د صحیفه سجادیه اووه دیرشمه دعا
 د صحیفه سجادیه لاسوند نسخه، د عبدالله یزدي په نسخ خط کې، د ۱۱۰۲ قمري کال د شعبان میاشت کې لیکل شوې | |
| د دعا او زیارت معلومات | |
|---|---|
| موضوع | په شکر ایستلو کې کوتاهي |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| څخه صادر شوی | امام سجاد(ع) |
| راوی | متوکل بن هارون بلخي |
| شیعه سرچینې | صحیفه سجادیه |
| مشهور دعاګانې او زیارتونه | |
| توسل دعا • کمیل دعا • ندبه دعا • سمات دعا • فرج دعا • ابوحمزه ثمالي دعا • عاشورا زیارت • جامعه کبیره زیارت • وارث زیارت • امین الله زیارت • اربعین زیارت | |
د صحیفه سجادیه اووه دیرشمه دعا د امام سجاد(ع) له مأثورو دعاګانو څخه ده چې د انسان د خدای د شکر له ادا کولو عاجزي او ناتواني په کې بیان شوې ده. په دغه دعا کښې امام سجاد(ع) د خداے پاک د نعمتونو شکر ادا کول ناشونى کار ګڼي او د خداے بخښښ د هغه د تفضیل نتيجه ګڼي. په دې دعا کې، د خدای د ګناهکارانو ته د سزا ورکولو لپاره بېړه نه کول، په دې دلیل ګڼي چې د توبې امید او الهی لارښوونې ته د دوی بیرته راستنیدل ممکن دي. حضرت زین العابدین(ع) همدارنګ له خپلو بندګانو سره په چلند کې د خدای عدل ته اشاره کوي او له الهي لارې څخه انحراف د شیطان د فریب پایله ګڼي.
اووه دېرشم دعا د صحیفه سجادیه په شرحو کې بیان شوې ده لکه دیار عاشقان د حسین انصاریان کتاب او شهود او شناخت د حسن ممدوحي کرمانشاهي په فارسي کې او په عربي کې د سید علي خان مدني په ریاض السالکین کتاب کې شرحه شوې ده.
تعلیمات
اووه دېرشمه دعا د صحیفه سجادیه دعا ده چې د خدای د شکر کولو لپاره د انسان د عاجزۍ په اړه ده. په دې دعا کې امام سجاد(ع) د خدای په شکر کولو کې د انسان کمښت ته اشاره کوي.[۱] د ممدوحي کرمانشاهي په وینا، داسې مقام ته رسیدل چې انسان د خدای د نعمتونو له شکر ادا کولو ځان ناتوانه وویني یو داسې مقام دی چې بې له مخلصینو ورته بل څوک لاره نه مومي.[۲]
د دې دعا درسونه په لاندې ډول دي:
- انسان د دوامداره الهي نعمتونو له امله د خدای شکر ادا کولو توان نلري
- د خدای له اطاعت او عبادت څخه د انسان ناتواني
- د نعمتونو شکر له اصل نعمتونو څخه غوره دی
- د الهی نعمتونو شکر ادا کول ناممکن دي
- دا ممکنه نه ده چې څوک د خدای په اړه حکم وکړي ځکه چې هیڅوک په هغه باندې تسلط نلري
- الهی تفضل د الهي رضایت او بخښنې سرچینه ده
- د خدای د فضل او عنایت په رڼا کې انسان د خدای د شکر ادا کولو توان لري.
- نیکي او احسان او بخښنه د خدای پاک دود او عادت دی
- د بندګانو د کوچنیو عملونو په بدله کې د خدای لوی اجر
- د خدای د بخښنې یقین په داسې حال کې چې بندګان یې مستحق نه وي
- د خدای د نعمتونو په وړاندې په الهي اخلاقو سره د ځان سینګارولو اړتیا
- هر څوک د خپلو بندګانو سره په چلند کې د خدای عدل او تفضل اعتراف کوي
- له الهی لارې په کږیدو کې د شیطان فریب
- حق څیز شیطان خلکو ته باطل ښايي او دې طریقې سره دهوکه ورکوي
- خدای ظالمانو ته په سزا ورکولو کې بېړه نه کوي
- له فرمانبردارانو او ګناهکارانو سره د خدای مهربانه چلند
- د خدای اطاعت د خدای په توفیق پورې اړه لري
- په خپلو بندګانو د خدای پراخه رحمت
- بندګان د نیکو اعمالو په بدله کې د اجر مستحق نه دي
- خپلو بندګانو ته د لامحدود رزق ورکولو کې د خدای فضل
- د ګناهګارانو سره په معامله کې د خدای لامحدود کرامت
- د خدای پراخ حلم په شتون کې بیا هم د ګناهګار بې حده ظلم
- الهي عدل یواځې د هغه له وېرې پایله ده
- د خدای لخوا د مظلوم کیدو څخه د ګناهکارانو معافیت
- د بندګانو د عذاب ځنډول د توبې په هیله او د خدای هدایت ته د راستنیدو په هیله
- د الهي لارښوونو په سیوري کې له توفیق څخه ګټه پورته کول
- د اطاعت کونکو لپاره د الهي اجر یقیني شونه
- د خدای د عدالت اقرار[۳]
شرح‌ها
اووه دیرشمه دعا د صحیفه سجادیه په شرحو کې بیان شوې ده، لکه دیار عاشقان د حسین انصاریان کتاب،[۴] د محمد حسن ممدوحي کرمانشاهي په کتاب شهود او شناخت کې،[۵] او د صحیفه سجادیه په ترجمه او شرحه کې چې په فارسي ژبه سید احمد فهري لیکلی[۶] راغلې ده.
د صحیفه سجادیه اوه دیرشمه دعا همدارنګ د سید علي خان مدني په کتاب ریاض السالکین کی،[۷] فی ظلال الصحیفه السجادیه د محمد جواد مغنیه کتاب،[۸] ریاض العارفین د محمد بن محمد دارابي په کتاب کی[۹] او افاق الروح چې د سيد محمد حسين فضل الله لخوا ليکل شوی دی[۱۰] په عربي ژبه بيان شوی دی. د دې دعا ټکې په لغوي شرحو کې تشریح شوې ده لکه د فیض کاشاني شرحه تعلیقات علي الصحفه السجادیه[۱۱] او د عزالدین الجزایري لیکلی شرح الصحیفه السجادیه کې راغلې ده.[۱۲]
متن او ترجمه
| متن | ژباړه |
|---|---|
(۱) اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَداً لَا يَبْلُغُ مِنْ شُكْرِكَ غَايَةً إِلَّا حَصَلَ عَلَيْهِ مِنْ إِحْسَانِكَ مَا يُلْزِمُهُ شُكْراً. (۲) وَ لَا يَبْلُغُ مَبْلَغاً مِنْ طَاعَتِكَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ إِلَّا كَانَ مُقَصِّراً دُونَ اسْتِحْقَاقِكَ بِفَضْلِكَ (۳) فَأَشْكَرُ عِبَادِكَ عَاجِزٌ عَنْ شُكْرِكَ، وَ أَعْبَدُهُمْ مُقَصِّرٌ عَنْ طَاعَتِكَ (۴) لَا يَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ، وَ لَا أَنْ تَرْضَى عَنْهُ بِاسْتِيجَابِهِ (۵) فَمَنْ غَفَرْتَ لَهُ فَبِطَوْلِكَ، وَ مَنْ رَضِيتَ عَنْهُ فَبِفَضْلِكَ (۶) تَشْكُرُ يَسِيرَ مَا شَكَرْتَهُ، وَ تُثِيبُ عَلَى قَلِيلِ مَا تُطَاعُ فِيهِ حَتَّى كَأَنَّ شُكْرَ عِبَادِكَ الَّذِي أَوْجَبْتَ عَلَيْهِ ثَوَابَهُمْ وَ أَعْظَمْتَ عَنْهُ جَزَاءَهُمْ أَمْرٌ مَلَكُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَكَ فَكَافَيْتَهُمْ، أَوْ لَمْ يَكُنْ سَبَبُهُ بِيَدِكَ فَجَازَيْتَهُمْ! (۷) بَلْ مَلَكْتَ- يَا إِلَهِي- أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ يَمْلِكُوا عِبَادَتَكَ، وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ يُفِيضُوا فِي طَاعَتِكَ، وَ ذَلِكَ أَنَّ سُنَّتَكَ الْإِفْضَالُ، وَ عَادَتَكَ الْإِحْسَانُ، وَ سَبِيلَكَ الْعَفْوُ (۸) فَكُلُّ الْبَرِيَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّكَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ، وَ شَاهِدَةٌ بِأَنَّكَ مُتَفَضَّلٌ عَلَى مَنْ عَافَيْتَ، وَ كُلٌّ مُقِرٌّ عَلَى نَفْسِهِ بِالتَّقْصِيرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ (۹) فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّيْطَانَ يَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِكَ مَا عَصَاكَ عَاصٍ، وَ لَوْ لَا أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِي مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِيقِكَ ضَالٌّ (۱۰) فَسُبْحَانَكَ! مَا أَبْيَنَ كَرَمَكَ فِي مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَكَ أَوْ عَصَاكَ: تَشْكُرُ لِلْمُطِيعِ مَا أَنْتَ تَوَلَّيْتَهُ لَهُ، وَ تُمْلِي لِلْعَاصِي فِيمَا تَمْلِكُ مُعَاجَلَتَهُ فِيهِ. (۱۱) أَعْطَيْتَ كُلًّا مِنْهُمَا مَا لَمْ يَجِبْ لَهُ، وَ تَفَضَّلْتَ عَلَى كُلٍّ مِنْهُمَا بِمَا يَقْصُرُ عَمَلُهُ عَنْهُ. (۱۲) وَ لَوْ كَافَأْتَ الْمُطِيعَ عَلَى مَا أَنْتَ تَوَلَّيْتَهُ لَأَوْشَكَ أَنْ يَفْقِدَ ثَوَابَكَ، وَ أَنْ تَزُولَ عَنْهُ نِعْمَتُكَ، وَ لَكِنَّكَ بِكَرَمِكَ جَازَيْتَهُ عَلَى الْمُدَّةِ الْقَصِيرَةِ الْفَانِيَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِيلَةِ الْخَالِدَةِ، وَ عَلَى الْغَايَةِ الْقَرِيبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَايَةِ الْمَدِيدَةِ الْبَاقِيَةِ. (۱۳) ثُمَّ لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِيمَا أَكَلَ مِنْ رِزْقِكَ الَّذِي يَقْوَى بِهِ عَلَى طَاعَتِكَ، وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَى الْمُنَاقَشَاتِ فِي الْآلَاتِ الَّتِي تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَى مَغْفِرَتِكَ، وَ لَوْ فَعَلْتَ ذَلِكَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِيعِ مَا كَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَى فِيهِ جَزَاءً لِلصُّغْرَى مِنْ أَيَادِيكَ وَ مِنَنِكَ، وَ لَبَقِيَ رَهِيناً بَيْنَ يَدَيْكَ بِسَائِرِ نِعَمِكَ، فَمَتَى كَانَ يَسْتَحِقُّ شَيْئاً مِنْ ثَوَابِكَ لَا! مَتَى! (۱۴) هَذَا- يَا إِلَهِي- حَالُ مَنْ أَطَاعَكَ، وَ سَبِيلُ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ، فَأَمَّا الْعَاصِي أَمْرَكَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْيَكَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِكَ لِكَيْ يَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ فِي مَعْصِيَتِكَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَى طَاعَتِكَ، وَ لَقَدْ كَانَ يَسْتَحِقُّ فِي أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْيَانِكَ كُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِيعِ خَلْقِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ. (۱۵) فَجَمِيعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَيْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْكٌ مِنْ حَقِّكَ، وَ رِضًى بِدُونِ وَاجِبِكَ (۱۶) فَمَنْ أَكْرَمُ- يَا إِلَهِي- مِنْكَ، وَ مَنْ أَشْقَى مِمَّنْ هَلَكَ عَلَيْكَ لَا! مَنْ فَتَبَارَكْتَ أَنْ تُوصَفَ إِلَّا بِالْإِحْسَانِ، وَ كَرُمْتَ أَنْ يُخَافَ مِنْكَ إِلَّا الْعَدْلُ، لَا يُخْشَى جَوْرُكَ عَلَى مَنْ عَصَاكَ، وَ لَا يُخَافُ إِغْفَالُكَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاكَ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَبْ لِي أَمَلِي، وَ زِدْنِي مِنْ هُدَاكَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَى التَّوْفِيقِ فِي عَمَلِي، إِنَّكَ مَنَّانٌ كَرِيمٌ. |
فوټ نوټ
- ↑ ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۱۰.
- ↑ ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۱۰.
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۲۷۳-۲۸۵؛ ممدوحی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۱۰-۲۴۷؛ شرح فرازهای دعای سی و هفتم از سایت عرفان.
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۲۶۷-۲۸۵.
- ↑ ممدوحی، کتاب شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۰۷-۲۴۷.
- ↑ فهری، شرح و تفسیر صحیفه سجادیه، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۰۷-۱۱۶.
- ↑ مدنی شیرازی، ریاض السالکین، ۱۴۳۵ق، ج۵، ص۲۲۱-۲۷۲.
- ↑ مغنیه، فی ظلال الصحیفه، ۱۴۲۸ق، ص۴۳۵-۴۴۴.
- ↑ دارابی، ریاض العارفین، ۱۳۷۹ش، ص۴۶۳-۴۷۴.
- ↑ فضل‌الله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۳۳-۲۵۲.
- ↑ فیض کاشانی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۷ق، ص۷۳-۷۴.
- ↑ جزایری، شرح الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۲، ص۱۸۹-۱۹۲.
سرچينې
- انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
- جزایری، عزالدین، شرح الصحیفة السجادیة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
- دارابی، محمد بن محمد، ریاض العارفین فی شرح الصحیفه السجادیه، تحقیق حسین درگاهی، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۹ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، بیروت، دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
- فهری، سیداحمد، شرح و ترجمه صحیفه سجادیه، تهران، اسوه، ۱۳۸۸ش.
- فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران، مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
- مدنی شیرازی، سید علی‌خان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۳۵ق.
- مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفه السجادیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
- ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.