منځپانگې ته ورتلل

خصائص النبي

د wikishia لخوا
دا مقاله د خصائص النبي د مفهوم په اړه ده. د خصائص النبي د کتابونو د نوملړ لپاره، خصائص النبي (کتابونه) وګورئ.

خصائص النبي یا د نبي ځانګړتیاوې د رسول اکرم(ص) هغو ځانګړو ځانګړتیاو او احکامو ته اشاره کوي چې هغه له نورو مسلمانانو او نورو پیغمبرانو څخه متمایز کوي. په فقه کې خصائص النبي هغو خاصو احکامو ته ویل کیږي چې د رسول اکرم(ص) لپاره تشریع شوي دي. البته، دا اصطلاح په عام استعمال کې د حضرت محمد(ص) او د هغه د دین ټولې بې ساري ځانګړتیاوې په لمن کې نیسي.

د نبي اختصاصي ځانګړتیاوې په څلورو عنوانونو: مباحات، محرمات، واجبات او کراماتو وېشل شوي دي. د خصائص النبي ځینې بېلګې عبارت دي له: د څلورو څخه د زیاتو ښځو سره د دایمي نکاح جواز، د شپې د لمانځه وجوب، د صدقې اخیستلو حراموالی، د نبي له غږ څخه د غږ پورته کولو حراموالی، د نبي له ښځو سره د واده کولو حراموالی او خاتمیت.

مسلمانو عالمانو په دې برخه کې ډېر کتابونه لیکلي دي چې د خصائص النبي په نوم پېژندل کیږي. د اهل سنت عالم جلال‌الدین سیوطي (وفات ۹۱۱ق) لخوا «الخصائص الکبری» او د شیعه عالم احمد بن محمد بن دؤل قمي (وفات ۳۵۰ق) لخوا «خصائص النبي» کتابونه له دې ډلې څخه دي.

مفهوم پېژندنه

په فقه کې خصائص النبي هغو احکامو ته ویل کیږي چې یوازې د نبي لپاره تشریع شوي[۱] او هغه له خپل امت څخه متمایز کوي.[۲] البته، دا اصطلاح په عام استعمال کې د حضرت محمد(ص) ټولو هغو ځانګړتیاو او اختصاصاتو ته اشاره کوي چې هغه له مسلمانانو او نورو پیغمبرانو څخه جلا کوي او د هغه د امت او دین ځانګړتیاوې هم په لمن کې نیسي.[۳] خصائص، د خصیصه جمع، د هغو ځانګړتیاو او اوصافو په معنا ده چې یو فرد له نورو څخه متمایز کوي.[۴]

د خصائصو زیاتوالی

په اسلامي سرچینو کې د نبي لپاره ډېر خصائص ذکر شوي دي. د بېلګې په توګه، د سیوطي په «الخصائص الکبری» کتاب کې شاوخوا ۵۷۰ بابونه دې موضوع ته ځانګړي شوي دي.[۵] البته، د محقق کرکي په وینا، د فقهاوو رویه دا وه چې د نبي خصائص به یې په فقهي کتابونو کې او د نکاح په مبحث کې مطرح کول، ځکه چې د هغه زیاتره اختصاصات د نکاح له باب سره تړاو لري.[۶] خو د نبي د نقل شوو خصائصو کثرت د دې لامل شوی چې د مسلمانو عالمانو، په ځانګړې توګه د اهل سنتو عالمانو، په دې برخه کې مستقل آثار ولیکل شي. د جلال‌الدین سیوطي (وفات ۹۱۱ق) لخوا «الخصائص الکبری» او د احمد بن محمد بن دؤل قمي (مړینه۳۵۰ق) لخوا «خصائص النبي» د دې آثارو له جملې څخه دي.[۷]

همدا وګورئ: خصائص النبي (کتابونه)

ډلبندي

په فقه کې د نبي پر اختصاصاتو د څلورو عنوانونو لاندې: مباحات، واجبات، محرمات او کرامات بحث کیږي.[۸] په ځینو سرچینو کې له محرماتو او واجباتو څخه د «تغلیظات» او له مباحاتو څخه د «تخفیفات» په نوم یادونه شوې ده.[۹]

مباحات

د نبي ځینې اختصاصي مباحات دا دي:

  • له څلورو څخه د زیاتو ښځو سره د دایمي نکاح کول،[۱۰]
  • دهبې په شکل نکاح (چې ښځه خپل ځان ورته وړاندې کړي)[۱۱]
  • په احرام حالت کې د نکاح عقد،[۱۲]
  • د «حَقِّ قَسْم» (د ښځو ترمنځ د شپې وېش) نه رعایت کول،[۱۳] حق قسم یو شرعي حکم دی چې له مخې یې په هغه چا باندې چې له یوې زیاتې ښځې لري، واجبه ده چې شپې د هغوی ترمنځ ووېشي او هره شپه له یوې سره واوسي.[۱۴]
  • پرته له احرام څخه مکې ته ننوتل،[۱۵]
  • د وصال روژه،[۱۶] (د یوې ورځې روژه پرته له افطار څخه د بلې ورځې روزې سره نښلول یا روژې ته تر سهاره دوام ورکول)،[۱۷]
  • د مکې د فتح پر مهال په مکي حرم کې جنګ کول،[۱۸]
  • پرته د ولی د موافقې او د شاهدانو له شهادت څخه واده کول،[۱۹]
  • په احرام حالت کې د عطر کارول،[۲۰]
  • د خپل ژوند د ساتنې لپاره د مسلمانانو د خوراکي او څښاکي اموالو تصرف، د «النَّبِي أولى بِالْمُؤْمِنِينَ من أنفسهم» آیت په استناد سره.[۲۱]

محرمات

د شیعه او سني سرچینو له مخې، د نبي ځینې اختصاصي محرمات، یعنې هغه کارونه چې یوازې د هغه لپاره حرام دي، عبارت دي له:

واجبات

د شیعه او سني سرچینو پر بنسټ، د نبي ځینې اختصاصي واجبات په لاندې ډول دي:

په کارونو کې مشوره کول،[۳۵] د اهل سنتو له فقهاوو څخه د ابوالحسن ماوردي (وفات ۴۵۰ق) په وینا، د دې په اړه چې نبي(ص) په کومو کارونو کې باید مشوره کولی اختلاف دی، ځینو دا یوازې د جنګ او د دښمن پر ماتولو پورې محدود کړې، ځینو نورو دا په دیني او دنیوي چارو پورې تړلې او د ځینو په نظر دا یوازې په دیني چارو پورې اړه لري ترڅو خلک د احکامو له دلایلو او د اجتهاد له طریقې څخه خبر شي.[۳۶]

کرامات

د کراماتو څخه موخه د نبي(ص) نورې مختصې ځانګړتیاوې او هغه احکام دي چې باید د مسلمانانو لخوا یوازې د نبي په اړه رعایت شي. ځینې یې په لاندې ډول دي:

  1. د ام المؤمنین په نوم د نبي(ص) د ښځو ملقب کیدل،[۳۷]
  2. د نبي د ښځو له وفات وروسته له نورو سره د واده کولو حرمت،[۳۸]
  3. د نبي له غږ څخه غږ پورته کول،[۳۹]
  4. د نبي په شتون کې له اجازې پرته له غونډې څخه وتل جایز نه دي،[۴۰]
  5. د لمانځه پر مهال د لمونځ کوونکي له خوا نبي (ص) ته سلام کول جایز دي: دا کار لمونځ نه باطلوي،[۴۱]
  6. پر مومنانو د پېغمبر د ژوند د ساتلو لومړیتوب (که څوک د نبي (ص) پر ژوند قصد وکړي، هغه مسلمان چې حاضر وي باید خپل ژوند قربان کړي)،[۴۲]
  7. د هغه په زړونو کې د دښمنانو ویره اچول،[۴۳]
  8. خاتمیت،[۴۴]
  9. د قرآن تل پاتې والی.[۴۵]

د خصائصو حکمت

ځینو مسلمانو عالمانو د نبي د اختصاصي احکامو او ځانګړتیاوو لپاره «حکمتونه» بیان کړي دي؛ له جملې یې د واجباتو حکمت د هغه د معنوي مرتبې زیاتول[۴۶] او د محرماتو حکمت یې د هغه پاکوالی بللی دی.[۴۷] همدارنګه د مباحاتو حکمت یې د نبي د اختیاراتو زیاتول او د کراماتو حکمت د هغه مقام ته پاملرنه بللې ده.[۴۸]

د نورې مطالعې لپاره

«بررسی تطبیقی خصائص النبی صلی‌الله علیه و آله از نگاه فریقین»، کتاب، د سید محمد نقیب اثر. د کتاب په لومړۍ برخه کې د خصائص النبي مفهوم، په دوهمه برخه کې په قرآن کې د خصائص النبي او په درېیمه برخه کې د خصائص النبي د پېژندلو آثار او له نورو معصومانو سره د نبي پر اشتراک بحث شوی دی. دا کتاب د حج او زیارت په چارو کې د ولی فقیه د استازندویه دفتر د حوزې لخوا په تهران کې خپور شوی دی.[۴۹]

«بررسی دیدگاه‌‌ها درباره اختصاصات پیامبر خاتم(ص) از نگاه قرآن» کتاب د محمد صادق یوسفي مقدم اثر په ۳۶۸ مخونو کې په فارسي ژبه د اسلامي علومو او کلتور څېړنیز مرکز لخوا په ۱۳۹۰ کال کې خپور شوی دی.[۵۰]

فوټ نوټ

  1. الصادق، خصائص المصطفی، ۲۰۰۰م، ص۲۴.
  2. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
  3. الصادق‌، خصائص المصطفی، ۲۰۰۰م، ص۲۴.
  4. المعجم الوسیط، ۱۹۸۹م، ج۱، ص۲۳۸، ذیل خص.
  5. حسینی سمنانی، «خصائص النبی»، ج۱۵، ص۵۴۴.
  6. محقق کرکی، جامع‌المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۳.
  7. نجاشی، رجال‌النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۹۰.
  8. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶؛ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۳.
  9. نگاه کنید به محقق کرکی، جامع‌المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۳.
  10. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۶.
  11. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۹.
  12. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۳۰.
  13. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸.
  14. مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۱۶، ص۵۷۳.
  15. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸.
  16. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۸.
  17. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۰.
  18. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۱.
  19. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۷؛ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۶.
  20. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۳.
  21. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۱؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۵.
  22. محقق کرکی، جامع المقاصد،۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۷؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۲،۴۱۴.
  23. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۷.
  24. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۶؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۴.
  25. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۷؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۸.
  26. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۷؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۸.
  27. شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۳
  28. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۰؛ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۳.
  29. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۶؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۴.
  30. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
  31. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
  32. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
  33. نووی، روضه‌الطالبین، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۳.
  34. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۰.
  35. نووی، روضه‌الطالبین، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۳؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۸.
  36. نگاه کنید به سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۸.
  37. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۴؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۳۷.
  38. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۳۷.
  39. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۴۴.
  40. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۴۳.
  41. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۴۳.
  42. سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۶.
  43. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۵.
  44. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۵.
  45. محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۵.
  46. شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
  47. شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۴.
  48. شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۲.
  49. «بررسی تطبیقی خصائص النبی صلی‌الله علیه و آله از نگاه فریقین».
  50. «بررسی دیدگاه‌‌ها درباره اختصاصات پیامبر خاتم(ص) از نگاه قرآن»

سرچينې

  • «بررسی تطبیقی خصائص النبی صلی‌الله علیه و آله از نگاه فریقین»، کتابخانه تخصصی حج، تاریخ مشاهده ۸ آبان ۱۳۹۸ش.
  • جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، تهران، ناصر خسرو، بی‌تا.
  • حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی» در دانشنامه جهان اسلام.
  • الصادق بن محمد، خصائص‌المصطفی صلی‌اللّه‌علیه وسلم بین الغلو و الجفاء، ریاض، ۲۰۰۰م.
  • سیوطی عبدالرحمان بن ابی‌بکر، الخصائص الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
  • شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، ۱۴۱۳-۱۴۱۹ق.
  • طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح سید محمدتقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، ۱۳۸۷ق.
  • مجمع اللغة العربیه بالقاهره، المعجم الوسیط، استانبول، دار الدعوه، ۱۹۸۹م.
  • محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۱۴ق.
  • مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت، قم، مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۵ش.
  • نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، ۱۳۶۵ش.
  • نووی، یحیی بن شرف، روضة الطالبیین و عمدة المفتین، تحقیق زهیر الشاویش، بیروت، دمشق-عمان، المکتب الاسلامی، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۱م.


باندنۍ تړني