حیاة محمد (کتاب)
 | |
| لیکوال | محمد حسین هیکل |
|---|---|
| موضوع | اسلام |
| ژبه | عربی |
| سمونکی | څېړنه او تعلیق: د اهل بیتو د نړیوالې ټولنې لیکنې او څېړنیزې ډلې |
| د ټوکو شمیر | ۱ ټوک |
| د پاڼو شمیر | ۸۹۵ |
| قطع | وزیري |
| نورو ژبو ته ژباړه | فارسی |
| خپرونکی | د اهل بیتو د نړیوالې ټولنې او نورې خپرونې |
| د خپرولو ځای | قم |
| د خپرولو نیټه | ۱۴۲۸ق |
| د کتاب نوم | زندگانی محمد (ص) |
| ژباړن | ابوالقاسم پاینده |
| د خپرونکی ځانګړتیاوې | تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات، ۱۳۷۵ل |
| برقی نسخه | حیاة محمد(ص) |
حَیاةُ محمّد د محمد حسین هیکل په قلم په عربۍ ژبه د نبوي سیرت او د رسول اکرم(ص) د ژوند د تاریخ په اړه یو کتاب دی.
دې کتاب د اهل سنتو د سرچینو او قرآن په استناد سره د ختیځ پوهانو په نظریاتو کره کتنه کړې او موخه یې اروپایي لوستونکو ته د رسول الله(ص) د شخصیت معرفي کول دي.
د محمد(ص) ژوند کتاب په ۱۹۳۲ز کال کې خپور شو او په بېلابېلو ژبو ژباړل شوی او بیا چاپ شوی دی. په فارسي ژبه یې ژباړه د ابوالقاسم پاینده لخوا د «زندگانی محمد (ص)» په نوم ترسره شوې ده. په ځینو چاپونو کې، لکه د اهل بیت نړیوالې ټولنې لخوا په څېړل شوې نسخه کې، د کتاب نیمګړتیاوې سمې شوې او تعلیقات ورزیات شوي دي.
په دې اثر باندې وارد شوي نقدونه د سیرت د پیښو په عقلاني کولو باندې تر حده زیات ټینګار، د شیعه سرچینو نه کارول او په لومړي چاپ کې د غدیر د پیښې په څېر مهمو روایاتو حذفول شامل دي.
عمومي معرفي
د حَیاةُ محمّد کتاب په عربي ژبه او د اهل سنتو د تاریخي سرچینو پر بنسټ د نبوي سیرت په اړه لیکل شوی دی.[۱] ویل شوي چې محمد حسین هیکل په دې اثر کې د سیرت او تاریخ سرچینو ترڅنګ له دوو نورو سرچینو، قرآن او د ختیځ پوهانو له آثارو څخه کار اخیستی او د هغوی نظریات او فرضیې یې په مهارت او دقت سره نقد کړي دي.[۲]
د دې کتاب له ځانګړتیاوو څخه د لیکوال ادبي او روان قلم دی چې د مطالبو په ښه پوهیدو او د متن په جذابیت کې مرسته کوي.[۳]
لیکوال
محمد حسین هیکل (۱۸۸۸ ز – ۱۹۵۶ ز)[۴] شاعر، ادیب، خبریال، وکیل[۵] او مصري سیاستوال و چې د مصر د وزارت او پارلمان د رئیس په توګه یې دندې ترسره کړې وې.[۶]
هغه لومړنی مصری و چې له فرانسې څخه یې د حقوقو په برخه کې د دوکتورا سند ترلاسه کړ[۷] او په منطق او فلسفه کې یې هم مهارت درلود.[۸] د هغه نظریات او آثار تر ډېره د درېیو نامتو مصري مفکرینو، محمد عبده، قاسم امین او احمد لطفي السید تر اغېز لاندې وو.[۹]
په یوه وخت کې د اخوان المسلمین د مشرۍ وړاندیز ورته شوی و، خو د ډېرو بوختیاوو له امله یې ونه مانه.[۱۰] د اسلام د تاریخ په برخه کې د هغه لومړنی تاریخي اثر د حَیاةُ محمّد کتاب و او وروسته یې نور تاریخي آثار هم ولیکل.[۱۱]
ځانګړتیاوې
د ځینو په باور، د حَیاةُ محمّد کتاب اهمیت په دې کې دی چې لیکوال په مستقیم ډول اصلي سرچینو، په ځانګړې توګه قرآن ته مراجعه کړې او د هغه د تحریف په نشتوالي باندې یې ټینګار کړی دی. همدارنګه د ختیځ پوهانو د شبهاتو په اړه پاملرنه او د هغو مستدل ځوابونه د دې اثر له نورو پیاوړو ټکیو څخه دي.[۱۲]
د الازهر شیخ محمد مصطفی المراغي په مقدمه کې د لیکوال پر قوي قلم، علمي او کلتوري شخصیت، د پخوانیو او نوو کلتورونو په اړه د هغه پر پوهې، د سیرت لیکنې په نوې طریقه او د اسلامي ټولنو له خوا له دې اثر څخه په پراخ هرکلي ټینګار کړی دی.[۱۳]
محمد حسین هیکل په مقدمه کې د دې اثر د لیکلو موخه اروپایانو ته د رسول الله(ص) د ریښتیني شخصیت معرفي کول بللي دي.[۱۴] ویل شوي چې هیکل دا کتاب په ۱۹۳۲ ز کال کې په قاهره کې د امریکایي پوهنتون لخوا د زده کوونکو لپاره د اسلام، قرآن او رسول الله(ص) په اړه د انحرافي مطالبو په غبرګون کې لیکلی دی.[۱۵]
مینځپانګه
د حَیاةُ محمّد کتاب له یوې مقدمې، درېیو برخو او یوه خاتمې څخه جوړ دی. دا درې برخې — د محمد (ص) ژوند، د اسلام ظهور او د اسلام تاریخ په ۳۱ څپرکو کې د رسول الله(ص) ژوند انځور کړی دی.[۱۶]
د څپرکو جوړښت
- لومړی څپرکی: له اسلام څخه مخکې د عربي سیمو تاریخي څېړنه او د هغه وخت عام دینونه.[۱۷]
- دوهم څپرکی: د مکې تاریخ، کعبه او قریش، په شمول د حضرت ابراهیم د کیسې، د اسماعیل واده، د کعبې جوړول، د حج مناسک، د ابرهه او اصحاب فیل پیښه او د عبدالمطلب نذر د عبدالله د قرباني کولو لپاره.[۱۸]
- دریم څپرکی: د رسول الله(ص) له زیږیدو څخه له خدیجې سره تر واده پورې، په شمول د والدینو وفات، په بني سعد کې وده، سوداګریز سفرونه او واده.[۱۹]
- څلورم څپرکی: له واده څخه تر بعثت پورې، په شمول د کعبې جوړول، د حجرالاسود حکم، د زامنو مړینه، په حراء غار کې خلوت او د بعثت پیل.[۲۰]
- پنځم څپرکی: د دعوت پیل، لومړني مسلمانان، د خپلوانو بلنه، عمومي اعلان، شکنجې او حبشې ته هجرت.[۲۱]
- شپږم څپرکی: د غرانیق افسانې څېړنه او د ختیځ پوهانو د استناد نقد.
- اووم او اتم څپرکی: د قریشو سختۍ، د تړون ماتول، په شعب ابي طالب کې د بني هاشم محاصره، د ابوطالب او خدیجې وفات، طائف ته هجرت او معراج.[۲۲]
- نهم تر یوولسم څپرکی: د عقبې بیعتونه، یثرب ته هجرت او د قبلې بدلون..[۲۳]
- دولسم څپرکی: سرایا او غزاګانې، د اسلام او جګړې اړیکې، او د ختیځ پوهانو په شبهاتو کره کتنه.[۲۴]
- دیارلسم تر شپاړسم څپرکی: د بدر او احد شرح.[۲۵]
- اوولسم څپرکی: د رسول الله(ص) د میرمنو څېړنه او د خاورپوهانو د نظریاتو نقد.[۲۶]
- اتلسم تر درویشتم څپرکی: د خندق، خیبر، موته غزاګانې، د حدیبیې سوله، عمرة قضا او پادشاهانو ته لیکونه.[۲۷]
- درویشتم تر اوه ویشتم څپرکی: د مکې فتح، حنین، طائف، د ابراهیم وفات او د تبوک غزا.[۲۸]
- اته ویشتم تر یو دېرشم څپرکی: د وفود کال، حجة الوداع، ناروغي، رحلت او خاورو ته سپارل.[۲۹]
د کتاب خاتمه
په وروستۍ برخه کې دوه مهمې موضوعګانې څېړل شوي دي:
- «د قرآن په نظر کې اسلامي تمدن»
- «ختیځ پوهان او اسلامي تمدن»
په دې برخه کې لیکوال د اسلام او اسلامي تمدن په اړه د ختیځ پوهانو نظریات نقد کړي، منجمله د جبر په اړه د واشنګټن ایروینګ عقیده او د قضا او قدر په اړه یې په تفصیل سره خبرې کړي دي.[۳۰]
کره کتنې
په حَیاةُ محمّد کتاب باندې ځینې نقدونه شوي دي چې په لاندې ډول دي:
- افراطي عقل ګروهنه: د لیکوال له خوا پر عقلانیت او علمي کیدو د ډېر ټینګار له امله، د مسلمانانو لخوا منل شوي ډېرې مسلمې پیښې له پامه غورځول شوي یا رد شوي دي.[۳۱]
- له شیعه سرچینو څخه غفلت: لیکوال یوازې د اهل سنتو سرچینو ته مراجعه کړې او د شیعه روایاتو څخه غافل پاتې شوی دی. له همدې امله د حضرت علي(ع) رول په کتاب کې ډېر کم رنګه دی. په ځینو مواردو لکه د انذار حدیث او لیلة المبیت کې یوازې د علي(ع) نوم ذکر شوی او د غدیر حدیث ته اشاره نه ده شوې.[۳۲]
- په وروستیو چاپونو کې د مطالبو حذف: ځینې مهم مطالب چې په لومړي چاپ کې وو، په وروستیو چاپونو کې د لیکوال لخوا حذف شوي دي.[۳۳] شیعه واعظ او خطیب سلطان الواعظین په «شبهای پیشاور» کتاب کې د حجة الوداع او د غدیر خم د پیښې د حذفولو له امله په هغه سخت تنقید کړی دی.[۳۴]
- د تاریخ لیکنې په طریقه کې انحراف: د ځینو منتقدینو په نظر، د لیکوال په اعتقادي، تاریخي، حدیثي، سیاسي او ټولنیزو برخو کې اخستونونه د حق له لارې او د تاریخ لیکنې له صحیحې طریقې څخه انحراف لري.[۳۵]
چاپ او ژباړه
د حَیاةُ محمّد کتاب لومړی ځل په ۱۹۳۲ز کال کې تدوین[۳۶] او د مصر د الازهر شیخ محمد مصطفی المراغي په مقدمې سره خپور شو.[۳۷]
په وروستیو چاپونو کې بدلونونه
- دوهم چاپ: محتوايي بدلونونه یې درلودل چې لیکوال په مقدمه کې ورته اشاره کړې ده.
- دریم چاپ: یوازې جزئي اصلاحات او د هوډنې بدلونونه پکې راغلي دي.[۳۸]
نړیوالې ژباړې او خپرونې
دا کتاب د بېلابېلو ناشرانو لخوا په بېلابېلو ژبو لکه فارسي، انګلیسي او نورو خپور شوی دی.[۳۹] تر ۱۴۲۸ق کال پورې دا اثر له ۱۲ ځلو څخه زیات بیا چاپ شوی دی.[۴۰]
د دې کتاب فارسي ژباړه د زندگانی محمد(ص) په نوم د ابوالقاسم پاینده لخوا ترسره شوې او څو ځله خپره شوې ده.[۴۱]
د دې کتاب یو چاپ د اهل بیتو د نړیوالې ټولنې لخوا د تحقیق، تصحیح او حاشیه نگارۍ سره خپور شوی دی. د دې نسخې موخه له غیر شیعه لیکوالانو سره علمي تعامل دی، په داسې ډول چې د کتاب د مثبتو ټکو د قدرولو ترڅنګ، د لیکوال اشتباهات او غفلتونه (لکه د غدیر خم پیښې ته نه اشاره کول) هم یاد شوي دي.[۴۲]
فوټ نوټ
- ↑ «معرفی کتاب "حیاة محمد(ص)" به قلم محمد حسین هیکل»، خبرگزاری ابناء.
- ↑ ثقفی، «مقایسه کتاب حیات محمد(ص) اثر حسین هیکل با کتاب «فروغ ابدیت» اثر آیتاللهالعظمی سبحانی»، ۱۳۹۷ش، ص۲۷۵.
- ↑ «معرفی کتاب "حیاة محمد(ص)" به قلم محمد حسین هیکل»، خبرگزاری ابناء.
- ↑ طلعت عطية، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصری، ۱۹۹۳م، ص۱۰۰ و ۱۳۲.
- ↑ طلعت عطية، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصرى، ۱۹۹۳م، ص۱۰۹، ۱۱۳ و ۱۱۷.
- ↑ طلعت عطية، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصرى، ۱۹۹۳م، ص۱۲۶–۱۲۷ و ۱۳۱.
- ↑ طلعت عطية، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصرى، ۱۹۹۳م، ص۱۰۹ و ۱۱۳.
- ↑ هیکل، مقدمهٔ حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۱۶.
- ↑ طلعت عطية، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصرى، ۱۹۹۳م، ص۱۳۳.
- ↑ طلعت عطية، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصرى، ۱۹۹۳م، ص۱۳۱.
- ↑ طلعت عطية، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصرى، ۱۹۹۳م، ص۱۳۲.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۱۴۲۸ق، ص۹ و ۳۳–۳۵.
- ↑ هیکل، مقدمهٔ حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۱۶، ۱۷ و ۴۵.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۱۴۲۸ق، ص۵۵.
- ↑ «زندگانی محمد (ص)»، حدیث نت.
- ↑ وګورئ: هیکل، حیاة محمد، ۱۴۲۸ق؛ «حیات محمد، روایت هیکل از زندگی پیامبر گرامی اسلام»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۸۳–۹۸.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۹۹–۱۱۸.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۱۱۹–۱۳۲.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۱۳۳–۱۴۴.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۱۴۵–۱۶۶.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۱۶۷–۲۰۰.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۲۰۱–۲۴۰.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۲۴۱–۲۵۲.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۲۵۳–۳۰۴.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۳۰۵–۳۱۴.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۳۱۵–۳۸۰.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۳۸۱–۴۳۴.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۴۳۵–۴۸۰.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۴۸۱–۵۳۶؛ «زندگانی محمد (ص)»، حدیث نت.
- ↑ «زندگانی محمد (ص)»، حدیث نت.
- ↑ «زندگانی محمد (ص)»، حدیث نت.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۱۴۲۸ق، ص۳۶.
- ↑ سلطان الواعظین، شبهای پیشاور، ۱۳۸۷ش، ص۲۶–۲۸.
- ↑ «معرفی کتاب "حیاة محمد(ص)" به قلم محمد حسین هیکل»، خبرگزاری ابناء.
- ↑ «زندگانی محمد (ص)»، حدیث نت.
- ↑ طلعت عطية، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصرى، ۱۹۹۳م، ص۱۳۱؛ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۴ و ۲۰.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۲۰۱۴م، ص۸۱.
- ↑ هعنوان نمونه: «حیاة محمد»، مؤسسه هنداوی؛ «کتاب حیاة محمد»، فروشگاه اینترنتی گیسوم؛ «حیاة محمد»، کتابخانه مدرسه فقاهت؛ هیکل، حیاة محمد، ۱۴۲۸ق.
- ↑ هیکل، حیاة محمد، ۱۴۲۸ق، ص۹.
- ↑ کتاب زندگانی محمد، فروشگاه اینترنتی گیسوم؛ پاینده، زندگانی محمد، ۱۳۷۵ش؛ «زندگانی محمد (ص)»، حدیث نت.
- ↑ «معرفی کتاب "حیاة محمد(ص)" به قلم محمد حسین هیکل»، خبرگزاری ابناء؛ هیکل، حیاة محمد، ۱۴۲۸ق، ص۹–۱۰.
سرچينې
- ثقفی، سیدمحمد، «مقایسه کتاب حیات محمد(ص) اثر حسین هیکل با کتاب «فروغ ابدیت» اثر آیتاللهالعظمی سبحانی»، مجموعه مقالات همایش بررسی اندیشههای علمی آیتاللهالعظمی جعفر سبحانی (مدظلهالعالی)، دوره اول، ۱۳۹۷ش.
- پاینده، ابوالقاسم، زندگانی محمد، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات، ۱۳۷۵ش.
- «زندگانی محمد (ص)»، پایگاه اطلاعرسانی حدیث شیعه (حدیث نت)، تاریخ بازدید: ۳ بهمن ۱۴۰۳ش.
- سلطان الواعظین، سیدمحمد موسوی شیرازی، شبهای پیشاور، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۷ش.
- «حیاة محمد»، کتابخانه مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: ۳ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «حیات محمد، روایت هیکل از زندگی پیامبر گرامی اسلام»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۴ شهریور ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۵ بهمن ۱۴۰۳ش.
- هیکل، محمدحسین، حیاة محمد، آمریکا، موسسه هنداوی، ۲۰۱۴م.
- هیکل، محمدحسین، حیاة محمد، قم، مجمع جهانی اهلبیت(ع)، ۱۴۲۸ق.
- «کتاب حیاة محمد»، فروشگاه اینترنتی گیسوم، تاریخ بازدید: ۸ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «کتاب زندگانی محمد»، فروشگاه اینترنتی گیسوم، تاریخ بازدید: ۱۴ بهمن ۱۴۰۳ش.
- طلعت عطية، نجاح، محمد حسين هيكل و الدعوة الى الادب القومى المصرى، پایاننامه کارشناسی ارشد، بيروت، انتشارات الجامعة الأمریکیه، ۱۹۹۳م.
- «معرفی کتاب "حیاة محمد(ص)" به قلم محمد حسین هیکل»، خبرگزاری اهلبیت (ابناء)، تاریخ درج مطلب: ۲۴ بهمن ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۳ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «The life of Muhammad, amazon, Accessed: 2025/02/21.
- «The life of Muhammad», Internet archive, Accessed: 2025/02/21.
| ||||||||||||||||||||||||||