّهُمَّ اِنَّ هذا عَبْدُک وَابْنُ عَبْدِک وَابْنُ اَمَتِک نَزَلَ بِک وَ اَنْتَ خَیرُ مَنْزُولٍ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ اِلاّ خَیراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّا اَللّهُمَّ اِنْ کانَ مُحْسِناً فَزِدْ فی اِحْسانِهِ وَ اِنْ کانَ مُسیئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَاغْفِرِ لَهُ اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَک فی اَعْلا عِلِّیینَ وَاخْلُفْ عَلی اَهْلِهِ فِی الْغابِرینَ وَارْحَمْهُ بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ [۱۴]
او که مړی ښځينه وي: اَللّهُمَّ اِنَّ هذِهِ اَمَتُک وَابْنَةُ عَبْدِک و ابنَةُ اَمَتِکَ نَزَلَتْ بِک وَ اَنْتَ خَیرُ مَنْزوُلٍ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْها اِلاّ خَیراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهامِنّا اَللّهُمَّ اِنْ کانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فی اِحْسانِها وَ اِنْ کانَتْ مُسیئةً فَتَجاوَزْ عَنْها وَاغْفِرْ لَها اَللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَک فی اَعْلا عِلِّیینَ وَاخْلُفْ عَلی اَهْلِها فِی الْغابِرینَ وَارْحَمْها بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ[۱۵] [۱۶] |
| پنځم← | د لمانځه پای | د لمانځه پای |
د اهل سنت فقهانو اندونه
د اهل سنت نږدی ته د میټ لمونځ څلور تکبیر لري. د لومړي تکبیر سره لمونځ پیل کیږي او بیا د خدای حمد لوستل کیږي. د دوهم تکبیر وروسته صلوات دوی لیږي. د دریم تکبیر وروسته دوی د میټ لپاره دعا کوي او د څلورم تکبیر او د سلام لوستلو سره لمونځ پای ته رسیږي.[۱۷] البته د دې لمونځ په ځینو جزیاتو کې د اهل سنت تر منځ اختلاف شتون لري.[۱۸]
حکمونه
د میټ د لمانځه ځینې فقهي قواعد په لاندې ډول دي:
- د میټ لمونځ لوستل، کفایی واجب دی، له همدې امله ، که څوک یې و لوستل، نورو ته واجب نه دی.[۱۹]
- د جواهر کتاب خاوند په وینا او د فقیهانو مشهور نظر سره سم؛ د څو لمونځونو لوستل په یو میت کې مکروه دي. [۲۰] د آیت الله سیستاني په فتوا کی، د لاندی مکروه حکم نه دی ثابت شوی او که میټ له عالمانو او متقی وي خو لمونځ مکروه نه دی.[۲۱]
- د میټ لمانځه جماعت ته هم لوستل شي مګر ماءموم باید تکبیرونه او دعاګانې پخپله ولولي.[۲۲]
- د میټ لمونځ د هغه مسلمان لپاره واحب دی چې شپږ کلنۍ ته رسیدلی وي. [۲۳]
- د کافر او ناصبی جنازی لپاره هیڅ لمونځ ایښودل نه کیږی.[۲۴]
- د مړو په لمانځه کې، له حدث اکبر پاکتیا او له حدث اصغر پاکتیا اړین ندي.[۲۵] البته دا غوره ده چې پدې کې د نورو واجب لمونځونو شرایط رعایت کړئ.[۲۶]
- د میټ لمونځ باید له تدفین دمخه [۲۷] او د غسل(لمبا) او کفن کولو وروسته ولوستل شي.[۲۸]
- که یو مسلمان له لمانځه پرته ښخ شي، لمونځ باید د هغه په قبر باندی لوستل شي.[۲۹]
- د مړی لمونځ په څو جسدونو کې لوستل کیدی شي.[۳۰]
- په جوماتونو کې د میټ د لمانځه لوستل مکروه دی.[۳۱] ځینې مراجعو مسجدالحرام کی له دې حکم څخه لرې کړی. [۳۲] مګر نورو دا استثنا نه ده منلې.[۳۳]
- د میټ لمونځ د بوټانو سره هم ادا کیدی شي، که څه هم د بوټانو پرته لوستل مستحب(غوره) دي. [۳۴]
د تاریخي میتونو لمونځ
د حضرت زهرا په جنازي کې د میټ لمونځ او د امام خمیني په بدن کې د میټ لمانځه د مړو لمونځونو کې دي، چې هر یو یې په پام کې نیول شوی دی. د تاریخ لیکونکو په وینا حضرت علي د خپل میرمن فاطمه د شپې غسل ورکړه[۳۵] او د هغې بدن لپاره یې لمونځ وکره. [۳۶] د طبرسي په وینا، امام حسن، امام حسین، مقداد، سلمان فارسي، ابوذر غفاري، عمار بن یاسر، عقیل بن ابي طالب، زبیر بن عوام، بریده بن حصیب اسلمی او یو شمیر له بني هاشم د حضرت زهرا(س) په بدن کې لمانځه ته برخه اخیستې. [۳۷]
د دې لپاره امله دا و چې فاطمې، علي ته لارښوونه(وصیت) کړې وه چې هغه د شپې ښخ کړي ترڅو هغه څوک چې ورسره ظلم کړی وي د هغه په جنازه کې برخه مه اخلئ او په هغه بدن یې لمونځ مه کوئ. [۳۸]
د امام خمیني په بدن کې لمونځ د مړو ترټولو ګنه ګونه لمونځ دی. دا لمونځ د ۱۳۶۸ ش کال په غبرګولي میاشت کې د آیت الله ګلپایګاني امامت ته لوستل شوې وه. د امام خمیني د جنازی تشییع په تاریخ کې ترټولو نفوس لرونکۍ تشییع ګنل کیږي. [۳۹]
اړوندې لیکنې
فوټ نوټ
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۶۰.
- ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۷۵؛ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲۹.
- ↑ شهید ثانی، روضالجنان، مؤسسه آلالبیت، ص۱۷۲و۱۷۳.
- ↑ فقهالرضا، ۱۴۰۶ق، ۱۷۹.
- ↑ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲۶.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۵۳.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۶۷.
- ↑ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲۵.
- ↑ شهید اول، الدروس الشرعیه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۱۲-۱۱۳.
- ↑ شهید اول، الدروس الشرعیه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۱۳؛ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲۸.
- ↑ خدای لوی دی. او زه شاهدي ورکوم چې له الله پرته بل معبود نشته، هغه بې مثاله دی او هیڅ شریک نلري. او زه شاهدي ورکوم چې محمد د هغه بنده او رسول دی چې هغه یې په حقه رالیږلی دی، د قیامت د ورځې بشارت ورکوونکی او خبرداری ورکوونکی دی.
- ↑ ای خدایه پر محمد صلی الله علیه و آله وسلم درود ووایه، پر محمد او آل محمد رحم وکړه، او پر محمد او د محمد صلی الله علیه و آله وسلم پر آل باندي رحمت نازل کړه، لکه څنګه چي تا پر ابراهیم او د ابراهیم علیه السلام پر آل باندي درود شریف ووایه. . دا سمه ده چې ته ستاینه او عظمت لره او پر ټولو پیغمبرانو او رسولانو یې درود ویل.
- ↑ ای الله مومنانو او مسلمانو نارینه وو او ښځو ته بښنه وکړه که ژوندی وی او که مړه او زموږ او د دوی تر منځ د خیرات په وسیله اړیکه ټینګه کړه. دا سمه ده چې ته د دعا ځواب ورکوونکی یې. دا سمه ده چې تاسو د هر څه توان لرئ.
- ↑ ای خدایه، دا ستا بنده او ستا د بنده زوی او ستا د کنیز زوی دی چې تا ته راغلی دی. او ته تر ټولو ښه کس یاست چې دوی پرې نازلیږي. خدایه، موږ د هغه په اړه پرته له ښهوالی نور نه پوهیږو او ته هغه زموږ څخه ښه پیژني. خدایه که هغه ښه سړی وي نو نیکۍ یې زیاتې کړي او که ګناهګار وي نو بښنه او بښنه ورته وکړي. ای خدایه هغه له ځانه سره په لوړو مقامونو کې ځای کړه او په ژوندیو کې د هغه ځای ناستی شه او په خپل مهربانۍ سره پر هغه رحم وکړه، ای تر ټولو زیات رحم کوونکی.
- ↑ ای خدایه دا ستا کنیز او ستا د بنده لور او ستا د کنیز لور ده او ستا د بنده لور پر تا نازل شوی دی او ته تر ټولو غوره کس یاست چې دوی راښکته کیږي. ای خدایه موږ له هغی څخه پرته له ښهوالی بل څه نه پوهیږو او ته هغی له موږ څخه ښه پیژنې، ای خدایه که هغی ښه وي نو د هغی نیک عملونه زیات کړي ، او که بد وي نو هغی ته یې وبخښه او بښنه یې وکړه او ځای یې راکړه. هغی له تاسو سره په لوړو مقامونو کې، او د هغی د کورنۍ په ژوند کې د هغی ځای ناستی وي. او په خپل رحمت سره پر هغی رحم وکړه، اې تر ټولو زیات رحم کوونکی.
- ↑ بني هاشمي خمیني ته وګورئ، توضیحالمسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۳۷، مسأله۶۰۸.
- ↑ ملاخسرو، درر الحكام شرح غرر الأحكام، دارإحیاء الكتب العربیة، ج۱، ص۱۶۳.
- ↑ ابن ماز ته وګورئ، المحيط البرهانی، ۲۰۰۴م، ج۲، ص۱۷۸؛ ملاخسرو، درر الحكام شرح غرر الأحكام، دارإحیاء الكتب العربیة، ج۱، ص۱۶۳.
- ↑ معجم فقه الجواهر، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۱۷۲.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۱۰۰.
- ↑ بنیهاشمی خمینی، توضیحالمسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۳۶، مسأله۶۰۶.
- ↑ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۰۵.
- ↑ شهید اول، الدروس الشرعیه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ شهید اول، الدروس الشرعیه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۱۱.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۶۰.
- ↑ آملی، مصباح الهدی، ۱۳۸۰ق، ج۶، ص۳۶۹.
- ↑ آملی، مصباح الهدی، ۱۳۸۰ق، ج۶، ص۳۹۲.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۶۸.
- ↑ آملی، مصباح الهدی، ۱۳۸۰ق، ج۶، ص۳۷۷.
- ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۶۷.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۹۸-۹۹.
- ↑ بنیهاشمی خمینی، توضیحالمسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۳۹، مسأله۶۱۲.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۹۸-۹۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۸۴.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۷۳-۴۷۴.
- ↑ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۲۵.
- ↑ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۰.
- ↑ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ سایت گینس
سرچینې
- ابنمازه، محمود بن احمد، المحیط البرهانی فی الفقه النعمانی فقه الإمام أبیحنیفة رضیالله عنه، تحقیق عبدالكریم سامی الجندی، بیروت، دارالكتب العلمیة، ۲۰۰۴م.
- اربلی، علی بن عیسی، کشفالغمة فی معرفةالأئمة، قم، رضی، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
- بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، توضیحالمسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۴ق.
- آملی، میرزا محمدتقی، مصباحالهدی فی شرح العروة الوثقی، تهران، ۱۳۸۰ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق.
- شهید ثانی، زینالدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، حاشیه محمد کلانتر، قم، کتابفروشی داوری، ۱۴۱۰ق.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی، روضالجنان فی شرح ارشادالاذهان، قم، مؤسسه آلالبیت، جاپ اول، بیتا.
- صدوق، محمد بن علی، عللالشرایع، تحقیق سید محمدصادق بحرالعلوم، النجف الاشرف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، قم، مؤسسة آلالبیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۷ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۳ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرةالفقهاء، قم، مؤسس آلالبیت علیهمالسلام، ۱۴۱۴ق.
- فقهالرضا، مشهد، مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام، ۱۴۰۶ق.
- ملاخسرو، محمد بن فرامرز، درر الحكام شرح غرر الأحكام، بیجا، دارإحیاء الكتب العربیة، بیتا.
- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرائعالاسلام، تصحیح عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.