حسن حسن زاده آملي
په علامه حسن زاده آملي (۱۳۰۷-۱۴۰۰ل) مشهور حسن حسن زاده آملي، شیعه فیلسوف او عارف. هغه د مهدي الهي قمشهاي، علامه شعراني، علامه طباطبایی او سید محمد حسن الهي په شان کسانو په نزد شاګردي وکړه. حسن زاده آملي له علامه شعراني څخه د اجتهاد او د حدیث د نقلولو اجازت واخیست او د اشاراتو، اسفار اربعه، شرح فصوص قیصري، شرح منظومه او ریاضیاتو او هیأت تدریس یې کاوه.
د حسن زاده آملي په باور دین، فلسفه او عرفان په خپلو کې غږمله دي. هغه د اسلامي فلسفې د یوناني والي ادعا غلطه ګڼله او باوري و چې مسلمانو فیلسوفانو له اسلامه د مخکې فیلسوفانو نظریې ژورې کړې دي. د هغه د شاګرد سید یدالله یزدان پناه په وینا، حسن زاده تر ټولو زیات اثر له ملا صدرا او ابن عربي منلی دی. هغه په لومړي ځل د وجود شخصي وحدت ته د صَمَدي توحید نوم ورکړ او د هغې د اثبات لپاره یې په توحید سوره کې د صمد له ټکي استفاده کړې ده.
حسن زاده آملي په فلسفه، عرفان، ریاضۍ، نجوم، او فارسۍ او عربۍ ادبیاتو کې اثار لري او ځينې فلسفي او عرفاني اثار لکه اسفار اربعه، اشارات، شفا او شرح فصوص الحکم یې تصحیح کړې او پرې یې شرحې او لمن لیکونه کاږلي دي. هغه همداراز نهج البلاغه او کشف المراد تصحیح کړي دي. له هغه د شعرونو دیوان هم پاتې دی.
علامه حسنزاده آملي د ۱۴۰۰ ل کال د تلې په دریمه نیټه ( د ۱۴۴۳ق کال د صفرې په ۱۸) د زړه د ناروغۍ له امله په آمل کې وفات او د آمل ښار په ایرا کلي کې په خپل ذاتي کور کې ښخ کړی شو.
ژوند لیک او تعلیم
حسن حسنزاده آملي د ۱۳۰۷ ل کال په وروستیو کې د امل ښار په ایرا کلي کې وزیږېد.[۱] په شپږ کلنۍ کې یې په مکتب خانه کې لیکل او لوستل زده کړل او په ۱۳۲۳ل کال کې یې حوزوي (دیني) علوم پېل کړل.[۲] هغه د عربۍ ادبیات او مقدماتي زده کړې په امل کې له محمد غروي، میرزا ابوالقاسم فرسیو او نورو زده کړې.[۳]
تهران ته تګ
حسن زاده آملي د حوزې د لومړیو زده کړو له ختمولو وروسته د روحانیت جامه واغوسته[۵] او په ۲۲ کلنۍ کې د تعلیم د جاري ساتلو لپاره تهران ته لاړ.[۶] هغه په تهران کې فقه او اصول د سید احمد لواسانی، ابوالحسن شعرانی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی او محمدتقی آملی په شان کسانو څخه زده کړل او فلسفه او عرفان یې هم له مهدي الهي قمشهاي، علامه شعرانی، فاضل توني، میرزا احمد آشتیاني[۷] او علي محمد جولستاني[۸] زده کړل حسن زاده تفسیر، رجال، درایه، ریاضی، هیئت، نجوم او طب هم له علامه شعرانی زده کړل[۹] هغه په ۱۳۹۳ق کال کې د اجتهاد او د حدیث د نقلولو اجازه ترلاسه کړه.[۱۰] هغه یوولس کاله د مهدي الهي قمشه اي په نزد د سبزواري «منظومه» د اسفار ځینې برخې او «شرح خواجه بر اشارات» زده کړل او د هغه د قرآن د تفسیر په سبقونو کې به هم حاضرېده.[۱۱]
قم ته سفر
حسنزاده آملي، په تهران کې د څلورو کلونو له زده کړې وروسته،[۱۲] د ۱۳۴۲ ل په تله میاشت کې قم ته لاړ[۱۳] او اولس کاله د علامه طباطبایي په درسونو کې حاضر شو. په دې موده کې یې د هغه په نزد د بحارالانوار او تمهیدالقواعد کتابونو ځینې برخې ولوستلې.[۱۴] همداراز یې د علامه طباطبایي د ورور سید محمد حسن الهي په فلسفي او عرفاني درسونو کې ګډون وکړ.[۱۵] د سید علي قاضي زوی سید مهدي قاضي طباطبایي څلور کاله په ارِثْماطیقی[یادداشت ۱] درسونو کې د هغه استاد و.[۱۶] په انسان در عرف عرفان کتاب کې د حسن زاده د یادیزو له مخې په عملي عرفان کې د هغه استاد علامه طباطبایي و.[۱۷]
تدریس
حسن زاده آملي په قم کې له استوګنې وروسته، د فلسفې او عرفان د درسونو په تدریس بوخت شو او شرح منظومه، اشارات، اسفار اربعه، شرح فصوص قیصری، شرح تمهید او مصباح الانس یې تدریس کړل، هغه همداراز کابو اولس کاله د ریاضیات، هیأت، وقت او قبله درسونه ورکړل چې پایله یې د «معرفة الوقت و القبلة» په نامه د درسونو کتاب دی.[۱۸]
وفات
علامه حسن زاده د ۱۴۰۰ ل کال د تلې په دریمه ( د ۱۴۴۳ق کال د صفرې په ۱۸) د زړه د ناروغۍ له امله د امل ښار په روغتون کې وفات شو.[۱۹] د هغه جنازه د لمانځه لپاره تهران ته یوړل شوه او د ایران رهبر ایت الله خامنه اي پرې لمونځ وکړ.[۲۰] د حسن زاده د جنازې دستورې د تلې په ۵ په امل کې ترسره شوې[۲۱] او د تلې په ۶ په ایرا کې په خپل ذاتي کور کې ښخ کړی شو.[۲۲]
شاګردن
د هغه ځینې شاګردان دا دي:
لیدتوګې
د قرآن او له فلسفې او عرفان سره یې د اړیکو په اړه د حسن زاده آملي ځینې افکار دا دي:
قرآن د معارفو سرچینه
حسنزاده آملي، قرآن د الهي معارفو سرچینه ګڼي. د هغه له نظره نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، اصول کافي، بحار الانوار او نورو روایي جوامعو له قرآنه سرچینه اخستې او د قرآن لاندینۍ درجې دي. د هغه په وینا، د معصومو امامانو ویناوې قرآن ته جاروت لري.[۳۳]
د دین، فلسفې او عرفان اړیکي
د علامه حسن زاده له نظره، قرآن، فلسفه او عرفان له یو بله جدا نه دي. هغه د دین او عرفان حقیقت یو ګڼي او هغه د خدای، د خدای د اسماء، افعالو، احکامو او د خداي د کتاب معرفت دی.[۳۴] هغه عرفان یو انسان ساز علم ګڼي او په دې باور دی چې د واقعي عرفان سرچینه، پېغمبر(ص)، وحي، او اهل بیت(ع) دي.[۳۵] د هغه له نظره، سوچه انسان سازه عرفان له قرآن سره متصل دی او معصوم امامان، د انسانانو معلمان او د خداي سفیران دي چې انسان سازه کړنلارې یعنې قرآن خلکو ته تشریح او توضیح کوي.[۳۶]
آیتالله حسنزاده، حکمت متعالیه د اسلامي فلسفې تکاملي بهېر ګڼي او باوري دی چې متعالیه حکمت له شهود (عرفان) سره اخښلی برهان دی. د هغه له نظره، هغه فلسفه چې له الهي دین سره مخالفت وکړي، د منلو نه ده؛ هغه څه چې د الهي دین انکار او هغه رد کړي، فلسفه نه ګڼل کیږي.[۳۷] حسن زاده آملي «د اسلامي فلسفې یوناني والی» ردوي او باوري دی چې له اسلامه د مخکې فیلسوفیانو لیدتوګې سطحي دي او اسلامي فیلسوفانو هغې ته ژورتیا ورکړې او د هغه په خبره پخې کړې یې دي.[۳۸]
د سید یدالله یزدانپناه په وینا حسنزاده آملي تر ټولو زیات اثرات له ملا صدرا او ابن عربي اخستې دي.[۳۹]
همداراز د هغه له نظره، لویدیځ اوختیځ که څه هم په صنایعو کې پرمختګ کړی: خو هغوي له انساني حقیقت او انسان سازه علم څه چې د مدینه فاضله سبب کیږي، لرې دي.[۴۰]
وحدت وجود
علامه حسنزاده باوري دی چې غیر له خدایه هیڅ وجود نیشته او هغه څه چې ورته ماسوی الله (له خدایه غیر) ویل کیږي د هغه مظهرونه (د ښکارېدو ځایونه) دي؛ البته هغه ټینګار کوي چې خالق خالق دی او مخلوق مخلوق، او خالق له هر عیب او نیمګړتیا پاک دی.[۴۱] هغه د موضوع د څرګندېدو لپاره، د سمندر او څپو مثال یې راوړي چې څپې هماغه سمندر نه دی خو له سمندره جدا او بیلې هم نه دي.[۴۲] هغه د ځینو روایتونو پر بنسټ،[۴۳] په دې باور دی چې له خدایه د مخلوقاتو جدا والی له یو مادي شي څخه د بل مادي شي د جداوالي په شان نه دی؛ بلکې خدای د خپل قهر او قدرت په صفت سره او مخلوق د خپل نقص په صفت سره له یو بله جدا دي.[۴۴] د حسن زاده آملي په وینا، له وحدت وجود نه هغه اخستون چې پکې مخلوقات وهم او خیال ګڼل شوي، غلط دی.[۴۵]
هغه د وجود شخصي وحدت ته د صَمَدي توحید نوم ورکړی دی.[۴۶] ویل شوي هغه لومړی کس دی چې دغه تعبیر یې کارولی دی.[۴۷] هغه د صمدي توحید تعبیر په توحید سوره کې له صَمَد ټکی اخستی دی.[۴۸][یاداشت۲] حسن زاده د توحید حقیقي شناخت ته د رسېدلو لاره، د عرفاني شهود لاره ګڼلې[۴۹] او په خپل دیوان کې یې داسې ویلې دي:
| همه از دست شد و او شده است | اَنَا و اَنْتَ و هو، هو شده است | |
| درس عشق است و الفبائی نیست | لایق او دل هر جایی نیست | |
| طُرّهی عشق شکن در شکن است | حَسَن اندر حسن اندر حسن است[۵۰] |
آثار
- اصلي مقاله: د حسن زاده آملي د آثارو لړلیک
من این دنیای فانی را نمیخواهم نمیخواهم
من این لذّات آنی را نمیخواهم نمیخواهم
علی و آل پاکش را پذیرفتم پذیرفتم
فلانی و فلانی را نمیخواهم نمیخواهم
حسن زاده لکه چې په خپله یې ویلي تر ۱۳۸۰ ل کاله پورې ۱۷۸ چاپ او ناچاپ اثار لرلي دي.[۵۱] د هغه اثار د فلسفې، عرفان، کلام، اخلاق، فقه، ریاضیات، نجوم، عربي ادبیاتو، فارسي ادبیاتو، طبیعي علومو، لرغوني طب، غریبه علومو او رجال په موضوعاتو کې لیکل شوې دي. هغه خپل یو مهم اثر سَرْحُ الْعُیون فی شَرْحِ الْعُیون ګڼلی چې له فلسفي او عرفاني نظره یې د نفس په معرفت خبرې کړې دي.[۵۲]
هغه فَصُّ حِکْمَةٍ عِصْمَتِیَّةٍ فی کلمةٍ فاطمیَّة کتاب د ابن عربي په لیکلي کتاب فصوص الحکم باندي د تکمیلې (بشپړوونکي) په توګه لیکلی دی. هغه په دې کتاب کې د حضرت فاطمه(س) ځانګړنې، روایتونو ته په کتنې سره او فلسفي او عرفاني لیدتوګې سره بیان کړې دي.[۵۳]
د کلیله او دمنه تصحیح، د ګلستان سعدي تصحیح، د شعرونو دیوان او امیرالمؤمنین(ع) ته د منسوبو شعرونو مصادر، د هغه له ادبي اثارو څخه دي.[۵۴] حسن زاده همداراز د ځینو اثارو لکه نهج البلاغه، تفسیر خلاصة منهج الصادقین او شفایِ ابن سینا، تصحیح کړې او د ابن ترکه په تمهید القواعدِ او فصوصِ قیصري باندې یې شرحې او لمن لیکونه لیکلې دي.[۵۵]
غوره اثار
د حسن زاده آملي لیکلی «سرح العیون فی شرح العیون» کتاب د حوزې د کال کتاب غونډې په دریم پړاو کې چې په ۱۳۸۰ کال کې په قم کې ترسره شوه، د فیصله کوونکو له خوا د دغه غونډې د غوره اثر په توګه وپېژندل شو.[۵۶]
«الحجج البالغة علی تجرد النفس الناطقة»کتاب څخه د حوزې د کال کتاب د غونډې په پینځم پړاو کې چې په قم کې ترسره شو د دغه غونډې د غوره کتاب په توګه قدرونه وشوه.[۵۷]
عملي سیرت
حسن زاده آملي په خپله وینا، ځینې مکاشفات لرلي[۵۸] او ځینې یې په انسان در عرف عرفان کتاب کې راغونډ کړې دي.[۵۹] شیعه مفسر او فیلسوف عبد الله جوادي آملي هم، حسن زاده آملي یو الهي حکیم او د عقلِ نظر او عقلِ عمل رایوځای کوونکی او کم ساری عارف ګڼلی چې هم یې د عقل لاره او هم د شهود(یادداشت۳] لاره وهلې ده. هغه همدرازا، چله نشیني، د شپو روڼول، سحر خیزي او د رجب او شعبان د میاشتو روژې نیول د حسن زاده له عملي سیرتونو څخه ګڼلې دي.[۶۰]
علامه حسن زاده خپله مېرمنه چې په ۱۳۸۲ ل کال کې د حضرت فاطمه(س) د شهادت له کلیزې سره په یو وخت وفات شوه، په ایرا کلي کې د خپل کور په غولي کې په یوه کوټه کې چې ورته یې بَیْتُالرَّحْمَه (د مهربانۍ کور) نوم ورکړ، ښخه کړه.[۶۱] د غیر رسمي سرچینو له مخې، حسن زاده د دغه کار سبب د خپلې مېرمنې زیات خدمت ګڼلی دی.[۶۲] حسن زاده د خپل وصیت مطابق په همدې کوټه کې د خپلې مېرمنې څنګ ته ښخ کړی شو.[۶۳]
سیاسي فعالیت
حسن زاده آملي په خپله وایي چې په ۱۳۴۲ ل کال کې ترکیې ته د امام خمیني جلاوطنۍ مخکې قم ته تللی او له امام سره یې بیعت کړی و.[۶۵] د هغه د شاګرد علي معلمي په وینا، حسن زاده آملي د ایران د کمیونسټانو د اتحاديې په ماته کې چې په ۱۳۶۰ ل کال کې په آمل کې د ایران د اسلامي جمهوریت په خلاف یې وسله وال اقدام کړی و (د آمل شخړه) موثر و.[۶۶]
همداراز هغه د ایت الله خامنه اي له رهبر ملاتړ کاوه او د د هغه د شاګرد حسن رمضاني په وینا په وړو سیاسي چارو کې به یې لاسوهنه نه کوله.[۶۷] ایت الله خامنه اي په تسلیتي پېغام کې، هغه د رباني عالم، توحیدي سالک او په ډېرو فنونو د پوه په توګه یاد کړی دی.[۶۸]
د نورو له نظر څخه
ایت الله جوادي هغه یو الهی عالم، متأله حکیم، د معقول او منقول علومو وړ، د درنو کارونو او قیمتي کارونو خاوند، نادر عالم او عارف وباله.[۶۹]
سيد حسن امين د سمعیات علومو، عقليات، فارسي او عربي ادبياتو او حتی د ساينس په ټولو برخو کې د حسن زاده جامعيت مني او هغه په ظاهري علومو او په علمي حوزو کې غفلت شوی څانګو لکه هئیت او نجوم او په باطني علومو او د حقه علومو کې ماهر پیژندل شوی دی. او روحاني چلند خورا لوړ ګڼل کیږي.[۷۰]
د حسن زاده آملي په اړه اثار
د حسن زاده آملي په اړه کتابونه، مستندونه او غونډې جوړې او خپرې شوې دي چې ځینې یې دا دي:
- «نجم الدین؛ نیم نگاهی به زندگی نامه حضرت آیتالله حسن حسنزاده آملی» کتاب، لیک د محسن برزگر په ۱۳۸۳ل کال کې خپور شو.[۷۱]
- «گفت وگو با علامه حسن زاده آملی» کتاب، د محمد بدیعي په هڅه چې له حسن زاده سره په ۱۶ مرکو کې برابر شوی دی.په دې کتاب کې ځینو موضوعاتو لکه د حسن زاده علمي ژوند، د هغه استادان، تالیفات، حوزوي علوم، او د فلسفې او عرفان په تکړه کسانو خبرې شوې دي.[۷۲]
- «تشنه دانش: راهنمای دانشپژوهی بر اساس زیستنامه علمی علامه حسنزاده آملی» لیک د سید مرتضی حسینی کمالآبادی، چې پکې د علامه حسن زاده تعلیمي یادیزې بیان او شنل شوې دي.[۷۳]
- د مسعود امیني تیراني په هدایتکارۍ پينځه ټوکیزه ډاکومنټري «منظومه حُسن» چې د علامه حسن زاده د ژوند په اړه ده چې د ایران د اسلامي جمهوریت د ریډیو ټيلي ویژن د څلورم چینل په هڅه جوړه او خپره شوې ده.[۷۴]
- «روایت صنوبر» ډاکومنټري جوړوونکی یې ایمان احمدي دی چې د حسن زاده آملي په ژوند جوړه شوې او د ۱۳۹۴ل کال په چنګاښ میاشته کې د ایران له افق چینله خپره شوې ده.[۷۵]
- د علامه حسن زاده آملي په درنښت او قدرونه کې د طبیب روحاني په نوم دریم سیمینار د ۱۳۹۲ل کال د غویي په ۲۶ د تهران پوهنتون په هڅه د تهران د طبي علومو په پوهنتون کې جوړ شو.[۷۶]
حسن زاده آملي په ۱۳۹۲ل کال کې د تل پاتې څېرې په دریم کانفرنس کې د پاتېدونکې څېرې په توګه غوره شو.[۷۷]
فوټ نوټ
- ↑ حسن زاده آملی، هزار و يك كلمه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۳۴.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۴.
- ↑ «مصاحبه با آیتالله حسنزاده آملی»، قسمت اول، ص۱۹-۲۰.
- ↑ «جوانی دو عالم بزرگ حوزه علمیه»، سایت منهاج.
- ↑ «مصاحبه با آیتالله حسنزاده آملی»، قسمت اول، ص۲۱.
- ↑ حسنزاده آملی، هزار و يك كلمه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۳۴.
- ↑ حسنزاده آملی، هزار و يك كلمه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۳۴-۳۳۶؛ «مصاحبه با آیتالله حسنزاده آملی»، قسمت اول، ص۲۱-۲۵.
- ↑ حسنزاده آملی، در آسمان معرفت، ۱۳۸۱ش، ص۴۲۵.
- ↑ حسنزاده آملی، هزار و يك كلمه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۳۴و۳۳۵.
- ↑ «نگاهی به زندگی و آثار علامه ذوالفنون از زبان خودش/آیت الله حسنزاده آملی بیش از جوانها مطالعه میکرد»، خبرگزاری کتاب ایران.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۵.
- ↑ «مصاحبه با آیتالله حسنزاده آملی»، قسمت اول، ص۲۵.
- ↑ حسنزاده آملی، هزار و يك كلمه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۳۶.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۷.
- ↑ حسنزاده آملی، هزار و يك كلمه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۳۶.
- ↑ حسنزاده آملی، در آسمان معرفت، ۱۳۸۱ش، ص۴۳۸.
- ↑ حسنزاده آملی، انسان در عرف عرفان، ۱۳۸۳ش، ص۱۹.
- ↑ «مصاحبه با استاد حسنزاده آملی»، ص۲۶.
- ↑ «اعلام یک هفته عزای عمومی در آمل»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ اقامه نماز رهبر انقلاب بر پیکر علامه حسنزاده آملی، خبرگزاری صداوسیما.
- ↑ مراسم تشییع پیکر علامه "حسنزاده آملی" برگزار شد، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «پیکر علامه کنار همسرش در خاک ایرا آرام گرفت»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «شبزندهدار کیست؟»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «زندگینامه حضرت حجه الاسلام والمسلمین سید محمد رضا مدرسی یزدی»، سایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ «منصوری لاریجانی: بعد از جنگ سرتیپ۲ شدم»، پایگاه خبری هراز نیوز.
- ↑ «علامه صمدی آملی»، شخصیتنگار.
- ↑ «زندگی نامه حضرت استاد»، پایگاه رسمی اطلاع رسانی استاد رمضانی.
- ↑ «مهدی احدی»، پایگاه اندیشوران حوزه.
- ↑ «زندگینامه استاد یزدانپناه»، پایگاه اطلاع رسانی استاد سید یدالله یزدانپناه.
- ↑ «زندگینامه آیتالله طبرسی نماینده سابق ولی فقیه در مازندران»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «سید حسن شجاعی کیاسری»، سایت کتاب فردا.
- ↑ «توصیه علامه حسنزاده آملی به طلاب»، معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (بلاغ).
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۱۲.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۱۰ و ۱۱.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۱۲.
- ↑ حسنزاده آملی، انسان در عرف عرفان، ۱۳۸۳ش، ص۱۲.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۱۱.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۱۲.
- ↑ «گفتوگو باحجت الاسلام والمسلمین یزدانپناه به مناسبت مراسم تجلیل مجمع عالی حکمت اسلامی از مقام علمی استاد حضرت آیتالله علامه حسنزاده آملی»، پایگاه اطلاعرسانی مجمع عالی حکمت اسلامی.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۱۲.
- ↑ حسنزاده، خیر الاثر در رد جبر و قدر، ۱۳۶۹ش، ص۱۲۱ و ۱۲۲.
- ↑ حسنزاده، نهج الولایة، ۱۳۹۰ش، ص۴۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۱۴ و ص۳۳۵.
- ↑ حسنزاده، هزار و یک کلمه، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۱۲.
- ↑ حسنزاده، توحید اهل الله، ۱۳۸۷ش، ص۲۴.
- ↑ حسنزاده، هزار و یک کلمه، ۱۳۷۷ش، کلمه ۴۴۳، ج۵، ص۷۰.
- ↑ رودگر، «توحید صمدی در افق اندیشه علامه حسنزاده آملی»، ص۱۷۱.
- ↑ حسنزاده، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۵۴.
- ↑ حسنزاده، انسان در عرف عرفان، ۱۳۸۳ش، ص۹۱.
- ↑ حسنزاده، دیوان اشعار، ۱۳۹۱ش، ص۳۴۵.
- ↑ بدیعی، گفتوگو با علامه حسن حسنزاده آملی، ۱۳۸۲ش، ص۵۶-۶۰.
- ↑ مفاتیح الاسرار لسلاک الاسفار، ج۲، ص۶، به نقل از حسنزاده، مآثر آثار، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۲۸۱.
- ↑ رودگر، «مروری بر کتاب فص حکمة عصمتیة فی کلمة فاطمة»، ص۲۵۳.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۱۵.
- ↑ «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، ص۱۵.
- ↑ دبیرخانه همایش کتاب سال حوزه، ویژهنامه سومین همایش کتاب سال حوزه، ۱۳۸۰ش، ص۱۲-۱۶
- ↑ دبیرخانه همایش کتاب سال حوزه، ویژهنامه پنجمین همایش کتاب سال حوزه، ۱۳۸۲ش، ص۱۹
- ↑ حسنزاده آملی، انسان در عرف عرفان، ۱۳۸۳ش، ص۱۸.
- ↑ حسنزاده آملی، انسان در عرف عرفان، ۱۳۸۳ش، ص۵۰.
- ↑ «پیام تسلیت آیتالله جوادیآملی بهمناسبت ارتحال علامه حسنزادهآملی»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «مکان دفن علامه حسنزاده آملی کجاست؟»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «استدلال جالب علامه حسنزاده برای محل تدفین همسرش»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ «خاکسپاری علامه حسنزاده آملی در بیتالرحمه»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «عیادت رهبر انقلاب از آیتالله حسنزاده آملی»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنهای.
- ↑ «گفتگو با حسن رمضانی»، ۱۳۸۹ش، ص۴۱.
- ↑ «حضور علامه حسنزاده آملی در جلسات روحانیون مبارز»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «گفتگو با حسن رمضانی»، ۱۳۸۹ش، ص۴۱.
- ↑ «پیام تسلیت در پی درگذشت عالم ربانی و سالک توحیدی آیت الله حسنزاده آملی»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنهای.
- ↑ https://javadi.esra.ir/fa/w/پیام-تسلیت-آیت-الله-العظمی-جوادی-آملی-در-پی-ارتحا-19-1
- ↑ علامه حسن زاده آملی در نگاه پروفسور سید حسن امین؛ https://irangardmag.ir/allameh-amoli/
- ↑ «نجم الدین؛ نیم نگاهی به زندگینامه حضرت آیت الله حسن حسنزاده آملی»، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ بدیعی، گفتوگو با علامه حسنزاده، ۱۳۸۲ش، فهرست کتاب.
- ↑ «کتابشناسی تشنه دانش»، مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران.
- ↑ «پخش مستند منظومه حسن از شبکه چهار سیما»، وبسایت شبکه چهار.
- ↑ «مستند روایت صنوبر؛ داستان زندگی علامه حسن زاده آملی»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «تجلیل از مقام آیت الله حسنزاده آملی در سومین همایش طبیب روحانی»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «چهرههای ماندگار ایران»، وبسایت بنیان چهرههای ماندگار.
سرچينې
- «استدلال جالب علامه حسنزاده برای محل تدفین همسرش»، خبرگزاری مشرق، تاریخ درج مطلب: ۵ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۰ش.
- «آیتالله حسنزاده آملی حکیم، عارف، ادیب و ریاضیدان»، گفتگو با آیتالله حسنزاده آملی، کیهان فرهنگی، شماره ۵، مرداد ۱۳۶۳ش.
- «اقامه نماز رهبر انقلاب بر پیکر علامه حسنزاده آملی»، خبرگزاری صداوسیما، تاریخ انتشار: ۰۴ مهر ۱۴۰۰ش.
- بدیعی، محمد، گفتوگو با علامه حسنزاده آملی، قم، تشیع، ۱۳۸۰ش.
- «بزرگداشت آیتالله حسنزاده آملی»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۲، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۰ش.
- «پخش مستند منظومه حسن از شبکه چهار سیما»، وبسایت شبکه چهار، تاریخ درج مطلب: ۴ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۰ش.
- «پیام تسلیت در پی درگذشت عالم ربانی و سالک توحیدی آیت الله حسنزاده آملی»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۴ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۴ مهر ۱۴۰۰ش.
- «پیام تسلیت آیتالله جوادیآملی بهمناسبت ارتحال علامه حسنزادهآملی»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب:۴ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۱ مهر ۱۴۰۰ش.
- «پیکر علامه کنار همسرش در خاک ایرا آرام گرفت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۶ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۰ش.
- «تجلیل از مقام آیت الله حسنزاده آملی در سومین همایش طبیب روحانی»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۰ش.
- «جوانی دو عالم بزرگ حوزه علمیه»، سایت منهاج، تاریخ درج مطلب: ۳۰ شهریور ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۰ش.
- «توصیه علامه حسنزاده آملی به طلاب»، معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (بلاغ)، تاریخ درج مطلب ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۰ش.
- «چهرههای ماندگار ایران»، وبسایت بنیان چهرههای ماندگار، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۰ش.
- حسنزاده آملی، حسن، انسان در عرف عرفان، تهران، سروش، ۱۳۸۳ش.
- حسنزاده آملی، حسن، در آسمان معرفت، به اهتمام محمد بدیعی، قم، تشیع، ۱۳۸۱ش.
- دبیرخانه همایش کتاب سال حوزه، ویژهنامه سومین همایش کتاب سال حوزه (۳)، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۰.
- دبیرخانه همایش کتاب سال حوزه، ویژهنامه پنجمین همایش کتاب سال حوزه (۵)، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۲.
- حسنزاده آملی، حسن، شرح فارسی الاسفار الاربعه صدرالمتألهین شیرازی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۷ش.
- حسنزاده آملی، حسن، خیر الاثر در رد جبر و قدر: به ضمیمه دو رساله کسب و اقسام فاعل، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۶۹ش.
- حسنزاده آملی، مآثر آثار، تدوین داود صمدی آملی، قم، الف.لام.میم، ۱۳۸۶ش.
- حسنزاده آملی، حسن، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، تهران، نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۷۵ش.
- حسنزاده آملی، حسن، نهج الولایة بررسی مستند در شناخت امام زمان(ع)، قم، الف.لام.میم، ۱۳۹۰ش.
- حسنزاده آملی، حسن، هزار و يك كلمه، قم، بوستان كتاب، سوم، ۱۳۸۷ش.
- حسنزاده آملی، حسن، هزار و يك كلمه، قم، بوستان كتاب، سوم، ۱۳۸۱ش.
- «حضور علامه حسنزاده آملی در جلسات روحانیون مبارز»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۴ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۰ش.
- «خاکسپاری علامه حسنزاده آملی در بیتالرحمه»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۶ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۰ش.
- «زندگینامه استاد یزدانپناه»، پایگاه اطلاع رسانی استاد سید یدالله یزدانپناه، تاریخ درج مطلب: ۱۹ بهمن ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ش.
- «زندگینامه حضرت استاد رمضانی»، پایگاه رسمی اطلاعرسانی استاد رمضانی، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ش.
- «زندگینامه حجت الاسلام والمسلمین سید محمدرضا مدرسی یزدی»، وبگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تاریخ بازدید: ۱۶ شهریور ۱۳۹۹ش.
- «زندگینامه آیت الله طبرسی نماینده سابق ولی فقیه در مازندران»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۹ بهمن ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ش.
- رودگر، محمدجواد، «مروری بر کتاب فص حکمة عصمتیة فی کلمة فاطمة»، در مجله بانوان شیعه، شماره۴، تابستان ۱۳۸۴ش.
- رودگر، محمدجواد، «معرفت شهودی به حق تعالی در عرفان وحیانی»، در مجله ذهن، شماره ۶۴، زمستان ۱۳۹۴ش.
- سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش.
- «سید حسن شجاعی کیاسری»، سایت کتاب فردا، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، التوحید، تحقیق و تصحیح هاشم حسینی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۹۸ق.
- «علامه صمدی آملی»، شخصیتنگار، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ش.
- «عیادت رهبر انقلاب از آیتالله حسنزاده آملی»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیتالله خامنهای، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۱۰/۱۵.
- «کتابشناسی تشنه دانش»، مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۰ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۹ق.
- «گفتگو با حسن رمضانی»، مجله پنجره، شماره۸۳، ۱۳۸۹ش.
- «گفتوگو با حجت الاسلام والمسلمین یزدانپناه به مناسبت مراسم تجلیل مجمع عالی حکمت اسلامی از مقام علمی استاد حضرت آیتالله علامه حسنزاده آملی»، پایگاه اطلاعرسانی مجمع عالی حکمت اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مهر ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۰ش.
- «مراسم تشییع پیکر علامه "حسنزاده آملی" برگزار شد»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۵ مهر ۱۴۰۰ش.
- «مستند روایت صنوبر؛ داستان زندگی علامه حسن زاده آملی»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۰ش.
- «مصاحبه با آیتالله حسنزاده آملی» قسمت اول، مجله حوزه، شماره ۲۱، مرداد و شهریور ۱۳۶۶ش.
- «مکان دفن علامه حسنزاده آملی کجاست؟»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۶ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۰ش.
- «منصوری لاریجانی: بعد از جنگ سرتیپ۲ شدم/ ۶سال درس خارج رهبری رفتم»، پایگاه خبری هراز نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ بهمن ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ش.
- «مهدی احدی»، پایگاه اندیشوران حوزه، پایگاه رسمی اطلاعرسانی استاد رمضانی، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ش.
- «نجم الدین؛ نیم نگاهی به زندگینامه حضرت آیت الله حسن حسنزاده آملی»، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۰ش.
- نراقی، احمد بن مهدی، الخزائن، تهران، نشر اسلامیه، ۱۳۸۰ق.
- «نگاهی به زندگی و آثار علامه ذوالفنون از زبان خودش/آیت الله حسنزاده آملی بیش از جوانها مطالعه میکرد»، خبرگزاری کتاب ایران، تاریخ درج مطلب: ۴ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۰ش.