مسوده:زید بن صوحان
| د جمل د جګړې له شهیدانو څخه | |
| کامل نوم | زید بن صوحان بن حجر |
|---|---|
| لقب | زید الخیر |
| مشهور خپلوان | صعصعة بن صوحان(د زید بن صوحان کشر ورور) |
| د اوسیدو ځای | کوفه |
| د وفات ځای | بصره(د جمل جگړه) |
| د شهادت نیټه | د جمل په جګړه کې ۳۶ قمري کال |
| له ملګرې | امام علي(ع) |
| فعالیتونه | د امام علي(ع) د احادیثو راوی • د جمل په جګړه کې د عبدالقیس قبیلې بیرغوال • له زاهدان او ابدال څخه |
| آثار | د زید بن صوحان جومات |
زید بن صَوحان (شهادت: ۳۶ هجري) د امام علي(ع) له ملګرو څخه و چې د جمل په جګړه کې شهید شو.
د جمل د جګړې په درشل کې، زید کوفیانو د امام علي(ع) ملاتړ ته بلل. هغه په دې جګړه کې د خپلې قبیلې (عبدالقیس) بیرغ پورته کوونکی و. د عمر په وروستیو شیبو کې، زید د غدیر د حدیث په نقلولو سره د امام علي(ع) د حقانیت او د امامت په مشروعیت ټینګار وکړ. هغه مخکې په یوه جګړه کې خپل لاس له لاسه ورکړی و.
ځینو سرچینو د هغه د زهد او د عبادت د کثرت په اړه خبرې کړې دي، تر دې چې سلمان فارسي هغه ته د اعتدال سپارښتنه کړې ده.
پیژندنه او مقام
زید بن صَوحان د عبدالقیس له قبیلې څخه و[۱] د هغه کنیتونه ابو سلمان او ابو عبدالله وو. ویل کیږي چې هغه ته، سلمان فارسي سره د هغه د ډیرې مینې له امله، ابو سلمان کنیت ورکړی شوی و.[۲] زید د صَعْصَعة بن صوحان مشر ورور و.[۳]
ځینې تاریخي سرچینو زید د پیغمبر(ص) له اصحابو ذکر کړی دی[۴] او نورو له تابعینو څخه ګڼلی دی.[۵]
زید د کوفې و خو عثمان شام ته جلاوطن کړ،[۶] خو معاویه سره د هغه د نرمو خبرو اترو له امله بیرته کوفې ته راستون کړی شو.[۷] زید عثمان ته په نصیحت کې وویل: «تا افراط وکړ او ستا قوم هم افراط وکړ اعتدال سره چلند کوه چې قوم دې هم معتدل وي»، که څه هم هغه ځان د خلیفه اطاعت کوونکی هم ګڼلو.[۸]
د جمل په جګړه کې د هغه رول
زید د امام علي(ع) له ملګرو څخه و[۹] او له هغه یې روایتونه نقل کړي دي.[۱۰] د جمل له جګړې لږ مخکې سره د دې چې د کوفې په خلکو کې اختلاف و، خو هغه خلک وهڅول چې د امام علي(ع) په لښکر کې شامل شي.[۱۱] عایشه زید ته یو لیک واستاوه، چې له هغه څخه یې وغوښتل چې د علي(ع) له ملاتړه لاس واخلي او له خلکو څخه هم وغواړي چې دا کار وکړي. زید دا غوښتنه له پامه وغورځوله.[۱۲] هغه د جمل په جګړه کې د عبدالقیس قبیلې د قوماندان[۱۳] او بیرغ پورته کوونکي په توګه ګډون وکړ.[۱۴]
شهادت
زید په ۳۶ هجري کال کې د جمل په جګړه کې شهید شو.[۱۵] د هغه د ژوند په وروستیو شیبو کې، د امام علي(ع) د هغه د بستر څنګ ته حاضر شو. هغه د غدیر د حدیث په حواله د امام علي(ع) په حقانیت باندې ټینګار وکړ او ویې ویل چې له پوهې سره د هغه حمایت کوي.[۱۶] امام علي(ع) د زید په اړه فرمایلي وو: «خدای دې پر تا رحم وکړي، ای زیده! چې په لګښت کې یې کم خرچه وې او ډېر ګټه ور وې».[۱۷] د ځینو سرچینو له مخې، عایشې هم د زید د شهادت په اوریدو سره د هغه لپاره د رحمت دعا وکړه.[۱۸]
زید وصیت وکړ چې د هغه له شهادت وروسته، وینه د هغه له مخ څخه پاکه نه کړی شي او د هغه جامې بدلې نه کړی شي؛ ترڅو هغه د قیامت په ورځ په ورته حالت کې راپورته شي.[۱۹]
زهد
زید د خپل وخت له زاهدانو څخه پیژندل کیده[۲۰] او ځینو یې هغه له ابدال (الهي اولیاو) په ډله کې هم شمیرلی دی.[۲۱] هغه ډیرې ورځې روژه نیوله او شپې به یې په لمانځه او عبادت تیرولې. سلمان فارسي هغه ته مشوره ورکړه چې اعتدال وساتي او د خپل بدن د غړو حقونو ته پاملرنه وکړي.[۲۲]
هغه د ایرانیانو په وړاندې په جګړه کې ټپي شو او لاس یې پری شو. ویل کیږي چې د زخم او وینې بهیدو سره سره، هغه به په جرائت سره وویل چې له دې امله چې د الهي اجر په تمه دی، نو ولې باید په چیغو وهلو سره درد کم کړي.[۲۳] د پیغمبر(ص) په یو حدیث کې د زید په نوم د یو کس یادونه شوره ده چې د بدن یوه برخه به یې له هغه څخه مخکې جنت ته لاړه شي؛[۲۴] ځینو دا روایت هغه زید ته منسوب کړی چې په ورته جګړه کې حاضر و.[۲۵]
د زید بن صوحان جومات
په کوفه کې د صعصعة جومات او سهله جومات ته نږدې، زید بن صوحان سره منسوب یو جومات شتون لري. د دعاګانو په کتابونو کې، د دې جومات لپاره ځانګړي اعمال ذکر شوي دي، پشمول د دوه رکعته لمونځ او هغه دعا لوستل چې زید به د شپې په لمانځه کې لوسته.[۲۶]
ځانګړی لیکنې
د کامران محمد حسیني لخوا لیکل شوی کتاب «زيد و صعصعه پسران صوحان» (زید او صعصعة، د صوحان زامن)، چې په ۱۳۹۵ لمریز کال کې د مشعر خپرونې لخوا خپور شوی، ۱۳۶ مخونه لري چې د زید او د هغه د ورور صعصعه ژوند لیک بیانوي.[۲۷]
فوټ نوټ
- ↑ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۳، ص۵۹.
- ↑ ابنحجر، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۳۳.
- ↑ مامقانى، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۲۹، ص۲۱۰.
- ↑ ابناثیر، أسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۳۹.
- ↑ ابنعساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۹، ص۴۳۲.
- ↑ ابنحجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۳۳.
- ↑ ابنعساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۹، ص۴۳۱.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الكبرى، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۱۷۷.
- ↑ مامقانى، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۲۹، ص۲۱۰.
- ↑ ابنعساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۹، ص۴۳۴.
- ↑ ابناعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۰.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۸۴.
- ↑ فسوی، المعرفة و التاریخ، ۱۴۰۱ق، ج۳، ص۳۱۲.
- ↑ ابناثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۳۹.
- ↑ ابنعساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۹، ص۴۳۱.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۸۴.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۸۴.
- ↑ ابنعبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۵۵۷.
- ↑ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۹، ص۱۹۷.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۸۴.
- ↑ علامه حلی، رجال، ۱۴۰۲ق، ص۷۳.
- ↑ ابنجوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۱۱۱.
- ↑ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۰۳.
- ↑ ابونعیم إصفهانی، معرفة الصحابة، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۶۶.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۹۸.
- ↑ د مثال په توګه وګورئ: قمی، مفاتیحالجنان، نشر اسوه، ص۴۰۷.
- ↑ انتشار كتاب "زيد و صعصعه پسران صوحان" پایگاه پژوهشکده حج و زيارت
سرچينې
- ابناثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، دار الفکر، بیروت، ۱۴۰۹ق.
- ابناعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق: شیری، علی، دار الاضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق.
- ابنجوزی، عبد الرحمن بن علی، المنتظم، تحقیق: عطا، محمد عبد القادر، عطا، مصطفی عبد القادر، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- ابنحجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- ابنسعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق.
- ابنعبدالبر، یوسف بن عبد الله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: البجاوی، علی محمد، دار الجیل، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- ابنعساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، دار الفکر، بیروت، ۱۴۱۵ق.
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق.
- ابونعیم إصفهانی، أحمد بن عبدالله، معرفة الصحابة، تحقیق: عزازی، عادل بن یوسف، دار الوطن، ریاض، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
- زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۹م.
- سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، تحقیق: معلمی یمانی، عبد الرحمن بن یحیی، حیدر آباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال، تصحیح: بحر العلوم، محمد صادق، قم، الشریف الرضی، ۱۴۰۲ق.
- فسوی، یعقوب بن سفیان، المعرفة و التاریخ، تحقیق: اکرم العمری، ضیاء، مؤسسة الرسالة، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۱ق.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، تحقیق و تصحیح: شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصطفوی، حسن، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- مامقانى، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، تحقیق: مامقانى محیالدین، مامقانى محمدرضا، قم، موسسة آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۳۱ق.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||