د ولایت آیت
 د ولایت آیت | |
| د آیت ځانګړتیا | |
|---|---|
| د آیت نوم | د ولایت آیت |
| په سورت کې موقعیت | مائده |
| د آیت شمېر | ۵۵ |
| جزء | ۶ |
| د منځپانګې معلومات | |
| د نازلیدو شأن | د رکوع په حال کې د امام علي(ع) انفاق |
| د نزول ځای | مدینه |
| موضوع | اعتقادي |
| په اړه | امامت او د امام علي(ع) ولایت |
| اړونده آیتونه | د تبلیغ آیت او د اکمال آیت |
د ولایت آیت (مائده: ۵۵) د خدای، پېغمبر(ص) او هغو مومنانو د ولایت بیانوونکی دی چې د لمانځه په رکوع کې انفاق کوي. د شیعه او اهل سنتو مفسرانو له نظره، د دغه ایت شان نزول د لمانځه په رکوع کې د حضرت علي(ع) انفاق دی. له همدې امله شیعیانو د حضرت علي(ع) د جانشینۍ او ولایت د ثابتولو لپاره په دغه ایت استناد کړی دی.
اهل سنت عالمان د «ولي» ټکی د دوست په معنا اخلي او د حضرت علي(ع) د ولایت لپاره په دغه ایت استدلال نه مني. د دې په مقابل کې شیعه عالمان وایي چې د ایت له شان نزول او د «ولي» د مصداق له انحصاره معلومیږي چې دلته « ولي» د «دوستۍ» په معنا نه شي کیدی، بلکې معنا یې ولایت او سرپرستي ده.
له دغه ایته په تفسیري، کلامي او فقهي کتابونو کې بحث کیږي. فقیهانو له دغه ایته ځینې احکام استنباط کړي دي، منجمله دا چې جزئي او معمولي شان زیاتي حرکت لمونځ نه ماتوي.
د آیت متن او ژباړه
إِنّما وَلیُّکُمُ اللهُ و رَسولُهُ والَّذینَ ءَامَنوا الَّذینَ یُقِیمُونَ الصَّلوةَ و یُؤتُونَ الزَّکوة و هُم راکِعونَ
ستاسو ولي یوازې خدای، پېغمبر او هغه مومنان دي چې لمونځ قایموي او په رکوع کې زکات ورکوي.
مائده سوره، ۵۵ آیت
مقام
د ولایت ایت د امام علي(ع) د ولایت او د اسلام د پېغمبر(ص) لپاره د هغه د جانشینۍ د اثبات لپاره د شیعیانو له دلایلو څخه دی.[۱] ځینو هغه د هغه امام په ولایت تر ټولو پیاوړی دلیل ګڼلی دی.[۲]
شیعه[۳] او سني[۴] مفسرانو، د دغه ایت د نزول سبب د لمانځه په حالت کې فقیر ته د حضرت علي(ع) انفاق او ورکړه ګڼي. له دې امله دغه ایت او همداراز د ګوتمې ورکولو کیسه د امام علي(ع) له فضایلو ګڼل کیږي چې په قرآن کې ورته اشاره شوې ده. شیخ طوسي[۵]، شیخ طبرسي[۶]، محمد بن جریر طبري شیعي[۷] او یو شمیر نورو شیعه علماوو روایت کړی دی چې امام علي(ع) په شپږ کسیزه شورا کې د خپل حقانیت د ثابتولو لپاره د ځان په باره کې د دغه ایت په شان نزول استناد کړی دی.
له دغه ایته په کلامي،[۸] تفسیري[۹] او فقهي[۱۰] کتابونو کې بحث شوی دی. د «ولیّ» په اړه د شیعه سني د نظر اختلاف د دغه ایت په تفسیر کې د ډېرو بحثونو سبب شوی دی.
شان نزول
د هغه څه مطابق چې په روایتونو کې نقل شوي، یوه ورځ یو فقیر مسجد النبي ته راننوت او د مرستې غوښتنه یې وکړه؛ خو چا ورته هیڅ ورنه کړل. هغه لاس اسمان ته پورته کړل او وې ویل: «ای خدایه ته ګواه اوسه چې ما ستا د رسول په جومات کې مرسته وغوښته؛ خو چا راته هیڅ رانه کړل» په دغه حال کې امام علي(ع) چې په رکوع کې و، هغه ګوتمې ته چې په لاس کې یې وه اشاره وکړه. فقیر ورنزدې شو او ګوتمه یې د هغه له لاسه ووېسته او دا ایت نازل شو.[۱۱]
شیخ مفید د دغه کیسې او د ایت د نازلېدو تاریخ د ذی الحجې ۲۴ ګڼلی دی.[۱۲]
د شان نزول د روایتونو اعتبار
« که د دغه ایت د نزول د شان په اړه په دې دومره روایتونو سترګې پټې کړو، باید په کلي ډول د قرآن له تفسیره سترګې پټې کړو؛ ځکه چې که په دې دومره روایتونو ډاډه پېدا نه کړو، نو څنګه په یو دوو روایتونو چې د قرآن د نورو ایتونو په تفسیر کې نقل شوي ډاډ پېدا کولی شو؟»
جلال الدین سیوطي د یوشمیر روایتونو په نقل کولو سره چې ثابتوي چې دا آیت د امام علي(ع) په ویاړ نازل شوی دی، د «یقوی بعضها بعضا» د رجالي له قاعدې څخه کار اخلی او وایی: شواهد یو بل پیاوړي کوي او مني چې دا آیت د علي ابن ابي طالب په اړه نازل شوی.[۱۳]
د ولایت ایت د شان نزول روایت یې له علي بن أبي طالب(ع)[۱۴] او له ځینو اصحابو لکه ابنعباس،[۱۵] عمار،[۱۶] ابوذر،[۱۷] عبدالله بن سلام،[۱۸] جابر بن عبدالله انصاري،[۱۹] مقداد بن أسود،[۲۰] اَنَس بن مالک،[۲۱] ابورافع مدني[۲۲] اود تابعین له یو ډلې لکه: عتبة بن حکیم،[۲۳] مجاهد بن جبر،[۲۴] سلمه بن کهیل،[۲۵] محمد حنفیه،[۲۶] عطاء بن سائب،[۲۷] عبدالعزیز بن جریج،[۲۸] نقل کړی دی. د اهل سنت مفسر شهاب الدین آلوسي په وینا، له زیاتره سنی مفسرانو نظر دغه ایت د حضرت علي(ع) په شان کې نازل شوی ده.[۲۹] سره له دې ابن تیمیه،[۳۰] ابن کثیر[۳۱] او فخر رازي[۳۲] په دغه ایت پورې اړوند حدیث ضعیف ګڼلی دی. همداراز د اهل سنتو په ځینو تفسیرونو کې، د دې په باره کې چې ایت د چا په شان کې نازل شوی، څلور نظره مطرح دي: امام علي(ع) عباده بن صامت، ابوبکر بن ابي قحافه او ټول مسلمانان.[۳۳]
ابن شُعبه حَرّاني په تُحَفُالعقول کتاب کې د ولایت د ایت د شان نزول حدیث له صحیح او هغو روایتونو ګڼلی چې عالمان پرې اجماع لري.[۳۴] په تفسیرالمیزان کې د علامه طباطبایي له نظره د دغه ایت د شان نزول روایتونه د قرآن موافق دي.[۳۵] د هغه په وینا، د تفسیر او حدیث مشرانو دغه حدیثونه نقل کړي او ورسره یې مخالفت نه دی کړی او ځینو لکه ابن تیمیه چې ورسره یې مخالفت کړی دښمني اخري حد ته رسولې ده.[۳۶]
د امام علي(ع) په ولایت دلالت
شیعه عالمان دا د امام علي(ع) په ولایت او خلافت یو دلیل ګڼي. د هغوي له نظره، دا ایت د «اِنّما» (د یوازې او فقط په معنا) پېل شوې او په عربي ادبیاتو کې، کله چې یوه جمله په «انما» سره پېل شي، د جملې مفهوم منحصر کوي؛[۳۷] یعنې په دې ایت کې ولایت منحصر شوی دی په خدای، پېغمبر(ص) او هغو کسانو کې چې په رکوع کې انفاق کوي.[۳۸] د دغه ایت د شان نزول له مخې د هغه چا مصداق چې په رکوع کې انفاق کوي امام علي(ع) دی.[۳۹]
د امامت د ثابتولو لپاره د شيعه امامانو استدلال
شیعه امامانو تل له دې روایت سره د امامت او د الهی اوصیاوو د اطاعت د واجبوالي ثابتولو لپاره استدلال کړی دی. له جملې څخه: امام علي(ع)،[۴۰] امام حسن مجتبی(ع)،،[۴۱] امام سجاد(ع)،[۴۲] امام باقر(ع)،[۴۳] امام صادق(ع)،[۴۴] امام رضا(ع)،[۴۵] امام هادي(ع) او امام حسن عسکري(ع).[۴۶]
د شیعه سني له نظره د «ولیّ» د معنا فرق
ډېرو اهل سنت عالمانو د دغه ایت نزول د حضرت علي(ع) په شان کې ګڼلې دی؛ خو د هغوي له نظره د «ولي» معنا د «دوست» ده، نه «مرستندویه» او یا «سرپرست»[۴۷] خو شیعه عالمان د «ولي» ټکی د «سرپرست» او «صاحبْاختیار» په په معنا ګڼي.[۴۸] د مکارم شیرازي په وینا، دوستي له هغو کسانو سره مخصوصه نه ده چې په رکوع کې زکات ورکوي؛ بلکې یو عام حکم دی او ټول مسلمانان باید له یو بل سره دوستي ولري او د یو بل مرسته وکړي. په داسې حال کې چې د ایت د شان نزول مطابق، په دې ایت کې د «ولي» مصداق، یوازې حضرت علي دی. نو «ولي» په ایت کې د ولایت او سرپرستۍ په معنا دی؛ په تېره بیا دا چې دغه ولایت د پېغمبر(ص) او خدای د ولایت په ردیف او لیکه کې راغلی دی.[۴۹]
- همداراز وګورئ: د امام علي(ع) ولایت
فقهي استفادې
- په جزیي او معمولي حرکاتو سره د لمونځ نه باطلېدل: ځینو شیعه فقیهانو د دې خبرې د اثبات لپاره چې د بدن په معمولي شان حرکت سره لمونځ نه باطلیږي، د رکوع په حال کې د حضرت علي لخوا د ګوتمې په بخښلو استناد کړی دی.[۵۰] له سني مفسران او فقیهان هم ځینو لکه: فخرالدین رازي[۵۱]، ابوالبرکات نسفي،[۵۲] ابوعبد الله قرطبي[۵۳]، ناصر الدین بیضاوي،[۵۴] ابوبکر جصاص[۵۵] او... له دې آيت څخه يې هم همدا نتيجه اخستې ده.
- په زکات کې مستحبه صدقه هم شاملیږي: په دې ایت کې د ګوتمې بخښل د زکات په نوم یاد شوي دي. ځینو فقیهانو نتیجه اخستې چې په زکات کې مستحبه صدقه هم شامله ده.[۵۶]
- ځینو فقیهانو د دې د ثابتولو لپاره چې نیت، د زړه عمل دی او لازمه نه ده چې په ژبه راوړل شي، په دغه ایت استناد کړی دی.[۵۷]
- په لمانځه کې د زړه له حضور سره د انفاق منافات نه لرل: د علامه مجلسي په وینا په لمانځه کې بل عبادت ته پام، د لمانځه له کمال او د زړه او قلب له حضور سره منافات نه لري.[۵۸] همداراز یې ویلي چې د حضرت علي هم لمونځ او هم انفاق دواړه د خدای لپاره وو. له دې امله منافات نه لري چې امام په لمانځه کې د فقیر غږ واوري او د خدای د رضا لپاره هغه ته خیرات ورکړي.[۵۹] د یو روایت له مخې چې په عِلَلُالشَّرایع کې نقل شوی، پېغمبر(ص) هم کله چې د لمانځه په حال کې د ماشوم غږ اورېده، لمونځ به یې تر نورو زر ختماوه چې د بچي مور هغه ته ورشي.[۶۰]
اړونده لیکنې
فوټ نوټ
- ↑ شیخ مفید، الافصاح فی الامامة، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ص۱۳۴؛ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۵۹.
- ↑ طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۰.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۳۲۴؛ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۵۸ـ۵۵۹؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۴؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۸.
- ↑ جصاص، أحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۰۲
- ↑ شیخطوسي، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۴۹.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج۱، ص۲۰۲.
- ↑ طبری، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۳۵۳.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: سید مرتضی، الذخیره، ۱۴۳۱ق، ص۴۳۹.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۸.
- ↑ مثال په توګه وګورئ: فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.
- ↑ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹؛ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۷۰؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۲۷، ح۱۳۷.
- ↑ شیخ مفید، مسار الشیعه، ۱۴۱۴ق، ص۴۱.
- ↑ سیوطی، لباب النقول، دار إحیاء العلوم، ج۱، ص۹۳.
- ↑ حاکم نیشابوری، معرفة علوم الحديث، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۱۰۲
- ↑ بلاذري، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۵۰؛ فخر رازی، التفسير الكبير، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۳۸۳.
- ↑ طبرانی، المعجم الاوسط، دار الحرمین، ج۶، ص۲۱۸.
- ↑ فخر رازی، التفسير الكبير، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۳۸۳.
- ↑ طبری، الرياض النضرة في مناقب العشرة، دار الكتب العلمية، ج۳، ص۲۰۸.
- ↑ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۴۳.
- ↑ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۱۰.
- ↑ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۵.
- ↑ طبرانی، المعجم الکبیر، بیتا، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱، ح۹۵۵۹.
- ↑ طبری، جامع البيان في تأويل القرآن، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۴۲۶؛ ابن أبیحاتم، تفسير القرآن العظيم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۱۶۲.
- ↑ طبری، جامع البيان في تأويل القرآن، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۴۲۶.
- ↑ ابن أبیحاتم، تفسير القرآن العظيم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۱۶۲.
- ↑ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۸.
- ↑ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۸.
- ↑ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۸.
- ↑ آلوسی، روح المعاني في تفسير القرآن العظيم والسبع المثاني، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۵۲.
- ↑ ابنتیمیه، منهاج السنه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۹-۷.
- ↑ ابنکثیر، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیة، ج۳، ص۱۲۵-۱۲۷.
- ↑ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۳۸۳-۳۸۵.
- ↑ ابنجوزی، زاد المسیر، دارالکتاب العربی، ج۱، ص۵۶۱.
- ↑ ابنشعبه حرانی، تحفالعقول، ۱۴۰۴ق، ص۴۵۹.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۲۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۲۵.
- ↑ ابنهشام، مغنیاللبیب، ۱۴۱۰ق، ج۱، ۳۹.
- ↑ سید مرتضی، الذخیره، ۱۴۳۱ق، ص۴۳۹.
- ↑ شوشتری، احقاقالحق، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۰۰؛ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹.
- ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، كمال الدين وتمام النعمة، ۱۴۰۵ق، ص۲۷۴- ۲۷۷.
- ↑ ابن بطريق، خصائص الوحي المبين، ۱۴۱۷ق، ص۷۲-۸۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۲۷.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۸۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۱۳-۵۱۴.
- ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، عيون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۰۷-۲۱۵
- ↑ مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۲۷۲.
- ↑ ایجی، المواقف، عالم الکتاب، ج۱، ۴۰۵.
- ↑ وګورئ: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۸؛ فیومی، المصباح المنیر، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۶۷۲؛ شوشتری، احقاقالحق، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۰۸.
- ↑ مکارم، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۴۲۳.
- ↑ راوندی، فقه القرآن، 1405ق، ج1، ص116؛ فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.
- ↑ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۹۳.
- ↑ نسفی، مدارك التنزيل وحقائق التأويل، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۵۶.
- ↑ قرطبی، الجامع لأحكام القرآن، ۱۳۸۴ق، ج۶، ص۲۲۱.
- ↑ بیضاوی، أنوار التنزيل وأسرار التأويل، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۳۲.
- ↑ جصاص، أحکام القرآن، 1405ق، ج۴، ص۱۰۲.
- ↑ فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۸۱.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۸۱.
- ↑ طبسی، «نشان ولایت و جریان خاتمبخشی»، ص۴۹.
- ↑ صدوق، علل الشرایع، منشورات المکتبة الحیدریة و مطبعتها فی النجف، ج۲، ص۳۴۴.
سرچينې
- ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعه، تحقیق رشاد سالم، ریاض، جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامية، ۱۴۰۶ق.
- ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، تحقیق عبدالرزاق مهدی، بیروت، دار الکتاب العربی، بیتا.
- ابنشعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تصحیح و تحقیق علیاکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
- ابنکثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمدحسین شمسالدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، بیتا.
- ابنهشام، عبدالله بن یوسف، مغنیاللبیب عن کتاب الاعاریب، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، قم، مکتبة آیتالله المرعشی، ۱۴۱۰ق.
- ایجی، عبدالرحمن، المواقف فی علم الکلام، بیروت، عالم الکتب، بیتا.
- حاکم حسکانی، عبیدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمدباقر المحمودی، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۱۱ق.
- سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیرة فی علم الکلام، تحقیق سید احمد حسینی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۳۱ق.
- سیوطی، جلالالدین، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۳ق.
- شوشتری، نورالله بن شریفالدین، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم، مکتبة آیت الله المرعشی، ۱۴۰۹ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، عللالشرائع، مقدمه سید محمدصادق بحرالعلوم، قم، مکتبة الداوری، بیتا.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الافصاح فی الامامة، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، بیتا.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، مسار الشیعه، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
- طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبد المجید السلفی، بیروت، دار احیاء التراث، چاپ دوم، بیتا.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضلالله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طبری، محمد بن جریر، المسترشد فی امامة علی بن ابیطالب(ع)، تصحیح: احمد محمودی، قم، کوشانپور، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- طبسی، محمدجواد، «نشان ولایت و جریان خاتمبخشی»، فرهنگ کوثر، ش۴۸، اسفند ۱۳۷۹ش.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد حبیب عاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- طوسی، محمد بن حسن، تلخیص الشافی، قم، انتشارات المحبین، ۱۳۸۲ش.
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تحقیق: هاشم رسولی، تهران، مکتبة العلمیة الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.
- فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنزالعرفان فی فقه القرآن، قم، انتشارات مرتضوی، ۱۴۲۵ق.
- فخر رازی، محمد بن عمر، تفسیر الفخر الرازی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، ۱۴۲۰ق.
- فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی، تفسیر الصافی، مقدمه و تصحیح: حسین اعلمی، تهران، مکتبة الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
- فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، قم، مؤسسة دار الهجرة، ۱۴۱۴ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تصحیح و تحقیق: طیّب موسوی جزائری، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الأنوار، تحقیق علیاکبر غفاری و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۶۸ش/۱۴۰۳ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۴ش.
بهرنۍ لینکونه
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||