Jump to content

ګوتۍ

د wikishia لخوا
د سپین زرو حلقه د سور عقیق سره

ګوتۍ یا حلقه یا خاتَم هغه اوسپنیزه حلقه ده چې په ګوته کې اچولی شي چې په ګوته کول یې د روایتونو له مخې د رسول الله(ص) له سنتو څخه دي. په فقه کې د حلقې لپاره حکمونه بیان شوي دي. له امام حسن عسکري(ع) څخه روایت دی چې په ښي لاس د حلقې اچول د مؤمن له پنځو نښو څخه یوه نښه ده. په شیعه روایتونو کې د ګوتو د ډول او په هغې باندې د لیک او د قیمتي ګاڼو د استعمال په هکله سپارښتنې شوې دي.

نقل شوي دي چې د شیعه امامانو په ګوتۍ باندې به دا عبارتونه لکه: «المُلْکُ لله» او «حَسبی ‌الله» لیکلي شوي وو. شیعه هم په خپلو ګوتیو باندې ځینې عبارتونه لکه «لااله الا الله»، «محمد نبی الله» او «علي وَلیُ الله» لیکي.

له ګوتۍ به د خطونو د مهر کولو لپاره هم کار اخستی کیده. پیغمبر اکرم(ص) او شیعه علماوو هم دغه طریقه کارولې ده.

د مومن علامتونه پینځه څیزونه دي:

طوسي، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ۶ټوک، ۵۲مخ.

مقام او اهمیت

په فرهنګ فقه اسلامي کتاب کې ګوتۍ هغه حلقه ښودل شوې ده چې معمولا د اوسپنې وي او د کاڼو او غیر کاڼو ډولونه پکې شامل دي، او د ګوتو لپاره ځانګړي دي.[۱] په ځینو روایتونو کې د حلقې اغوستل د رسول الله(ص) له سنتو څخه دي.[۲] د شیعه شونې له نښو[۳] او د مؤمن شونې له نښو،[۴] معرفي شوی دی.

ویل کیږي چې په ښي لاس د حلقې اغوستل یوه له هغو نښو څخه ده چې شیعه ورسره پیژندلی کیږي.[۵] د فقهې په بیلا بیلو بابونو لکه لمانځه،[۶] حج[۷] او جهاد،[۸] کې د ګوتۍ ذکر راغلی دی.

د امامانو د ګوتۍ په ګوته کولو ځینې بیلګې

د شيعه[۹] او سني[۱۰] سرچینو د رواياتو له مخې امام علي(ع) د لمانځه د رکوع په حالت کې يوه مسکين ته خپله حلقه ورکړه.[۱۱] دا پېښه د ګوتۍ بخښل په نامه يادېږي. همدارنګه د ابن طاووس (وفات ۶۶۴ هجري قمري کال) په کتاب لهوف کې راغلي دي چې د امام حسین(ع) د شهادت په وخت کې د هغه په ​​لاس کې یوه حلقه وه او د عمر بن سعد له لښکر څخه بَجدَل بن سُلَیم کَلبی د هغه ګوتۍ د غلا کولو لپاره د امام ګوته پری کړه.[۱۲]

په يو روايت کې راغلي چې له امام کاظم(ع) څخه د امام علي(ع) په ښي لاس د ګوتۍ اچولو د علت په اړه پوښتنه وشوه، امام په ځواب کې وفرمايل: ځکه چې امام علي(ع) له پيغمبر(ص) وروسته د اصحاب یمین مشر و.[۱۳]

د آیت‌الله خامنه‌ای د ګوتۍ مهر

د لیکونو مهر کول

په ګوتو سره د خطونو مهر کول له اسلامي سنتونو څخه دي.[۱۴] ویل کیږي چې رسول الله(ص) د شپږم هجري کال په پای کې د یوې حلقې د جوړولو امر وکړ ترڅو هغه لیکونه ورسره مهر کړي چې پاچاهانو ته یې لیږي.[۱۵] په ګوتۍ سره د خط مهر کولو سنت له شيعه علماؤ څخه هم نقل شوی دی.[۱۶] نو ځکه دغه ګوتۍ د خاتَم هم ویل کیږي.[۱۷]

ډول او نقش

په ګوتۍ باندې د «اغثنی یا اباصالح» نقش

په شیعه روایتونو کې د ګوتۍ د ډول، د کاڼي د ډول او نقش په هکله خبرې شوي دي.[۱۸]

  • اوسپنه: په ځینو روایتونو کې د پیغمبر د حلقې اوسپنه د سپینو زرو یاده شوې ده.[۱۹] په روایتونو کې، سپارښتنه کیږي چې ځینې نیکمرغه کاڼي لکه عقیق،[۲۰] فیروزه،[۲۱] یاقوت[۲۲] او زمرد[۲۳] په ګوتۍ کې وکاروئ. همدارنګه په وسایل الشيعه کې هم د پېغمبر اکرم د حلقې کاڼی ګرد او تور شونې ته اشاره شوې ده.[۲۴]
  • نقش: د هغه نقش په هکله چې په ګوتۍ باندې جوړیږي ځینې روایتونه له امامانو(ع) نقل شوي دي.[۲۵] له امام صادق(ع) څخه په يو روايت کې راغلي چې د پېغمبراکرم(ص) په ګوتۍ باندې ليکل شوي چې «محمدٌ رسولُ الله»، د امام علی(ع) په حلقه باندې د «المُلْکُ لِلّه» و د امام باقر(ع) په حلقې باندې «العِزةُ الله» لیکلي وو.[۲۶] د امام کاظم(ع) په ګوتۍ «حَسْبِیَ اللهُ حَافِظِی»(الله پاک زما د حفاظت لپاره بس دی) او [۲۷] و «الْمُلْكُ لِله وَحْدَهُ» (ملکیت او حاکمیت یوازې د خدای لپاره دی)[۲۸] روایت شوي دي. «محمدٌ نَبیُ الله» او «علیٌ ولیُ الله» هغه عبارتونه دي چې د ګوتۍ د نقش لپاره یې سپارښتنه شوې ده.[۲۹] د شيعو په منځ کې له دغو نقاشيو سره حلقې شته.

حکمونه

د فقهې په بیلا بیلو بابونو کې د ګوتیو لپاره حکمونه بیان شوي دي چې ځینې یې دا دي:

  • طهارت: ځينې فقهاء وايي چې د استنجا په وخت (د تشو یا ډکو متیازو د ځای وینځلو) په وخت کې مکروه ده[۳۰] چې هغه ګوتۍ دې په لاس کې وي چې ورباندې د خداى نوم يا د قرآن آیت ليکلی وي.[۳۱] محمد حسن نجفي د جواهرالکلام کتاب لیکوال لیکلي دي د امامانو نامې او د حضرت فاطمه سلام الله عليها نامه هم دا حکم لري. باید د استنجا په وخت له ګوتې راوباسلی شي.[۳۲]
  • اودس: د چاردام(اودس) کولو په وخت کې بايد اوبه د لاس لاندې پوستکي ته ورسيږي. له همدې امله مستحب دي چې ګوتۍ وخوځولی شي تر څو اوبه ترې لاندې ورسي او که اوبه د هغې لاندې نه رسېږي نو باید وباسلی شي.[۳۳]
  • لمونځ: د فقهاوو د فتوا له مخې د لمانځه په وخت کې د عقيق ګوتۍ اغوستل مستحب دي.[۳۴] البته د سړي لپاره د سرو زرو په ګوتیو سره لمونځ کول حرام او باطل دي.[۳۵] همدارنګ د اوسپنې ګوتۍ اچول د ښځو او سړو دواړو لپاره په لمانځه کې او بې لمانځه مکروه دي.[۳۶] د ځينو فقهاوو له نظره که په لاس کې دې غصب شوی ګوتۍ وي نو د لمانځه د بطلان سبب کیږي.[۳۷]
  • حج: ځینو فقهاوو د حج د تیاریو په بحث کې د ژیړ عقیق د ګوتۍ اغوستل د سفر لپاره له مستحباتو څخه ګڼلي دي.[۳۸] د تقلید د مرجع سید ابوالقاسم خویی له نظره د احرام په حالت کې د ګوتۍ اچول که د ښکلا لپاره وي نو حرام دي؛ که نه وي نو جایز دي.[۳۹] همدارنګه امام خمیني د احتیاط واجب له مخې، په نجسې ګوتۍ سره حج کول باطل ګڼلي دي.[۴۰]
  • جهاد: ګوتۍ د سَلَب برخه ګڼل کیږي.[۴۱] سَلَب په جهاد کې د قتل شوي کس هغه مال ته وايي چې قاتل یې ځانله د اخستلو حق لري او د نور غنیمت په شان نه ویشل کیږي.[۴۲]
  • واده: د محدث بَحرانی په وینا، هغه ګوتۍ سره کورولی(همبستري) کول چې ورباندې د خدای نامه یا د قرآن آیت لیکلی وي مکروه دی.[۴۳]
  • ارث: ګوتۍ د حَبوَه برخه ګڼل شوې ده چې د ارث له ویشه وړاندې مشر زوي ته رسي.[۴۴]
  • د سرو زرو ګوتۍ: شیعه فقیهانو هغه ګوتۍ چې د سرو زرو وي د سړیو لپاره اچول حرام ګڼلي دي.[۴۵]

د حضرت سلیمان(ع) ګوتۍ

په احادیثو کې د حضرت سلیمان علیه السلام لپاره د یوې ګوتۍ په اړه راغلي دي چې د هغه د قدرت نښه وه.[۴۶] دا ګوتۍ د امامانو په لاس کې وه[۴۷] او کله چې حضرت مهدي(ع) ظهور وکړي نو دا ګوتۍ به یې په لاس کې وي.[۴۸]

فوټ نوټ

  1. مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۷۴۶.
  2. کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۴۶۸.
  3. حر عاملی، هدایة الامه، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳۷.
  4. شیخ مفید، کتاب المزار، ۱۴۱۳ق، ص۵۳.
  5. زارعی، «انگشتری در اسلام»، ص۱۵.
  6. عاملی، مفتاح الکرامه، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۴۴۴.
  7. خویی، موسوعه الامام خویی، ۱۴۱۸ق، ج۲۸، ص۴۵۲.
  8. طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۶۷.
  9. شیخ مفید، مسار الشیعه، ۱۴۱۴ق، ص۴۱.
  10. حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹.
  11. حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۱۲.
  12. ابن‌طاوس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۱۳۰.
  13. حر عاملی، هدایة الامه، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳۷.
  14. زارعی، «انگشتری در اسلام»، ص۱۵.
  15. زارعی، «انگشتری در اسلام»، ص۱۵.
  16. زارعی، «انگشتری در اسلام»، ص۱۵.
  17. وګورئ: دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه «انگشتر».
  18. د بېلګۍ په توګه وګورئ: حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۷۹ و ۹۴ و ۹۳ و ج۱، ص۳۳۱.
  19. طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۸۵.
  20. حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۸۸.
  21. حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۹۴.
  22. حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۹۲.
  23. حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۹۳.
  24. حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۷۹.
  25. وګورئ: حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص ۱۰۳-۹۷ و ج۱، ص۳۳۱ و ج۵، ص۷۸ و ج۵، ص۷۹ و ج۵، ص۹۱ و ج۵، ص۹۴.
  26. حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۹۹.
  27. طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۹۱.
  28. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۸، ص۱۱.
  29. حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۹۲.
  30. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۲.
  31. بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۷۶.
  32. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۷۲.
  33. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۸۷.
  34. طباطبایی یزدی، العروه الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۶۱.
  35. عاملی، مفتاح الکرامه، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۴۴۴.
  36. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۸، ص۲۶۴.
  37. علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۹۶.
  38. طباطبایی یزدی، العروه الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۳۳۱.
  39. خویی، موسوعه الامام خویی، ۱۴۱۸ق، ج۲۸، ص۴۵۲.
  40. خمینی، تحریر الوسیله، نشر دار العلم، ج۱، ص ۴۲۹-۴۳۰.
  41. طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۶۷.
  42. طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۶۷.
  43. بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۲۳، ص۱۳۸.
  44. سید مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ص۵۸۲.
  45. نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۵۴.
  46. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۹۹.
  47. مثال په توګه وګورئ: صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۲۰۸ و ۱۹۸.
  48. مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص ۲۲۲.

سرچينې

  • ابن‌طاوس، علی بن موسی، اللهوف، انتشارات جهان، تهران، ۱۳۴۸ش.
  • بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، تحقیق محمدتقی ایراوانی-سید عبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
  • حاکم حسکانی، عبیدالله، شواهدالتنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمدباقر محمودی، چاپ دوم، قم، مجمع احیاءالثقافة الاسلامیة، ۱۴۱۱ق.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تحقیق گروه پژوهش موسسه آل البیت علیهم السلام، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الامه الی احکام الائمه- منتخب المسائل، تحقیق بخش حدیث در جامعه پژوهش‌های اسلامی، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
  • خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چاپ اول، بی‌تا.
  • خویی، سید ابو القاسم، موسوعة الامام خویی، تحقیق پژوهشگران مؤسسه احیاء آثار آیت الله العظمی خویی، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
  • زارعی، محمد، «انگشتری در اسلام»، در مجله فرهنگ کوثر، شماره ۳۲، سال ۱۳۷۸ش.
  • سید مرتضی، علی بن حسین، الانتصار فی انفرادات الامامیه، تحقیق گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
  • شیخ مفید، محمد بن محمد، کتاب المزار، تحقیق سید محمدباقر ابطحی، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
  • شیخ مفید، محمد بن محمد، مسار الشیعه، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
  • صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، تعلیقه و مقدمه ميرزامحسن كوچه‌باغى، منشورات الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۶۲ش/۱۴۰۴ق.
  • طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی فی ما تعم به البلوی(محشی)، تحقیق احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
  • طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، الشریف المرتضی، ۱۴۱۲ق.
  • طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق سید محمدتقی کشفی، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق.
  • عاملی، سید جواد بن محمد، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، تحقیق محمدباقر خالصی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
  • علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم السلام، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
  • نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.