د آذر فرنبغ اورتون
 د آذر فرنبغ اورتون پاتې شوني | |
| ځای | په فارس ولایت کې د کاریان کلي |
|---|---|
| نور نومونه | آتَشگاهِ آذَرفَرَنبَغ |
| اړوند پیښې | د رسول الله(ص) د زیږېدو په شپه خاموشه (ګل) شول |
| حالت | ویجاړ شوی |
| بیا رغونه | نه لري |
د آذَرفَرَنبَغ اورتون، آتَشکَدهٔ آذَرفَرَنبَغ یا آتَشگاهِ فَرَنبَغ یو اورتون و چې د پخواني پارس (اوسني فارس ولایت) په سیمه کې واقع و او د اسلامي روایتونو له مخې، د رسول الله(ص) د زیږېدو په شپه خاموشه (ګل) شو. د دې اورتون مړ کېدل د حضرت محمد(ص) له ارهاصاتو څخه شمېرل شوي دي. ارهاص هغو غیر عادي پېښو ته ویل کیږي چې د پېغمبرانو د زیږېدو یا ماشومتوب پر مهال او له بعثت څخه مخکې رامنځته کیږي.
ارهاص
هغه غیر عادي پېښې چې د پېغمبرانو د زیږېدو یا ماشومتوب پر مهال او له بعثت څخه مخکې رامنځته شوي، ارهاص نومول شوي دي[۱]. ویل شوي چې ارهاص د دې لپاره رامنځته کیږي چې خلک د پېغمبرانو د نبوت دعوې منلو لپاره چمتو شي.[۲]
د پارس په سیمه کې د یوې آتشکدې مړ کېدل، د کسری د ایوان (ماڼۍ) د څوارلسو کنګرو راپرېوتل [۳] او په مسجد الحرام کې د بتانو نسکورېدل، چې د رسول الله(ص) د زیږېدو پر مهال رامنځته شوي، د هغه له ارهاصاتو څخه شمېرل شوي دي.[۴]
موقعیت
د آذرفرنبغ آتشکده د زرتشتیانو له اورتونونو څخه وه چې په فارس ولایت کې یې موقعیت درلود.[۵] دا اورتون په کاریان کلی کې وه.[۶] خو احتمال ورکړل شوی چې دا آتشکده په پیل کې دارابگرد ته نږدې وه او د ساسانیانو په وروستیو یا له هغې وروسته کاریان ته لېږدول شوې ده.[۷] دې ته د فرنبغ آتشکده هم ویل کېده.[۸]
دا آتشکده، د آذرګشنسپ او آذربرزینمهر اورتونونو تر څنګ، د اسلام له راتلو مخکې درې مشهور اورتونونه وو.[۹] د تاریخي روایتونو له مخې، د زرتشتیانو آتشکدې تر څلورمې قمري پیړۍ پورې د پارس په ډېرو برخو کې فعالې وې، چې له هغو څخه یوه دا د پارس آتشکده وه.[۱۰] خو د لرغون پېژاندو په وینا، نن ورځ د دې اورتون له پاتې شونو څخه کوم د پام وړ اثار نه دي پاتې.[۱۱]
خاموشېدل (مړ کېدل)
د اسلامي روایتي سرچینو له مخې، د پارس په سیمه کې د آتشکدې اور د رسول الله(ص) د زیږېدو په شپه، د زر کلونو له بلېدو وروسته خاموش شو[۱۲]، چې دا آتشکده هماغه د آذرفرنبغ اورتون ګڼل شوی دی.[۱۳] دا پېښه د رسول الله(ص) له ارهاصاتو څخه شمېرل شوې ده.[۱۴]
په اعتبار باندې شک
د پارس په سیمه کې د اورتون د خاموشېدو د داستان په تاریخي او حدیثي اعتبار باندې ځینې اعتراضات شوي دي او ویل شوي چې یعقوبي، چې ظاهراً د دې لومړنی راپور ورکوونکی دی، د دې لپاره کوم سند نه دی وړاندې کړی. بل دا چې ابنسعد، چې د رسول الله(ص) ارهاصات یې راټول کړي، د دې آتشکدې د خاموشېدو په اړه هیڅ نه دي ویلي. همدارنګه، د دې سند په حدیثي کتابونو کې ضعیف دی.[۱۵]
اړونده څیړنې
فوټ نوټ
- ↑ جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۰۰.
- ↑ تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات، مکتبه لبنان، ج۱، ص۱۴۱.
- ↑ فیاض لاهیجی، سرمایه ایمان در اصول اعتقادات، ۱۳۷۲ش، ص۹۴.
- ↑ رسولی محلاتی، درسهایی از تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۴۵.
- ↑ شاردن، سفرنامه شاردن، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۱۸۳۱.
- ↑ دستغیب، حافظشناخت، نشر علم، ص۳۵و۳۶.
- ↑ مرتضایی و زبانآور، «بازنگری مکان نیایشگاه آذرفرنبغ...»، ص۱۷۵.
- ↑ دستغیب، حافظشناخت، نشر علم، ص۳۵و۳۶؛ معین، مجموعه مقالات دکتر معین، ۱۳۶۴ش، ص۳۲۲.
- ↑ اشرفزاده، راز خلوتیان، ۱۳۷۹ش، ص۲۴۲؛ مصطفوی، اقلیم پارس، ۱۳۷۵ش، ص۹۲.
- ↑ شاردن، سفرنامه شاردن، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۱۸۳۱.
- ↑ مصطفوی، اقلیم پارس، ۱۳۷۵ش، ص۹۲.
- ↑ بیهقی، دلائلالنبوة، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۲۶و۱۲۷؛ ابنکثیر، البداية والنهاية، دارالفکر، ج۲، ص۲۶۸؛ شیخ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۲۸۵؛ طبرسی، اِعلامالوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۶.
- ↑ دستغیب، حافظشناخت، نشر علم، ص۳۵و۳۶.
- ↑ رسولی محلاتی، درسهایی از تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۴۵و۱۴۶.
- ↑ «آیا هنگام ولادت پیامبر اسلام(ص)، ایوان کسری فرو ریخت؟ آتشکده فارس خاموش شد؟ دریاچه ساوه خشکید؟»، سایت اسلامکوئست.
سرچينې
- «آیا هنگام ولادت پیامبر اسلام(ص)، ایوان کسری فرو ریخت؟ آتشکده فارس خاموش شد؟ دریاچه ساوه خشکید؟»، وبگاه اسلامکوئست، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیر ۱۳۹۵، تاریخ بازدید: ۷ اسفند ۱۳۹۷.
- ابنکثیر، اسماعیل بن عمر، البداية والنهاية، تحقیق خلیل شحادة، بیروت، دار الفکر، بیتا.
- اشرفزاده، رضا، راز خلوتیان: شرح گزیده غزلیات حافظ شیرازی، مشهد، کلهر، ۱۳۷۹ش.
- بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق و تعلیقه عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
- تهانوی، محمدعلی بن علی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون والعلوم، تحقیق علی فرید دحروج، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، بیتا.
- جعفری، یعقوب، تفسیر کوثر، قم، انتشارات هجرت، ۱۳۷۷ش.
- دستغیب، عبدالعلی، حافظشناخت، بیجا، نشر علم، چاپ اول، بیتا.
- رسولی محلاتی، سید هاشم، درسهایی از تاریخ تحلیلی اسلام، قم، پاسدار اسلام، ۱۳۷۱ش.
- شاردن، ژان، سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمایی، تهران، توس، ۱۳۷۲-۱۳۷۵ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، امالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶.
- طبرسی، فضل بن حسن، اِعلام الورى باَعلام الهدى، قم، آلالبیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- فیاض لاهیجى، سرمایه ایمان در اصول اعتقادات، تهران، انتشارات الزهراء، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- مرتضایی، محمد، و علیرضا زبانآور، «بازنگری مکان نیایشگاه آذرفرنبغ در دورهی ساسانی بر اساس تطبیق منابع مکتوب سده سوم تا هفتم هجری و شواهد باستانشناختی»، پژوهشهای باستانشناسی ایران، ش۱۲، ۱۳۹۶ش.
- مصطفوی، سید محمدتقی، اقلیم پارس، تهران، انجمن آثار ملی و نشر اشاره، ۱۳۷۵ش.
- معین، محمد، مجموعه مقالات دکتر محمد معین، به کوشش مهدخت معین، تهران، موسسه انتشارات معین، ۱۳۶۴ش.
