د لیلة المبیت آیت
د لَیْلَةُ الْمَبیت آیت یا شِراء آیت (بقره: ۲۰۷) د حضرت علي(ع) سرښندنه په اړه په لیلة المبیت کې نازل (ښكته)شو، څوک چې د اسلام د پیغمبر په بستر کې ویده شو او دهغه ژوند وژغوري. دا آیت د هغو کسانو ستاینه کوي چې د خدای رضایت په بدل کې خپل ژوند قرباني کولو ته چمتو دي.
د آیت متن او ژباړه
د بقره په سوره کی ۲۰۷ آیت د شِراء یاإشتراء آیت په توګه پیژندل کیږي:
- وَ مِنَ النَّاسِ مَن یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّـهِ وَ اللَّـهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ ﴿۲۰۷﴾
- او د خلکو په مینځ کې څوک دی چې خپل ژوند د خدای د خوښۍ لپاره پلوري، او خدای د [دا] بندگانو سره مهربان دی.
د نزول شاءن
علامه طباطبایی په المیزان تفسیر کې لیکلي: ډیری روایتونه په ګوته کوي چې د شِراء آیت د لیلت المبیت په قضیه کې نازل شوی. [۱] د ابن ابي الحدید- د اهل سنت معتزلی عالم- په وینا، د نهج البلاغه په شرح کې، ټول مفسرین پدې باور دي چې دا آیت د امام علي(ع) په دریځ کې نازل شوی. [۲] په لیلیت المبیت کې، کافرانو پلان درلود چې په مکه کې د اسلام د پیغمبر(ص) په کور برید وکړي او هغه ووژني. پدې شپه، امام علي(ع) د پیغمبر د ژوند د ژغورلو لپاره د هغه په بستر کې ویده شو، پدې توګه پیغمبر د کافرانو له پلان څخه وژغوره.[۳]
البته، د اهل سنت ځینې پوهان د روایاتو پر استناد دا آیه د ابوذر، صهیب بن سنان[۴] عمار یاسر او د هغه مور او پلار په اړه، خباب بن ارت او بلال حبشي[۵] په اره بولی؛ مګر د دې بیاناتو اعتبار تر پوښتنې لاندې دی، او د ځینې څیړونکو په وینا، دا بیانات د امام علي(ع) د فضیلتونو پوښلو لپاره د تعصب او هڅونې له امله جعلي شوي دي.[۶]
د تفسیري ټکي
په آیت کې د «یَشری» کلمی د «شِراء» له مصدر څخه اخیستل شوې.[۷] د دې معنی ده چې پلورل کیږي.[۸]. شِراء آیت د هغه چا په ستاینه کې ده چې د خدای رضایت لټوي او چمتو دي چې د دې لپاره خپل ژوند ورکړي. [۹] دا خلک د بلې ټولگه سره مخامخ دي، کوم چې له ۲۰۴څخه تر ۲۰۶ پورې په آیتونو کې تشریح شوي؛ دا، خپل غوښتونکۍ، ځيلناك(خود خواه)، کینه ور او منافق خلک دي چې ځان ته د خیر ښیګنې ښیې، مګر د دوی هدف فساد دی.[۱۰] د علامه طباطبایی په وینا، د دې آیتونو ترتیب ښیې چې د رسول(ص) په وخت کې د دې دوه ډلو مثالونه شتون درلود.[۱۱] په هرصورت، ځینې ژباړونکو د آیت وروستۍ جمله(وَالله رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ)، مګر دوی د دې بندگانو لپاره الهي بښنو ته وژباړئ. (هغه څوک چې د خدای رضایت لټوي). اما د سید محمدحسین طباطبایی په اند د هغه عباد چې د خدای لخوا بښنه ورکول کیږي نور بندګان چې د خلکو د دې ډلې د ځان قرباني کولو لامله د الهی مینه په برخه کړی، او په حقیقت کې د بندگانو شتون، دوی چی خپل ژوند د خدای د رضایت په لاره کې وقف کوي. د خدای تعالی مینه د بندگانو په حق کې ده.کينډۍ:یادونه [۱۲]
د نفس درې ډوله شراء
ځینې مفسرینو د شراء آیت په تفسیر کې (د نفس پلورل) په دریو درجو ویشلی دی: د نفس شراء(پلورل) د دوزخ د اور د ویرې لامله، د نفس شراء د جنت لوالتیا لپاره او د نفس شراء د خدای رضایت لپاره. دا دریم ډوله ترټولو لوړه کچه ګنلي ده، چې په کې سړی د دې پروړاندې هیڅ نه غواړي، او په لیلةالمبیت کې د پیغمبر(ص) په بستر کې د امام علي خوب د دی مثال لپاره ګنل کیږي.[۱۳] د علامه طباطبایی په وینا، د خدای رضایت لپاره ځان پلورل دا دي چې دا خلک د هغه د خوښۍ پرته بل څه غوښتنه نه کوي او یو څه غواړي چې خدای یې غواړي، نه د دوی د سا هوا.[۱۴]
فوټ نوټ
- ↑ طباطبايي ته وګورئ، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ ابن ابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۲۶۲.
- ↑ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۶۶.
- ↑ طبری، جامع البیان، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۵۹۱.
- ↑ فخر الرازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۵۰.
- ↑ هاشمی، «بررسی سبب نزول آیه اشترای نفس»، ص۱۵۳.
- ↑ صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۲۲۵
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۷۸
- ↑ طالقانی، پرتوی از قرآن، ۱۳۶۲، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۷۹.
- ↑ طباطبايي ته وګورۍ، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۹۸.
- ↑ طباطبایی ،المیزان، ج۲، ص۹۸۷ نشر اعلمی، بیروت، ۱۳۹۳ق
- ↑ صادقي تهراني ته وګورۍ، الفرقان، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۲۲۵و۲۲۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۹۸.
سرچینې
- ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، تصحیح ابراهیم محمد ابولالفضل، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
- صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن، قم، فرهنگ اسلامی، ۱۴۰۶ق.
- طالقانی، سیدمحمود، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۲ش.
- طباطبايی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب العلمیه، ۱۳۷۱ش.
- هاشمی، سیده مرضیه، «بررسی سبب نزول آیه اشترای نفس» در فصلنامه سفینه، شماره ۱۳، ۱۳۸۵ش.